Witaminy mają kluczowe znaczenie dla zdrowia. Biorą udział prawie we wszystkich procesach metabolicznych organizmu. To nasi nieocenieni sprzymierzeńcy w walce z jesienno-zimowymi infekcjami.
Witaminy to grupa organicznych związków chemicznych o zróżnicowanej budowie. Mogą pochodzić ze źródeł naturalnych albo być syntetyzowane sztucznie. W przypadku większości witamin, organizm ludzki nie ma zdolności ich syntetyzowania. W związku z tym konieczne jest ich dostarczanie w odpowiednio zbilansowanej diecie.
Ze względu na rozpuszczalność witaminy dzielą się na rozpuszczalne w tłuszczach – witaminy A, D, E i K oraz rozpuszczalne w wodzie – C i witaminy z grupy B.
Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach mogą być magazynowane w organizmie (głównie w wątrobie i tkance tłuszczowej), a ich rolą jest m.in. uczestnictwo w regulacji gospodarki wapniowo-fosforanowej, regulacja procesów krzepnięcia krwi oraz spełnianie funkcji antyoksydacyjnej.
Witaminy rozpuszczalne w wodzie nie są magazynowane w organizmie, są dostarczane do organizmu wraz z dietą, a ich nadmiar jest wydalany z moczem. Każda witamina rozpuszczalna w wodzie wchłania się w jelicie cienkim, a następnie jest transportowana z krwią po całym organizmie. Witaminy rozpuszczalne w wodzie uczestniczą m.in. w metabolizmie cukrów, tłuszczów, białek oraz w gospodarce mineralnej organizmu.
Witamina A, inaczej retinol, wywiera dobroczynny wpływ na wzrok. Zapobiega kurzej ślepocie, pomaga w leczeniu chorób oczu. Poza tym wzmacnia błony śluzowe nosa, gardła, jelit i płuc, dzięki czemu zwiększa odporność na zakażenia. Dba o prawidłowy stan skóry. Wpływa na rozwój i wzrost kości. Stymuluje także błony śluzowe do produkcji śluzu i pełni funkcje antyoksydacyjne.
Występuje co prawda wyłącznie w produktach zwierzęcych, ale może być też wytwarzana w organizmie człowieka z karotenoidów, które występują głównie w produktach roślinnych. Najważniejszym karotenoidem jest beta-karoten. Gdzie szukać witaminy A? W rybach morskich, w tranie, wątróbce, jajkach, maśle, w pomarańczowych, zielonych, czerwonych owocach i warzywach, np. w marchwi, szpinaku, szczawie, zielonym groszku, w czerwonej papryce, w morelach i dyni.
Niedobór witaminy A objawia się pogorszeniem widzenia, zwłaszcza wieczorem. Może także prowadzić do suchości spojówek i rogówki. Inne symptomy obejmują zaburzenia wzrostu kości i zębów oraz częste infekcje.
Witamina D (kalcyferol), wspomaga tworzenie się masy kostnej i kolagenu. Wpływa na prawidłowy rozwój kości i zębów, chroni przed krzywicą, a przede wszystkim ułatwia organizmowi wchłanianie wapnia i fosforu z jelit. Oddziałuje na komórki szpiku kostnego produkujące komórki obronne, podnosi odporność i chroni przed infekcjami układu oddechowego. Jej regularne stosowanie chroni przed złamaniami, co jest istotne w przypadku osteoporozy. Pomaga kontrolować ciśnienie.
Witamina D to jedyna witamina, którą organizm potrafi sam wytwarzać pod wpływem słońca. Jej suplementacja jest zalecana noworodkom i niemowlętom, kobietom w ciąży oraz w okresie karmienia piersią, a także osobom w podeszłym wieku. W miesiącach zimowych i wiosennych często występuje niedobór witaminy D. Przyczyną są krótkie dni, niewielka ilość słońca, co ogranicza syntezę witaminy D w skórze, a to prowadzi do obniżonej odporności i częstszych infekcji wirusowych.
Charakterystyczne objawy niedoboru witaminy D to m.in.: bóle kości, mięśni, bezsenność, biegunka, brak apetytu, ogólne osłabienie i złe samopoczucie, spadek odporności. Konsekwencją trwałego niedoboru witaminy D u dzieci jest krzywica, a u dorosłych osteomalacja.
Najwięcej witaminy D zawierają tłuste ryby morskie, znajdziemy ją w pełnym mleku, żółtkach jaj, maśle, drożdżach, serach żółtych i tłuszczach zwierzęcych.
Witamina E (tokoferol), chroni organizm przed działaniem wolnych rodników i nadtlenków lipidowych zapobiegając w ten sposób chorobom degeneracyjnym: miażdżycy, procesom starzenia się komórek. Wpływa na krzepnięcie krwi i zapobiega chorobom układu krążenia. Dba o dobrą kondycję skóry i błon śluzowych, jest przeciwutleniaczem. Hamuje rozpad czerwonych krwinek, a wraz z selenem zapobiega stłuszczeniu wątroby.
Niedobór witaminy E powoduje ogólne osłabienie, suchość i wiotczenie skóry, przebarwienia na skórze i plamy starcze.
Witaminę E zawierają m.in.: kiełki zbóż, soja, mleko, jaja, masło, oleje roślinne, ryby, pieczywo razowe, płatki owsiane, orzechy, szparagi, brukselka, migdały oraz zielone warzywa liściaste.
Witamina K – jest niezbędna do tworzenia czynników krzepnięcia krwi, ma więc działanie przeciwkrwotoczne, bierze udział w tworzeniu się tkanki kostnej. Ma właściwości antybakteryjne, przeciwzapalne, przeciwgrzybicze, przeciwbólowe.
Szukajmy jej w szpinaku, kapuście, kalarepie, marchewce, pomidorach, truskawkach, ziemniakach. Także w serach żółtych i jajkach.
Witamina C, czyli kwas askorbinowy, jest silnym przeciwutleniaczem, chroni organizm przed działaniem wolnych rodników. Wzmacnia odporność organizmu, ułatwia przyswajanie żelaza, wpływa na stan skóry i błon śluzowych. Jest niezbędna do wytwarzania kolagenu oraz substancji uszczelniającej śródbłonek naczyń włosowatych.
Witamina C znajduje się głównie w owocach i warzywach – m.in. natce pietruszki, czarnej porzeczce, papryce czerwonej, w malinach, truskawkach, kiwi, owocach cytrusowych, w ziemniakach, szpinaku, kalafiorze, pomidorach oraz brukselce.
Jej niedobór powoduje choroby jamy ustnej – szkorbut, krwawienie, owrzodzenie dziąseł, wypadanie zębów. To także osłabienie odporności, powolne gojenie się ran i nieprawidłowe zrastanie się kości, obrzmiałe i bolesne stawy, a także podatność na siniaki, osłabienie i niekiedy wzmożona senność.
Witaminy z grupy B
B1 (tiamina) bierze udział w produkcji czerwonych krwinek, dba o układ nerwowy i krwionośny, nadzoruje metabolizm cukru. Występuje w drożdżach, płatkach owsianych, otrębach, mięsie wieprzowym, w jajach, ziemniakach, orzechach, w grochu, fasoli, w pieczywie pełnoziarnistym.
B2 (ryboflawina) odpowiada za dobrą kondycję skóry i błon śluzowych, uczestniczy w przemianie materii. Zawierają ją drożdże, wątróbka, mleko, płatki owsiane, szpinak, mięso wieprzowe, jaja, marchew, chleb biały, ser żółty, makrela.
B3 (PP, niacyna) reguluje poziom cholesterolu i cukru we krwi, wpływa na układ krążenia. Jest w drożdżach, wątróbce, mięsie wołowym i wieprzowym, w pełnoziarnistym i białym chlebie, w marchwi, ziemniakach, groszku, szpinaku, jabłkach, pomarańczach i kapuście, także w makreli.
B5 (kwas pantotenowy) uczestniczy w przemianie materii, wzmacnia układ odpornościowy i chroni przed infekcjami, dba o piękną skórę i włosy. Jest w drożdżach, jajach, płatkach owsianych, pełnoziarnistym i białym chlebie, mięsie wieprzowym i wołowym, w mleku, ziemniakach, szpinaku, marchwi i kapuście.
B6 (pirydoksyna) odpowiada za syntezę białek i produkcję czerwonych krwinek. Zawierają ją drożdże, mięso wołowe i wieprzowe, chleb biały, kapusta, płatki owsiane, mleko, marchew, ziemniaki, ryby.
B9 (kwas foliowy, folacyna) szczególnie ważna dla kobiet w ciąży – dba o układ nerwowy rozwijającego się płodu, zapobiega chorobom układu krążenia, bierze udział w tworzeniu czerwonych krwinek. Kwas foliowy odnajdziemy w wątróbce, dyni, kapuście, ziemniakach, mleku, jajach, wołowinie, groszku zielonym, marchewce, pełnoziarnistym chlebie, w kaszy jęczmiennej.
B12 (kobalamina) odpowiada za tworzenie krwinek, za prawidłową pracę układu nerwowego. Jest w wątróbce i innych podrobach. Ma ją śledź, makrela, łosoś, pstrąg, flądra, dorsz, wołowina, baranina, cielęcina, jajka, sery żółte.
Nie zawsze jednak udaje się nam dostarczyć organizmowi odpowiedniej dawki witamin i minerałów – zwłaszcza w sezonie jesienno-zimowy. Brak słońca, niska temperatura i rzadsze wychodzenie na zewnątrz, niedobór kluczowych witamin i minerałów powoduje, że czujemy się senni, brakuje nam energii i wigoru. Wówczas w sukurs przychodzą preparaty bogate w kompleks witamin i minerałów. Są doskonałym rozwiązaniem na uzupełnienie wszelkich niedoborów: w okresie choroby, osłabienia, intensywnego wysiłku fizycznego i umysłowego. Warto zaopatrzyć się w nie już dzisiaj, aby cieszyć się zdrowiem przez cały rok.