Każdy człowiek, niezależnie od wieku, miewa kłopoty z pamięcią. Aby im zaradzić, warto zadbać o odpowiednią dietę, a także sięgać po preparaty wspomagające pamięć i koncentrację.
Pamięć to zdolność do rejestracji i ponownego wywoływania wrażeń zmysłowych, skojarzeń i informacji. Istnieje kilka klasyfikacji rodzajów pamięci. Najważniejszy jest podział na pamięć krótkotrwałą i długotrwałą. Krótkotrwała, to pamiętanie bodźców tuż po ich odebraniu. Ma ona ograniczoną pojemność, działa automatycznie, nie wymaga wysiłku, bo najczęściej zapamiętuje się bodźce akustyczne i wzrokowe. Pamięć krótkotrwała jest bardzo podatna na zapominanie, ale dostęp do zapamiętanych już informacji jest łatwy i spontaniczny.
Pamięć długotrwała to pamiętanie bodźców, czynności i przedmiotów przez długi, praktycznie nieograniczony czas. Jej pojemność jest ogromna, a zapamiętywanie przebiega wolniej, wymaga wysiłku i zaangażowania oraz skupienia uwagi. Informacje zapominane są tylko pozornie i stosując odpowiednie techniki przypominania, można je odzyskać, czasem spontanicznie w wyniku wspomnień, refleksji (reminiscencji). Kolejnym podziałem pamięci jest wyróżnienie pamięci wzrokowej, słuchowej i dotykowej. Wzrokowa – to zapamiętywanie informacji pisanych lub notowanych; słuchowa – to kodowanie informacji zasłyszanych lub powtarzanych na głos; dotykowa – to zapamiętywanie informacji w trakcie ruchu.
Pamięć to doskonałe narzędzie pracy człowieka, o nieograniczonych możliwościach. Ale trzeba nad nią pracować i ćwiczyć niemal bez ustanku. Słaba pamięć bowiem nie jest uwarunkowana genetycznie, ale jest wynikiem nieumiejętnego postępowania. Zabiegani, zaangażowani w sprawy zawodowe i prywatne nie poświęcamy pamięci zbytniej uwagi. Popełniamy szereg błędów – najważniejsze z nich to brak lub niedobór snu, zmęczenie, brak wysiłku fizycznego, długotrwały stres, nieodpowiednia dieta, stosowanie używek, niesystematyczność, brak koncentracji, a także niewystarczająca ilość powtórek.
Człowiek rodzi się z pamięcią. Jest to pamięć gatunkowa i powstaje na etapie życia płodowego; dzięki niej wiemy, jak chodzić, mówić, myśleć. W miarę rozwoju i dojrzewania doskonali się i rozwija nasz system zapamiętywania, a w efekcie poszerza się pamięć. Proces zapamiętywania, który towarzyszy pamięci, polega na tworzeniu się dodatkowych połączeń pomiędzy komórkami nerwowymi w mózgu. Nową informację mózg odbiera jako impuls nerwowy, który przebiega z komórki do komórki przez znajdujące się między nimi połączenia – synapsy. Sygnały pomiędzy synapsami przekazywane są przy pomocy neuroprzekaźników. Szczególnie istotną rolę odgrywa jeden z nich: acetylocholina. Związek ten wpływa na umiejętność skupienia uwagi i na nastrój, a zaburzenia w jego wytwarzaniu leżą u podstaw powstawania wielu chorób. Im więcej materiału „ku pamięci” otrzymuje mózg, tym intensywniej pracują synapsy, tworząc nowe połączenia. To właśnie od liczby synaps zależy pamięć, bo im jest ich więcej, tym jest ona bardziej pojemna.
Koncentracja
U podstaw prawidłowo działającej pamięci leży koncentracja. Jest to proces, w którym nadmiar informacji jest odrzucany w taki sposób, aby do naszej świadomości docierały najistotniejsze z nich. Bodźce nieistotne są osłabiane, zaś te ważne wzmacniane. Koncentracja przyjmuje cztery postacie:
- czujność – pozwala na długotrwałe oczekiwanie na pojawienie się określonego bodźca,
- przeszukiwanie – aktywne poszukiwanie określonych bodźców w szumie informacyjnym,
- kontrola czynności jednoczesnych – zdolność dzielenia uwagi pomiędzy czynności wykonywane jednocześnie (np. słuchanie radia i jazda samochodem,
- selektywność uwagi – proces śledzenia bodźców ważnych kosztem bodźców niemających znaczenia dla podjętej aktywności.
Zaburzenia koncentracji mogą być spowodowane wieloma czynnikami. Najczęstszą przyczyną problemów ze skupieniem jest przemęczenie, nadmiar obowiązków oraz stres. Brak wyciszenia i relaksu sprawia, że ciężko skoncentrować się przez dłuższą chwilę na wykonywaniu jednej czynności. Koncentrację osłabia też nadużywanie alkoholu lub stosowanie innych używek (np. kawy, która w niewielkich ilościach wzmaga koncentrację, a przedawkowana w znacznym stopniu ją zaburza), a także choroby czy niektóre leki. Poza świadomą pracą nad własnym zachowaniem, pracę umysłu można wspomóc właściwą dietą oraz preparatami zawierającymi substancje wspomagające procesy mózgu.
Odpowiednia dieta i suplementacja
Musi być bogata w mikroelementy, takie jak cynk, magnez, fosfor, a także witaminy A, B12, B5. Większość składników, które korzystnie wpływają na pracę mózgu, powinniśmy dostarczać z pożywieniem (to możliwe, jeśli jest ono urozmaicone). Jednak zdarzają się sytuacje, kiedy warto sięgnąć po suplementy diety. Polecane są one osobom odczuwającym pogorszenie sprawności umysłowej (problemy z koncentracją, bezsenność, apatia) lub które czeka okres wytężonej nauki czy pracy.
Preparaty wspomagające pamięć
Tauryna. Jest aminokwasem, który wywiera korzystny wpływ na uczenie się w wyniku aktywacji metabolizmu komórek glejowych i zwiększenia ogólnej sprawności komórek nerwowych. Poprawia funkcje poznawcze, pomaga w zapamiętywaniu nowych informacji.
L-teanina – aminokwas, który występuje m.in. w liściach zielonej herbaty. Pozwala na głęboki relaks i uspokojenie, pozbycie się napięcia i zdenerwowania przy jednoczesnym zachowaniu jasności i czujności umysłu. Dzięki zdolności pobudzania mózgu poprawia koncentrację i zdolność zapamiętywania oraz równowagę emocjonalną.
N-acetylo-L-tyrozyna – to wyjątkowo efektywna forma tyrozyny dla celów zwiększenia produkcji dopaminy, neuroprzekaźnika związanego z uczuciem przyjemności. Zaliczana jest do substancji nootropowych. Wspomaga funkcjonowanie organizmu pod kątem motywacji, dobrego samopoczucia i skupionego działania zorientowanego na cel.
Lecytyna. Jest ważnym elementem składowym mózgu i tkanki nerwowej. Ułatwia myślenie i zapamiętywanie, poprawia zdolność skupienia się i koncentracji. Naturalnie występuje w soi i żółtkach jaj. Lecytyna to naturalne źródło choliny, która w organizmie człowieka przetwarzana jest w acetylocholinę. Acetylocholina warunkuje odpowiedni przepływ informacji w układzie nerwowym, a także w synapsach mięśniowych. Zwiększenie jej stężenia skutecznie podnosi poziom koncentracji i zdolności zapamiętywania. Acetylocholina przyspiesza przekazywanie informacji i umożliwia tworzenie nowych sieci neuronalnych. Odpowiada również za procesy przypominania sobie zapamiętanych wcześniej rzeczy.
Miłorząb japoński. Roślina ta zawiera flawonoglikozydy i gingkolidy, które mają zdolność poprawiania przepływu mózgowego, zwiększając tym samym ilość tlenu i glukozy docierających do mózgu. Miłorząb japoński rozszerza naczynia krwionośne, zapobiegając agregacji płytek krwi. Wyciąg z tej rośliny jest skuteczny również w leczeniu zaburzeń krążenia obwodowego – istotnie wpływa na jego poprawę.
Soplówka jeżowata jest grzybem używanym od wieków w diecie Dalekiego Wschodu. Zaliczana jest do grupy adaptogenów, czyli naturalnych substancji zwiększających odporność organizmu na stres czy zmęczenie. Wykazuje działanie neuroprotekcyjne, przyspiesza odbudowę komórek nerwowych i wspomaga regenerację obszarów mózgu odpowiedzialnych za wspomnienia i emocje. Wykazuje także działanie nootropowe, stymulujące produkcję otoczki mielinowej komórek nerwowych.
Bakopa drobnolistna – roślina używana od tysięcy lat w tradycyjnej medycynie indyjskiej. Klasyfikuje się ją jako adaptogen oraz nootropik. Bakopa zawiera składniki aktywne, które polepszają procesy zapamiętywania, a poprzez to uczenia się. Dzięki tym zdolnościom z powodzeniem może być stosowana jako panaceum na problemy związane w centralnym układem nerwowym i jego prawidłowym funkcjonowaniem.
