Istnieje wiele sposobów zapobiegania zakażeniom układu moczowego, ale najważniejszym z nich jest codzienna higiena, niezależnie od okoliczności.
Jako powszechne i pomocne w dbaniu o zdrowie układu moczowego uważa się picie dużej ilości płynów (aby stale wypłukiwać bakterie z układu moczowego), korzystanie z prysznica zamiast zażywania kąpieli w wannie, a także unikanie produktów mogących podrażnić cewkę moczową (np. perfumowanych preparatów do higieny intymnej, nylonowej bielizny).
Grupą szczególnie narażoną na zakażenia układu moczowego o podłożu bakteryjnym są kobiety, ze względu na ich budowę anatomiczną. Szacuje się, że u pań między 20. a 50. rokiem życia występują one kilkanaście razy częściej niż u mężczyzn. Wartość ta wzrasta po ukończeniu 50. lat, co związane jest z mniejszym wydzielaniem estrogenów, zanikiem błony śluzowej pochwy.
Infekcje układu moczowego
W prawidłowych warunkach, u zdrowego człowieka, drogi moczowe powyżej zwieracza pęcherza moczowego są jałowe. W niektórych sytuacjach dochodzi jednak do wnikania drobnoustrojów i ich namnażania w drogach moczowych, i to właśnie staje się przyczyną stanu zapalnego. Prawie w 90% przypadków winna jest bakteria Escherichia coli, potocznie zwana pałeczką kałową, gdyż powszechnie występuje w jelicie grubym. Czynnikami, które dodatkowo mogą zwiększać ryzyko zakażeń są: stosunek płciowy, stosowanie antykoncepcji, leczenie przeciwdrobnoustrojowe, estrogeny, czynniki genetyczne. Również: obniżona odporność organizmu, cukrzyca, wady anatomiczne w obrębie układu moczowego (np. zwężenie cewki), ciąża, kamica nerkowa. Zdecydowana większość przypadków zakażenia układu moczowego to zapalenie pęcherza moczowego. Znacznie poważniejsza jest infekcja spowodowana wniknięciem bakterii poprzez moczowód do jednej lub obu nerek, co powoduje rozwój odmiedniczkowego zapalenia nerek.
Objawy
Dolegliwości układu moczowego są wyjątkowo dokuczliwe. Powodują częste oddawanie moczu, czemu towarzyszą silne bóle oraz pieczenie, lub bóle lędźwi. Do typowych objawów zapalenia pęcherza moczowego należą:
- ból lub pieczenie podczas oddawania moczu,
- konieczność częstego lub natychmiastowego oddawania moczu,
- pobolewanie w dole brzucha,
- może wystąpić czerwone lub ciemnobrunatne zabarwienie moczu, spowodowane obecnością krwi (krwiomocz), co jest wynikiem zapalenia błony śluzowej pęcherza.
Ból lub pieczenie podczas oddawania moczu nie zawsze świadczą o zakażeniu układu moczowego. Takie objawy mogą być wynikiem zapalenia cewki moczowej (w następstwie zakażenia przenoszonego drogą płciową wywołanego najczęściej przez dwoinki rzeżączki lub chlamydie), a u kobiet również wynikiem zapalenia pochwy, najczęściej na tle grzybiczym.
Preparaty roślinne
Stosowanie leków roślinnych w infekcjach dróg moczowych ma długą tradycję. Powinny być włączane do leczenia po opanowaniu stanów ostrych, co objawia się spadkiem liczby bakterii w moczu. Szczególne znaczenie mają preparaty roślinne, które wywierają działanie bakteriobójcze, a więc dezynfekujące drogi moczowe, zwiększające objętość wydalanego moczu albo wywierające wpływ na motorykę dróg moczowych. Wykorzystywane jest także ich działanie przeciwzapalne i rozkurczające, przeciwbólowe i uspokajające. Surowce roślinne stosowane najczęściej jako środki przeciwbakteryjne to: liść brzozy, liść mącznicy lekarskiej, liść borówki brusznicy, świeży czosnek, korzeń pietruszki, ziele nawłoci. Zawierają one glikozydy fenolowe i związki siarki, które warunkują działanie przeciwbakteryjne. Jednym z najdłużej wykorzystywanych środków wspierających pracę układu moczowego są liście brzozy. Z kolei rumianek ma działanie przeciwzapalne i antybakteryjne, np. przy zapaleniu dolnych dróg moczowych. Współczesne lecznictwo po wykryciu w ziołach glikozydów fenolowych, a wśród nich arbutyny, garbników, flawonoidów i wielu związków mineralnych, zwłaszcza magnezu, wykorzystuje ich właściwości moczopędne, bakteriobójcze i przeciwzapalne.
Antybakteryjna żurawina
Aby uchronić się przed infekcjami, należy wzbogacić codzienną dietę w żurawinę. Związki roślinne zawarte w żurawinie zmniejszają przyczepność bakterii E. coli do nabłonka dróg moczowych i ograniczają ich namnażanie się, nie czyniąc przy tym spustoszenia wśród zamieszkujących jelita pożytecznych drobnoustrojów. Skraca to okres choroby i zapobiega kolejnym infekcjom, dlatego żurawina znajduje coraz szersze zastosowanie w leczeniu zapaleń pęcherza i łagodnych zakażeń układu moczowego. Znane jest też antybakteryjne działanie żurawiny dzięki obecności proantocyjanin, kwasu chinonowego, witaminy C i fruktozy. To sprawia, że bakterie nie mogą rozwijać się wewnątrz dróg moczowych, blokowane jest także ich osadzanie się na ściankach błon wyściełających moczowody. Szczególnie polecany jest suplement diety zawierający w swoim składzie żurawinę, D-mannozę, cynk oraz witaminę C. D-mannoza to monosacharyd, który naturalnie występuje w niektórych typach owoców. Jest to związek organiczny z grupy aldehydowych. Polecany do stosowania w celu usuwania z dróg moczowych bakterii Escherichia coli, które przyczyniają się do powstawania zakażeń dróg moczowych jak i do stosowania profilaktycznego u osób z nawracającymi zakażeniami dróg moczowych. Żurawina zawiera w swoich owocach kwasy organiczne, m.in. kwas ilochinowy, jabłkowy oraz cytrynowy, a także antocyjany i witaminę C. Witamina C przyczynia się do prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego i chroni komórki przed stresem oksydacyjnym. Cynk wspomaga układ odpornościowy oraz chroni komórki przed stresem oksydacyjnym.
Wiele preparatów roślinnych, dzięki właściwościom przeciwskurczowym powoduje zmniejszenie napięcia mięśni gładkich, co likwiduje dotkliwy ból i ułatwia przepływ krwi i moczu. Dodatkowym czynnikiem, warunkującym większą skuteczność surowców roślinnych jest zapewnienie słabo alkalicznego odczynu moczu poprzez podawanie płynów o charakterze zasadowym, jak np. roztwór sody oczyszczonej, odpowiednie wody mineralne, bądź stosowanie w okresie leczenia diety bogatej w jarzyny z ograniczeniem mięsa i wywarów mięsnych, a także cukru i słodyczy.
Wydaje się, zatem, że w aptece znajdziemy wiele naturalnych sprzymierzeńców do ochrony delikatnych nerek i wrażliwego pęcherza. Niewyleczone infekcje dróg moczowych mogą prowadzić do bardzo groźnych powikłań!