Ciąża to wyjątkowy czas w życiu każdej kobiety – czas oczekiwań, wielu zmian, a także niepewności wynikającej z obaw związanych z prawidłowym rozwojem dziecka.
W ciąży organizm kobiety wymaga specjalnych przygotowań, co zapewni dziecku i przyszłej mamie optymalne warunki i komfort psychiczny. Tym bardziej, że mogą jej towarzyszyć uciążliwe dolegliwości: nudności, wzdęcia, zaparcia, nadwrażliwość na zapachy, senność, rozdrażnienie, trudności w koncentracji, opuchlizna rąk i nóg, bóle pleców oraz bóle głowy. Oczywiście nie każda kobieta doświadcza wszystkich tych objawów, niektórym udaje się nawet nie odczuć żadnego z nich, niemniej jednak nie należą one do rzadkości. Dobre jest to, że większość przykrych objawów można uniknąć, niekiedy da się chociaż zminimalizować ich stopień. Należy jednak przestrzegać pewnych zasad.
Po pierwsze dieta
Produkty zbożowe powinny być podstawą diety. Dostarczają nie tylko energii, ale również witamin z grupy B i błonnika pokarmowego, który zapobiega zaparciom. Jadłospis powinien być oparty na razowym pieczywie, brązowym lub dzikim ryżu, pełnoziarnistym makaronie, grubych kaszach, płatkach zbożowych i otrębach. Przy tym nie należy zapominać o odpowiednim poziomie nawodnienia organizmu.
Warzywa i owoce obfitują w wiele witamin, składników mineralnych, błonnik oraz bioflawonoidy, które są niezbędne w okresie ciąży. W codziennej diecie powinno znaleźć się pięć porcji tych produktów. Warzywa i owoce są głównym źródłem witaminy C i folianów, których organizm nie potrafi magazynować, a na które zapotrzebowanie podczas ciąży wzrasta.
Mięso i ryby są głównym źródłem białka w diecie, które jest podstawowym budulcem tkanek narządów rozwijającego się dziecka. W ciąży zalecane są chude gatunki mięs, drób bez skóry oraz ryby. Mięso dostarcza żelaza, cynku oraz witamin z grupy B, a ryby to ważne źródło wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, niezbędnych dla rozwoju siatkówki oka i mózgu niemowlęcia.
Mleko i jego przetwory zawierają pełnowartościowe białko oraz łatwo przyswajalny wapń, budujący układ kostny dziecka. Ważne jest także, aby wybierać odtłuszczone produkty mleczne, ponieważ nadmiar tłuszczu w diecie może spowodować zbyt wysoki przyrost masy ciała.
Tłuszcze – najlepiej wybierać oleje roślinne i spożywać je na surowo, jako dodatek do sałatek.
Składniki pod specjalnym nadzorem
To kwas foliowy, żelazo, cynk i wapń. Kwas foliowy chroni dziecko przed wystąpieniem wad wrodzonych układu nerwowego. Jest witaminą z grupy B. Występuje w żywności w postaci folianów – zawierają go a w większości warzywa ciemnozielone (fasola, kapusta, szparagi, sałata, brukselka, kalafior) oraz marchew. Z owoców pomarańcze i banany. Bogatym źródłem kwasu foliowego jest także wątroba, lecz pełni ona funkcję „magazynu” w organizmie i może zawierać również substancje szkodliwe. Dlatego niewskazane jest spożywanie jej w dużych ilościach. Na rynku dostępne są czasem produkty wzbogacone w kwas foliowy, jak na przykład niektóre płatki śniadaniowe, jogurty i soki. Kwas foliowy dostępny jest także w tabletkach jako „czysty” kwas foliowy lub zawarty w preparatach wielowitaminowych. Kolejnym składnikiem jest żelazo. Podczas ciąży występuje zwiększone zapotrzebowanie na ten pierwiastek, wspomaga bowiem rozwój płodu. Jego niedobór może być przyczyną anemii u matki. Starannie zaplanowana dieta zapewnia odpowiednią ilość tego składnika. Wchłanianie żelaza z pożywienia wspomaga witamina C. Warto pamiętać, że płatki śniadaniowe są bardzo często wzbogacone w żelazo. Również kapusta, rzepa, szparagi, fasola i szpinak oraz sok z czerwonych buraków zawierają duże jego ilości, jednak z tych produktów jest ono przyswajalne w niewielkim stopniu i przy ich spożyciu należy koniecznie pamiętać o produktach bogatych w witaminę C. Przewód pokarmowy człowieka najlepiej przyswaja żelazo zawarte w mięsie czy żółtku jaj. Odpowiednia ilość cynku pomaga w walce z chorobami zakaźnymi, wspiera rozwój płodu i może skracać czas porodu.
Mdłości w ciąży
Nudności i wymioty są jednym z najbardziej powszechnych objawów wczesnej ciąży, przypisanych pierwszemu jej trymestrowi. Najczęściej pojawiają się rano – stąd ich nazwa: mdłości poranne – ale mogą dokuczyć o każdej porze dnia. Uważa się, że ich powodem jest obecność ludzkiej gonadotropiny kosmówkowej – hormonu, który jest produkowany wyłącznie podczas ciąży. Łagodne dolegliwości nie stanowią zagrożenia dla przyszłej mamy i jej dziecka. Nasilają je też trudności w życiu codziennym, zmęczenie oraz emocje. Uczuciu nudności mogą towarzyszyć: zgaga, z jednej strony zachcianki na niektóre pokarmy, z drugiej niechęć do nich, nadmierny ślinotok i bóle głowy. W niektórych przypadkach mdłości mogą mieć związek z problemami z tarczycą, infekcją pokarmową albo zaburzeniami w produkcji serotoniny.
Łagodzenie objawów
Dotychczas nie wymyślono cudownego leku na ciążowe mdłości. Istnieje jednak kilka sprawdzonych metod, które z pewnością przyniosą ulgę. Można je leczyć odpowiednią dietą, środkami zobojętniającymi kwaśną treść żołądkową oraz lekami przeciwwymiotnymi. Ważne, aby zawierały w swoim składzie naturalne substancje. Szczególnie polecane są preparaty, które mieszczą w sobie imbir, rumianek oraz witaminy z grupy B.
Imbir jest bezpiecznym i w pełni naturalnym środkiem na mdłości. Nie tylko uspokaja żołądek i przełyk, ale również odkaża jamę ustną, pozostawiając miły, świeży oddech. Właściwości przeciwwymiotne imbiru są szczególnie istotne dla kobiet w ciąży, ponieważ nie powoduje on efektów ubocznych. Rumianek wspiera procesy trawienne oraz łagodzi dolegliwości żołądkowo-jelitowe (skurcze w nadbrzuszu, wzdęcia i odbijanie). Witaminy z grupy B pomagają w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego, którego rozregulowanie może prowadzić do mdłości.
Sposoby, które przynoszą ulgę:
- przede wszystkim nie rezygnuj z jedzenia. Przyrządzaj niewielkie posiłki i jedz często. Małe śniadanie przygotuj wieczorem, tak abyś napełniła żołądek, nie wstając z łóżka – może to być np. banan lub kilka sucharków. Rano wybieraj przekąski bogate w węglowodany (płatki śniadaniowe czy herbatniki ryżowe). W ciągu dnia jedz nawet 6 posiłków, wybieraj produkty bogate w witaminę B6, która łagodzi mdłości na początku ciąży,
- unikaj widoku, zapachu i smaku jedzenia, które wywołuje u ciebie mdłości,
- staraj się też omijać z daleka źródła intensywnych zapachów
- nie dopuszczaj do silnego uczucia głodu – niski poziom cukru wzmaga mdłości,
- pij dużo płynów, zwłaszcza gdy tracisz je podczas wymiotów,
- unikaj smażonych i pikantnych potraw,
- dobrze sypiaj i odpręż się, bowiem emocjonalne i fizyczne zmęczenie potrafi zaostrzyć złe samopoczucie,
- zredukuj stres do minimum,
- zażywaj witaminy jako wyrównanie środków odżywczych, których możesz mieć niedobór.
Niepowściągliwe wymioty ciężarnych
Nasilone, czyli niepowściągliwe wymioty ciężarnych, które prowadzą do zaburzeń elektrolitowych i odwodnienia, niosą ze sobą ryzyko wystąpienia groźnych powikłań. Wymagają więc hospitalizacji oraz intensyfikacji nadzoru położniczego. Cierpi na nie mniej niż 1 na 200 ciężarnych. Pojawiają się zazwyczaj między 4–10 tygodniem ciąży, z maksymalnym nasileniem między 8–12 tygodniem ciąży. Zwykle ustępują samoistnie do 20. tygodnia ciąży. Charakteryzuje je znaczne nasilenie, co prowadzi do utraty płynów ustrojowych i rozwoju ketonurii (wydalania ciał ketonowych z moczem). Nadmierne wymioty prowadzą nie tylko do odwodnienia, ale także do zaburzeń elektrolitowych oraz znacznych niedoborów pokarmowych. Organizmowi brakuje przede wszystkim białek oraz witamin. Z dotychczasowych badań klinicznych wynika, że niepowściągliwe wymioty ciężarnych wiążą się, częściej niż inne zaburzenia, z nadczynnością tarczycy. Przyczyn niepowściągliwych wymiotów upatruje się zarówno w zaburzeniach somatycznych, jak i psychicznych. Niewątpliwie stan psychiczny, związany z napięciem emocjonalnym i lękiem, wpływa na przebieg ciąży. Niepowściągliwe wymioty częściej stwierdza się u kobiet młodych, niedojrzałych, skłonnych do zachowań histerycznych i depresyjnych. W przypadku wystąpienia wymiotów o znacznym nasileniu należy zgłosić się do lekarza prowadzącego ciążę.. W każdym przypadku należy wykonać badanie ultrasonograficzne, aby ocenić przebieg ciąży i stan płodu.