Witamina D jest bardzo ważna dla organizmu człowieka. Każdy, kto troszczy się o swoje zdrowie, nie ma wątpliwości, że konieczne jest uzupełnianie niedoborów witaminy D.
W naszej szerokości geograficznej zbyt niski poziom witaminy D to problem niemal 90% populacji. Dlaczego? Niewielka ilość słońca w okresie jesienno-zimowym, sporo pochmurnych, krótkich dni, siedzący tryb życia, unikanie spacerów na świeżym powietrzu to główni sprawcy. Do pełnego „poboru” witaminy D latem wystarcza 10–15 minut. Jeśli spędzamy sporo czasu na świeżym powietrzu i pozwalamy skórze na regularne kąpiele słoneczne, jesteśmy przekonani, że wystarczająco zaopatrujemy organizm w witaminę D. Niestety nie. Taka sytuacja dotyczy głównie lata, a zapasy z nawet najbardziej słonecznych miesięcy kończą się nam nieraz już w październiku/listopadzie. Zimą i wczesną wiosną za mało witaminy ma już zdecydowana większość. Ponadto, ostatnie dwa lata spędzone przez większość w domu, w związku z pandemią, nie dawał wielu okazji, by zadbać o właściwe stężenie w organizmie tak potrzebnej witaminy D.
Przez lata kojarzono ją głównie z układem kostnym. Receptory witaminy D znajdują się nie tylko w kościach czy skórze, gdzie jest wytwarzana, ale też w jelitach, nerkach, mózgu, oczach, sercu, gruczołach dokrewnych i niemal we wszystkich komórkach układu odpornościowego. Witamina D odpowiedzialna jest za szereg istotnych procesów. Dzięki niej organizm łatwiej przyswaja wapń i fosfor. Odpowiada ona za dobrą kondycję kości i zębów oraz prawidłowe funkcjonowanie układu immunologicznego. Witamina D aktywizuje limfocyty T i B, pierwszą linię obrony układu odpornościowego oraz stymuluje wytwarzanie substancji (katelicydyn), o działaniu bakteriobójczym oraz przeciwwirusowym.
Witamina D może byś wytwarzana samodzielnie przez organizm. Niezbędnym elementem jej syntezy jest światło słoneczne. Należy do witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, nie jest wydalana z moczem, tylko magazynowana w tkance tłuszczowej oraz w wątrobie. W produktach spożywczych występuje w dwóch formach, jako:
- witamina D2 (ergokalcyferol) występująca w roślinach,
- witamina D3 (cholekalcyferol) występująca w organizmach zwierzęcych.
Witamina D3
Mówiąc o witaminie D w kontekście zdrowia człowieka uwzględnia się przede wszystkim jej odmianę D3. Autoprodukcja w ludzkiej skórze, pod wpływem promieni słonecznych, to podstawowy sposób zaspokojenia zapotrzebowania organizmu w witaminę D – pozwala je pokryć nawet w 90%. Resztę powinniśmy dostarczyć wraz z żywnością.
Chociaż D3 tradycyjnie zaliczana jest do witamin, pod wieloma względami bardziej przypomina hormon dokrewny. Aktywna postać witaminy pełni funkcje regulacyjne właściwie we wszystkich narządach i tkankach. Dowiedziono, że przynajmniej 3% genomu pozostaje pod jej kontrolą. Nic zatem dziwnego, że budzi szczególne zainteresowanie endokrynologów, którzy są przekonani o jej istotnej roli nie tylko w procesie mineralizacji kości, ale i funkcji przytarczyc, mięśni (w tym mięśnia sercowego), profilaktyce przeciwnowotworowej i cukrzycy, a także zahamowaniu rozwoju demencji starczej oraz budowaniu odporności.
Objawy niedoboru witaminy D
Dostępne badania wskazują, że niedobór witaminy D to powszechny problem. Za klasyczne objawy uważa się przewlekłe zmęczenie, bóle kostne i mięśniowe, drażliwość, depresję sezonową, bezsenność, biegunkę, brak apetytu, złe samopoczucie, spadek odporności. Konsekwencją trwałego niedoboru witaminy D u dzieci jest krzywica, a u dorosłych osteomalacja. Do najbogatszych źródeł witaminy D należą tłuste ryby morskie, tran, wątroba. Znajdziemy ją w pełnym mleku, żółtkach jaj, maśle, drożdżach, serach żółtych i tłuszczach zwierzęcych.
Suplementacja
Witamina D dostępna jest w szeregu dawek i w różnych postaciach farmaceutycznych (tabletki, kapsułki tradycyjne, kapsułki typu twist-off, aerozole). Podczas zażywania preparatów z witaminą D należy pamiętać, że związek ten jest rozpuszczalny w tłuszczach, dlatego najlepiej brać go po lub w trakcie sycącego posiłku (np. po obiedzie). Ciekawą w tym kontekście postacią jest witamina D pozyskiwana z lanoliny owczej i rozpuszczona w oleju MCT z kokosa. Jedno naciśnięcie pompki odmierza precyzyjną objętość witaminy D. Trzeba jednak wiedzieć, że przed pierwszym zastosowaniem należy kilkakrotne nacisnąć pompkę, aż do pojawienia się pierwszej porcji. Podczas kolejnego stosowania należy zdecydowanym ruchem nacisnąć pompkę tylko 1 raz dla uzyskania jednej porcji.
- Dzienna porcja dla dzieci (1 naciśnięcie pompki dozującej) – 1000 j.m.
- Dzienna porcja dla dorosłych (2 naciśnięcia pompki dozującej) – 2000 j.m.
W przypadku seniorów powyżej 75. roku życia – do 4000 jednostek dziennie. Normy dla dzieci są bardzo zróżnicowane, wynikają z rozwoju, masy ciała, itd., stąd przy jej ustaleniu dla konkretnego nieletniego, należy skonsultować się z pediatrą.
Witamina D dla dzieci
W przypadku dzieci (dorosłych zresztą też) najlepszym sposobem na dostarczenie witamin i minerałów jest zbilansowana, różnorodna dieta. Niestety, nie wszystkie substancje jesteśmy w stanie w ten sposób dostarczyć. Wyjątek stanowi tu witamina D, która jest substancją rozpuszczalną w tłuszczach, a znajdujące się w pożywieniu jej ilości są niewystarczające do pokrycia dziennego zapotrzebowania. Suplementowanie witaminy D dla dzieci jest najważniejszym działaniem w zakresie profilaktyki krzywicy. Witamina D może występować w postaci suplementu diety lub leku.
