Drapanie w gardle to zespół objawów kojarzony najczęściej z infekcją górnych dróg oddechowych. Często towarzyszy mu ból gardła, kaszel, stany podgorączkowe lub gorączka oraz katar.
Przyczyną takiego stanu mogą być infekcje wirusowe lub bakteryjne oraz, rzadsze przypadki, wywoływane przez grzyby lub pierwotniaki. Podczas infekcji namnażające się patogeny powodują uszkodzenie nabłonka dróg oddechowych. Skutkiem wtargnięcia i zadomowienia się drobnoustrojów w gardle jest silny ból gardła, drapanie, uczucie kłucia i pieczenia oraz przekrwienie i rozpulchnienie błony śluzowej gardła.
Infekcje wirusowe
Najczęściej sprawcami bólu są adenowirusy i enterowirusy. Mają one powinowactwo do śluzówki gardła przez co szybko się namnażają, a następnie niszczą ją. Efektem tego jest stan zapalny. Towarzyszą mu ból głowy, kaszel, gorączka, złe samopoczucie. Przekrwiona i obrzęknięta błona śluzowa gardła i krtani doprowadza do dokuczliwego uczucia swędzenia, drapania i suchości w gardle. Objawy te mogą występować nawet do kilku tygodni po infekcji wirusowej w związku z długą regeneracją nabłonka oddechowego.
Infekcje bakteryjne
W większości przypadków wywołują je paciorkowce. Objawiają się początkowo drapaniem i suchością, a z upływem czasu – bólem. Infekcje bakteryjne mogą pojawić się po infekcji wirusowej, wskutek osłabienia organizmu przez walkę z wirusami. Błona śluzowa gardła jest wtedy bardziej podatna na wtórne zakażenia bakteryjne. Jeśli pojawi się nalot na migdałkach, powiększone okoliczne węzły chłonne, gorączka – można podejrzewać, że rozwija się angina. Jest to groźna choroba, więc należy szybko reagować i udać się do lekarza w celu zastosowania odpowiedniego leczenia.
Infekcje wywoływane przez grzyby
Infekcje te występują znacznie rzadziej. Do zakażeń grzybiczych może dochodzić w momencie obniżenia odporności, np. po uprzednio stosowanej antybiotykoterapii, która „wyjaławia” błonę śluzową. Grzyby kolonizujące jamę ustną i gardło mogą się wówczas nadmiernie namnażać i wywoływać stan zapalny, objawiający się uczuciem suchości, drapaniem, bólem gardła.
Inne czynniki
Ból gardła może być także objawem choroby refluksowej żołądka (gardło zostaje podrażnione przez cofającą się kwaśną treść żołądka). Jest także charakterystycznym symptomem alergii, szczególnie na pyłki traw, drzew czy zbóż. Wtedy oprócz typowych objawów alergii, jak katar, kichanie, łzawienie, odczuwane jest silne drapanie i ból gardła. Gardło często jest narażone na działanie różnych drażniących czynników, które mogą powodować dolegliwości bólowe lub ułatwiać rozwój infekcji. Są to np.:
- spożywanie ostro przyprawionych potraw,
- zbyt suche powietrze w pomieszczeniach zamkniętych,
- picie zbyt zimnych lub zbyt gorących napojów.
Jak zapobiegać?
W normalnych warunkach organizm sam próbuje zwalczyć atak drobnoustrojów poprzez mechanizmy obronne, w jakie jest wyposażony. Pierwszą linię obrony stanowi śluz pokrywający nabłonek wyścielający gardło. Następnie rzęski nabłonka – dzięki falującym ruchom, usuwają śluz wraz z zarazkami na zewnątrz. Kolejnym, ważnym elementem systemu obrony jest znajdujący się w tylnej części jamy ustnej pierścień gardłowy Waldeyera, zwany także pierścieniem chłonnym gardła. Jest to układ tkanki chłonnej, w skład którego wchodzą migdałki (podniebienne, gardłowe, trąbkowe), rozproszone w błonie śluzowej grudki chłonne oraz skupiska komórek odpornościowych. Wszystko po to, by nie dopuścić do infekcji organizmu. Jednak wystarczy chwilowe osłabienie, spowodowane stresem, przemęczeniem, niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi, a mechanizmy obronne nie są już takie niezawodne i należy je wspomóc.
Szczególnie zimą trzeba pamiętać o ciepłym ubraniu przed wyjściem z domu. Zbyt szybkie ochłodzenie organizmu skutkuje skurczem naczyń krwionośnych, zaopatrujących m.in. błonę śluzową gardła. Jak wiadomo, krew nie tylko dostarcza tlen i składniki odżywcze, ale także transportuje wyspecjalizowane komórki pomagające odpierać inwazje mikroorganizmów. Skurcz naczyń to mniejsza ilość przepływającej krwi, a co za tym idzie – mniejsza ilość komórek układu immunologicznego. Daje to przewagę atakującym patogenom. Aby ograniczyć rozwój wirusów warto także częściej wietrzyć pomieszczenia. Duszne, suche, słabo nawilżone powietrze to sprzyjające warunki dla drobnoustrojów.
Czym leczyć?
Bólu gardła nie powinno się bagatelizować, gdyż zniszczona przez mikroorganizmy błona jest bardziej narażona na atak chorobotwórczych bakterii. Może to prowadzić do zaostrzenia objawów, zajęcia migdałków, pojawienia się na nich ropnego nalotu, powiększenia węzłów chłonnych, a tym samym rozwinięcia anginy. W tym przypadku rozsądne wydaje się wprowadzenie antybiotyku. Natomiast w chorobach o etiologii wirusowej stosuje się łagodne środki odkażające w celu zmniejszenia dolegliwości, aż do ustąpienia objawów. Do często używanych naturalnych sposobów należy płukanie gardła mieszankami ziołowymi zawierającymi w swym składzie rumianek, szałwię lub dąb. Substancje czynne zawarte w ziołach działają ściągająco i odkażająco, a także nawilżająco. Ma to duże znaczenie w utrzymaniu odpowiedniej wilgotności śluzówki gardła. Dodatkowo wskazane jest także stosowanie kapsułek z witaminami A i E, potęguje to bowiem efekt nawilżający. Spośród ziół skutecznych w leczeniu stanów zapalnych górnych dróg oddechowych wymienia się najczęściej prawoślaz, babkę lancetowatą, dziewannę. Także szałwię, lipę, rumianek, tymianek. Zmniejszają przekrwienie błon śluzowych i nadmierną przepuszczalność naczyń włosowatych, łagodzą podrażnienia związane z chrypką, przywracają naturalną wilgotność błony śluzowej i skutecznie eliminują podrażnienia strun głosowych przy ich nadmiernym obciążeniu. Stosowane w stanach zapalnych gardła łagodzą ból, zaczerwienienie i obrzęk. Prawoślaz podaje się osłonowo przy nieżytach gardła, zapaleniu krtani, zapaleniu strun głosowych, a pomocniczo przy leczeniu anginy i zakażeniach z suchym kaszlem czy zalegającą wydzieliną w oskrzelach. Śluz zawarty w prawoślazie ma właściwości powlekające błonę śluzową przewodu pokarmowego i dróg oddechowych. W infekcjach gardła i krtani prawoślaz zmniejsza stan podrażnienia i uczucie bólu oraz częstość odruchów kaszlowych. Z jednej strony chroni błonę śluzową gardła podczas kaszlu przed wysuszeniem, a z drugiej ułatwia odkrztuszanie wydzieliny.
Dziewanna wykazuje działanie przeciwzapalne. Z tego względu wyciągi z dziewanny polecane są w suchym kaszlu, chrypce, przeziębieniu, stanach nieżytowych górnych dróg oddechowych, grypie, zapaleniu gardła i krtani oraz oskrzeli, zwłaszcza przebiegających z zalegającym śluzem (rozrzedza flegmę i ułatwia odkrztuszanie).
Babka lancetowata rozrzedza śluz i wspiera oczyszczanie dróg oddechowych. Oprócz tego ma również właściwości łagodzące suchy kaszel. Wyciągi działają przeciwzapalnie w chorobach jamy ustnej, gardła, krtani i układu pokarmowego. Zmniejszają przekrwienie błon śluzowych i nadmierną przepuszczalność naczyń włosowatych oraz niszczą bakterie. Wskazane są przede wszystkim w nieżytach dróg oddechowych z utrudnionym odkrztuszaniem i stanach zapalnych gardła i krtani.
