Kaszel jest fizjologicznym odruchem bezwarunkowym, który oczyszcza drogi oddechowe wtedy, gdy fizjologiczny układ rzęskowy jest niewydolny lub jego funkcja jest upośledzona. Wyzwalany jest głównie przez pobudzenie tzw. punktów kaszlowych, znajdujących się w oskrzelach, tchawicy, krtani i nosogardzieli. Odruch kaszlowy może być również wzbudzony przez impulsy płynące z samej tkanki płucnej (obrzęk płuc, zastój w płucach), opłucnej (zapalenie opłucnej, złamanie żebra), przepony, przewodu słuchowego zewnętrznego lub jamy brzusznej. W zależności od długości trwania kaszel dzieli się na: ostry (trwający do 3 tyg.), podostry (3–8 tyg.), przewlekły (ponad 8 tyg.). Natomiast w zależności od obecności wydzieliny wyróżniamy: kaszel suchy (nieproduktywny) i kaszel wilgotny (produktywny). Kaszel produktywny jest korzystny, a nawet niezbędny – umożliwia bowiem usunięcie zanieczyszczonej, nagromadzonej wydzieliny oskrzelowej. Bywa jednak, że skuteczność kaszlu jest niedostateczna – śluzu jest zbyt mało lub jest zbyt gęsty i lepki, więc nawet wielokrotne powtarzalne odruchy kaszlowe nie mogą usunąć wydzieliny. Wówczas potrzebny jest lek wykrztuśny. Trudność poznania patomechanizmów wyzwalających kaszel wynika przede wszystkim z ich złożoności, np. w przypadku kaszlu przewlekłego bardzo często jest ich kilka. Niezwykle istotną rolę odgrywa tu układ nerwowy – szczególnie zakończenia czuciowe niektórych włókien nerwowych w drogach oddechowych.
Czasem trudno jest samemu określić czy kaszel jest mokry, czy też suchy. Przemysł farmaceutyczne oferuje całą gamę produktów wykrztuśnych i przeciwkaszlowych, które można stosować w obu typach kaszlu. Substancją aktywną, pomocną w zwalczaniu kaszlu, jest wyciąg z liści bluszczu. Wyciągi uzyskiwane z liści Hedera helix (bluszczu pospolitego) są często stosowane w leczeniu schorzeń górnych dróg oddechowych charakteryzujących się nadmiernym wydzielaniem lepkiego śluzu (tj. katarem) i kaszlem. Wyciągi te stosowano również pomocniczo w leczeniu zapalnych chorób oskrzeli. Wykazują one działanie spazmolityczne, zmniejszając skurcz mięśni gładkich, a także działanie rozszerzające oskrzela i antybakteryjne, co jest wynikiem obecności saponin triterpenowych. Głównymi saponinami są hederagenina, a-hederyna i hederakozyd C oraz pochodne kwasu oleanowego – hederakozyd B. Syrop zawierający wyciąg z liści bluszczu ułatwia pozbycie się zalegającej flegmy. Może być stosowany do leczenia objawowego w przewlekłych stanach zapalnych oskrzeli, a także wspomagająco w astmie i krztuścu u dzieci. Wykazuje ponadto działanie przeciwzapalne, bakteriostatyczne i przeciwgrzybiczne.
Wśród preparatów wykrztuśnych, które oferuje przemysł farmaceutyczny uznaniem farmaceutów i pacjentów cieszą się produkty ziołowe. Zdaniem farmaceutów najbardziej godny polecenia jest syrop Hederasal (Herbapol Wrocław), który zajął pierwsze iejsce w tegorocznej ankiecie. Hederasal zawiera wyciąg suchy z liści bluszczu działający wykrztuśnie i rozkurczająco na mięśnie gładkie oskrzeli. Zmniejsza częstotliwość oraz bolesność ataków kaszlu. Ułatwia odkrztuszanie, łagodzi odruch kaszlowy, nie blokuje odruchów kaszlu.
