Suchość pochwy (atrofia) to jeden z objawów menopauzy. Jeśli występuje z dużym nasileniem, może być bardzo dotkliwy. Jak złagodzić objawy?
Suchość pochwy (nazywana także zanikowym zapaleniem pochwy) oznacza zanik nabłonka śluzówki pochwy. Jest to choroba o charakterze zapalnym, a jej bezpośrednim powodem jest niedobór damskich hormonów, estrogenów. Są one odpowiedzialne m.in. za regulację cyklu miesiączkowego czy utrzymanie właściwego dopływu krwi do tkanek miejsc intymnych. Niektórzy lekarze określają ją również jako menopauzalny zespół moczowo-płciowy, ponieważ obejmuje nie tylko pochwę. Niski poziom estrogenu w organizmie może prowadzić do osłabienia tkanek otaczających szyjkę pęcherza i ujście cewki moczowej. Możliwe objawy ze strony układu moczowego to nagła potrzeba pójścia do toalety i nawracające zapalenia pęcherza moczowego.
Fizjologicznie u kobiet dojrzałych ściana pochwy jest mięśniem mającym około 3 mm grubości i składa się z trzech warstw:
- błony śluzowej, w skład której wchodzą: nabłonek zbudowany z kilku warstw, wśród nich komórki podstawne, przypodstawne, wieloboczne oraz błona właściwa zbudowana z włókien sprężystych, która nie zawiera gruczołów;
- błony mięśniowej zbudowanej z mięśni gładkich;
- błony zewnętrznej zbudowanej z tkanki łącznej.
W skład flory bakteryjnej pochwy wchodzą przede wszystkim bakterie z grupy pałeczek kwasu mlekowego (Lactobacillus acidophilus varietes vaginalis). Stanowi on ok. 96 proc. składu prawidłowej mikroflory pochwy. W ścianie pochwy znajdują się receptory glikolipidowe, które są niezbędne do wychwytywania bakterii. Pałeczki kwasu mlekowego mają zdolność fermentowania glikogenu, produkowanego przez komórki nabłonka pochwy, do kwasu mlekowego. Kwas ten warunkuje odpowiednie środowisko w pochwie, hamując rozwój patogenów. Bakterie są odpowiedzialne za utrzymanie fizjologicznego pH 3,6–4,5 oraz stałe nawilżenie śluzówki. Do zaburzeń biocenozy pochwy dochodzi głównie na skutek spadku stężenia estrogenów w surowicy krwi. Sprzyja to powstawaniu zakażeń zarówno grzybiczych, jak i bakteryjnych. Zmianom zanikowym w pochwie towarzyszą infekcje dróg moczowych wywołane zmianą biocenozy w pochwie.
Rozpoznaj problem
Suchość pochwy jest dolegliwością nasilającą się. Najczęściej zaczyna się od świądu pochwy i sromu, obtarć lub pieczenia. Z czasem dochodzi także ból i upławy, czyli pojawienie się wydzieliny z pochwy. Z racji tego, że śluz stanowi naturalną barierę ochronną przed drobnoustrojami, samooczyszczając pochwę, jego zanik i zakłócone pH otwiera drogę do infekcji wirusowych, bakteryjnych i grzybiczych. W skrajnych przypadkach może dojść do krwawienia z powodu podrażnień i spękań błony śluzowej. Kobiety dotknięte tym problemem uskarżają się także na ból podczas stosunku. Objawy te mogą pojawiać się nie tylko przy aktywności seksualnej lub po niej, ale także podczas chodzenia, jazdy rowerem czy noszenia obcisłych ubrań. Czasem suchość pochwy odczuwana jest jako uczucie pulsowania i ucisku w pochwie.
Ważny estrogen
Stan nabłonka i środowisko pochwy zależy głównie od stężenia hormonów płciowych, przede wszystkim estrogenów. Estrogeny są odpowiedzialne za syntezę kolagenu i elastyny, przepuszczalność nabłonka oraz jego proliferację. Po okresie menopauzy dziesięciokrotnie spada stężenie estrogenów w surowicy krwi i dlatego dochodzi do ścieńczenia nabłonka pochwy, zmniejszenia jego elastyczności i unaczynienia. Estrogen działa w pochwie jak naturalny lubrykant, utrzymując jej odpowiednie nawilżenie. Pobudza także komórki wyściełające pochwę do wytwarzania glikogenu – związku chemicznego sprzyjającego obecności dobrych bakterii chroniących pochwę przed infekcjami. W wyniku niedoboru estrogenu tkanki otaczające pochwę stają się cieńsze, bardziej suche i podatne na stany zapalne. Zmiany tego typu mogą rozwijać się przez miesiące, a nawet lata i przyjmować różną postać u kobiet. Pochwa może nieco się skurczyć i trudniej rozciągać podczas współżycia, przez co stosunkom towarzyszy ból i dyskomfort. Może wystąpić także suchość i świąd sromu, zaczerwienienie i bolesność sromu lub pochwy. Częściej też dochodzi do infekcji grzybiczych. Dolegliwości te mogą się utrzymywać długo po zakończeniu menopauzy, nawet po zniknięciu pozostałych jej objawów. Są bardzo powszechne – w okresie pomenopauzalnym doświadcza ich co najmniej siedem na dziesięć kobiet, a prawdopodobieństwo ich wystąpienia rośnie z upływem czasu. Mogą się pojawić również u pań stosujących hormonalną terapię zastępczą (HTZ). Na szczęście istnieją bardzo skuteczne metody leczenia. Pomóc mogą także lubrykanty i środki nawilżające.
Środki nawilżające
Terapia zależy od czynnika sprawczego wywołującego suchość pochwy. Najczęściej opiera się na dostarczeniu estrogenu do pochwy i otaczających ją tkanek. W przypadku kobiet w wieku okołomenopauzalnym, zalecanymi produktami na złagodzenie objawów suchości pochwy są te zawierające hormony. Najskuteczniejszym wsparciem są globulki dopochwowe posiadające w swoim składzie kwas hialuronowy, kwas mlekowy, polikarbofil. Działają synergicznie względem siebie dzięki czemu efekt terapeutyczny jest szybciej odczuwalny. Kwas hialuronowy to związek, który wiąże wodę w skórze, zapewniając jej jędrność i elastyczność. Ma działanie uwadniające i smarujące w suchości pochwy. Wspomaga i przyspiesza przebieg regeneracji tkanek, nawilża i uelastycznia śluzówkę pochwy. Kwas mlekowy odpowiedzialny jest za utrzymanie niskiego pH pochwy, sprzyja natychmiastowemu skorygowaniu pH do 4,4, co zmniejsza ryzyko wystąpienia infekcji bakteryjnych okolic intymnych. Polikarbofil normalizuje i utrzymuje kwaśne pH pochwy do 72 godzin. Działa nawilżająco i na długo znosi suchość pochwy, dyskomfort okolic intymnych oraz ogranicza rozwój infekcji pochwy.
Globulki dopochwowe zawierające te substancje:
- regenerują błonę śluzową pochwy,
- zapobiegają suchości pochwy o charakterze zapalnym i zakaźnym,
- odbudowują prawidłową mikroflorę pochwy,
- przywracają fizjologiczne środowisko pochwy,
- nawilżają i przeciwdziałają suchości okolic intymnych,
- ograniczają infekcje i stany zapalne pochwy.
Regularne stosowanie globulek dopochwowych pozwala na utrzymanie naturalnej ochrony pochwy i przyspiesza odbudowę prawidłowej mikroflory pochwy (pałeczek Lactobacillus). Są wygodne w użyciu. Ich kształt i wielkość została dostosowana do kobiecej anatomii. Globulki dopochwowe polecane są zarówno do stosowania profilaktycznego, jak również jako uzupełnienie w trakcie leczenia infekcji i stanów zapalnych okolic intymnych.
