Stany zapalne pochwy i sromu są jednym z głównych powodów wizyt kobiet u ginekologa. Najczęściej rozpoznaje się zakażenia bakteryjne, następne w kolejności są zakażenia grzybami z rodzaju Candida.
Ocenia się, że większość kobiet co najmniej raz w życiu przebyła infekcję bakteryjną lub grzybiczą pochwy, a co czwarty stan zapalny pochwy wiąże się z grzybicą pochwy. Grzybica pochwy, inaczej kandydoza lub drożdżyca pochwy, jest chorobą wywoływaną przez grzyby drożdżopodobne, przede wszystkim przez gatunek Candida albicans. W naturalnej, prawidłowej biocenozie pochwy występuje zbilansowana mieszanka grzybów drożdżopodobnych i bakterii. Gdy dochodzi do zakłócenia tej równowagi, np. gdy organizm jest osłabiony, drożdżaki bytujące w pochwie zaczynają się intensywnie namnażać i rozprzestrzeniać, co prowadzi do rozwinięcia się infekcji grzybiczej. Drożdżaki zasiedlają m.in. jelito grube i mogą kolonizować srom, pochwę i dolny odcinek układu moczowego od strony przewodu pokarmowego.
Jak można się zarazić?
Czynnikami zwiększającymi ryzyko rozwoju zakażenia drożdżakowego są m.in.:
- niedostateczna lub nadmierna higiena osobista, np. brak odpowiednio częstej higieny, irygacje, ale także zbyt intensywne i częste mycie okolic intymnych, powodujące osłabienie naturalnej biocenozy pochwy, co zwiększa podatność na kandydozę czy stosowanie drażniących, zapachowych środków myjących o nieodpowiednim pH;
- terapia antybiotykowa, która prowadzi do zaburzenia fizjologicznej flory; antybiotyki o szerokim spektrum działania, zabijają również „zdrowe” bakterie w pochwie, co prowadzi do namnażania się drożdżaków;
- zwiększony poziom estrogenów; zakażenia drożdżakami występują częściej u kobiet w ciąży, kobiet przyjmujących dwuskładnikową doustną antykoncepcję lub stosujących terapię hormonalną;
- okres menopauzy, który cechuje się niedoborem estrogenów, czego następstwem jest zanik nabłonka wyścielającego pochwę – nabłonek staje się cieńszy, mniej elastyczny, zmniejsza się produkcja wydzieliny pochwowej i śluzu szyjkowego, zmienia się pH tych okolic z kwaśnego na zasadowy, co zwiększa ryzyko wystąpienia infekcji intymnych;
- zaburzenia gospodarki hormonalnej, np. niekontrolowana cukrzyca. Grzybica pochwy i sromu może być objawem cukrzycy;
- stany i choroby powodujące obniżenie odporności – np. choroby nowotworowe;
- terapia kortykosteroidami, immunosupresja lub zakażenie HIV;
- zabiegi chirurgiczne w obrębie narządu rodnego;
- niedożywienie;
- alergie, np. uczulenia na środki higieny osobistej, papier toaletowy, tampony i podpaski higieniczne, atopia;
- niewłaściwa dieta, np. z nadmiarem węglowodanów; spożycie dużej ilości węglowodanów zwiększa ryzyko drożdżycy układu moczowo-płciowego. Candida albicans jest grzybem pasożytniczym, który potrzebuje do życia jedynie węgla i azotu pochodzącego ze związków organicznych;
- noszenie obcisłej, syntetycznej bielizny;
- korzystanie z basenów, saun, toalet w miejscach publicznych;
- sezon letni, wysokie temperatury, wilgoć.
Wymienione czynniki ryzyka nie oznaczają, że każda kobieta np. podczas miesiączki czy korzystająca z basenu nabawi się grzybicy pochwy. Może dojść do tego w określonych warunkach, np. gdy organizm jest osłabiony.
Objawy
Do najczęstszych objawów grzybicy pochwy należą:
- uporczywy świąd oraz podrażnienie pochwy i sromu,
- obfita biała, bezwonna wydzielina z pochwy o wyglądzie twarogu,
- zaczerwienienie i obrzęk okolic intymnych,
- niekiedy uczucie pieczenia, zwłaszcza podczas stosunku lub podczas oddawania moczu,
- dyskomfort w czasie kąpieli.
Diagnostyka i leki
W diagnostyce zakażeń pochwy przydatne jest wykonanie badania biocenozy pochwy, ponieważ czasami występują zakażenia o mieszanym podłożu etiologicznym, np. bakteryjnym i grzybiczym. Diagnozę stawia się najczęściej na podstawie wywiadu, objawów, badania mikroskopowego wymazu z pochwy. Często wykorzystuje się badanie mikrobiologiczne (posiew) wymazu z dróg rodnych. Kandydoza pochwy jest zwykle leczona lekami przeciwgrzybicznymi. W terapii grzybicy pochwy wykorzystuje się:
- preparaty o działaniu miejscowym – maści, kremy, żele do smarowania okolic intymnych oraz globulki dopochwowe o działaniu grzybobójczym;
- leki doustne – zalecane najczęściej w przypadku zaawansowanej, nawracającej grzybicy;
- probiotyki ginekologiczne – dopochwowe lub doustne preparaty zawierające pałeczki kwasu mlekowego Lactobacillus.
W przypadku poważniejszych infekcji, które nie ustępują lub powracają, mogą być potrzebne inne metody leczenia. O ich doborze powinien decydować lekarz ginekolog. Grzybicy pochwy nie należy bagatelizować, ponieważ nieleczona lub źle leczona może nawracać i prowadzić do wielu powikłań. Długość kuracji zależy od zaawansowania kandydozy oraz od zastosowanych leków. Zazwyczaj trwa kilka dni. Nie należy przerywać leczenia, nawet jeśli po kilku dniach objawy ustąpią, ponieważ infekcja nie została jeszcze wyleczona i po zbyt wczesnym odstawieniu leków grzybica może powrócić.
Leki bez recepty
Niektóre preparaty przeciwgrzybicze, do stosowania miejscowego, są dostępne bez recepty. Globulki dopochwowe, kremy i maści do smarowania miejsc intymnych – można po nie sięgnąć doraźnie, gdy objawy są uporczywe, a szybka wizyta u ginekologa nie wchodzi w grę (np. na wakacjach). Złagodzą objawy grzybicy pochwy, ale infekcji ostatecznie nie wyleczą, dlatego po takiej samodzielnej terapii zawsze należy udać się do ginekologa, aby wdrożył odpowiednie leczenie.
Globulki dopochwowe posiadające w swoim składzie kwas hialuronowy, kwas mlekowy, polikarbofil, to najskuteczniejsze wsparcie. Działają synergicznie względem siebie dzięki czemu efekt terapeutyczny jest szybciej odczuwalny. Kwas hialuronowy to związek, który wiąże wodę w skórze, zapewniając jej jędrność i elastyczność. Ma działanie uwadniające i smarujące w suchości pochwy. Wspomaga i przyspiesza przebieg regeneracji tkanek, nawilża i uelastycznia śluzówkę pochwy. Kwas mlekowy odpowiedzialny jest za utrzymanie niskiego pH pochwy, sprzyja natychmiastowemu skorygowaniu pH do 4,4, co zmniejsza ryzyko wystąpienia infekcji bakteryjnych okolic intymnych. Polikarbofil normalizuje i utrzymuje kwaśne pH pochwy do 72 godzin. Działa nawilżająco i na długo znosi suchość pochwy, dyskomfort okolic intymnych oraz ogranicza rozwój infekcji pochwy.
Globulki dopochwowe zawierające te substancje:
- regenerują błonę śluzową pochwy,
- zapobiegają suchości pochwy o charakterze zapalnym i zakaźnym,
- odbudowują prawidłową mikroflorę pochwy,
- przywracają fizjologiczne środowisko pochwy,
- nawilżają i przeciwdziałają suchości okolic intymnych,
- ograniczają infekcje i stany zapalne pochwy.
Regularne stosowanie globulek dopochwowych pozwala na utrzymanie naturalnej ochrony pochwy i przyspiesza odbudowę prawidłowej mikroflory pochwy (pałeczek Lactobacillus). Polecane są zarówno do stosowania profilaktycznego, jak również jako uzupełnienie w trakcie leczenia infekcji i stanów zapalnych okolic intymnych.
Probiotyki ginekologiczne – stosowanie probiotyków, czyli preparatów zawierających żywe kultury bakterii, które poprzez kolonizację wpływają korzystnie na mikroflorę organizmu, jest równie skuteczne. Obecnie na rynku farmaceutycznym występują suplementy, które możemy stosować miejscowo (w postaci globulek, płynów do higieny intymnej wzbogaconych w kwas mlekowy) lub doustnie. Doustne probiotyki ginekologiczne pozwalają utrzymać prawidłową florę bakteryjną układu moczowo-płciowego kobiety.
Jak zapobiegać grzybicy popchwy?
Aby zmniejszyć ryzyko zakażenia drożdżakami pochwy należy:
- dbać o higienę intymną,
- nosić luźną, bawełnianą bieliznę,
- nie stosować drażniących, zapachowych płynów do kąpieli czy zapachowych wkładek, tamponów,
- unikać kąpieli w wannie z hydromasażem i bardzo gorących kąpieli,
- nie stosować bez potrzeby antybiotyków, np. na przeziębienie czy w infekcji wirusowej,
- unikać długiego przebywania w mokrych strojach kąpielowych czy treningowych,
- nie korzystać z cudzych ręczników lub bielizny,
- nie siadać bezpośrednio na desce sedesowej w publicznych toaletach,
- w wypadku podatności na nawracające zakażenia grzybicze, ograniczyć korzystanie z basenu, sauny czy jacuzzi, dbać o odpowiednią dietę (ograniczyć węglowodany), a podczas miesiączki stosować podpaski zamiast tamponów.
W okresie obniżonej odporności i przy kuracjach antybiotykowych stosować wspomagająco probiotyki. Po zakończeniu właściwego leczenia przyczynowego zmniejszają one częstość nawrotów infekcji w obrębie układu moczowo-płciowego.
