Tak naprawdę nie jest chorobą, ale naturalną reakcją organizmu na różnice w bodźcach docierających do mózgu z oczu, błędnika oraz narządów ruchu.
Choroba lokomocyjna, zwana też kinetozą, spowodowana jest zaburzeniami w odbiorze tych samych bodźców przez oko i błędnik, które przesyłają do mózgu sprzeczne informacje, powodując poszczególne objawy. Dolegliwość ta dotyka zazwyczaj dzieci, co wiąże się z niedojrzałością układu nerwowego, ale odczuwać je można w każdym wieku.
Choroba lokomocyjna może ujawniać się nie tylko podczas jazdy samochodem, ale również w samolotach i na statkach.
Jak powstaje kinetoza?
Powodem występowania kinetozy jest różnica między odbieranymi sygnałami wzrokowymi a bodźcami wysyłanymi z błędnika do ośrodka mózgowego. Podczas jazdy oko wysyła sygnał o zmianach otoczenia, położenia i ruchu, a błędnik (narząd równowagi) przekazuje bodziec o stabilnej pozycji ciała; reaguje również na hamowanie, przyspieszanie, kołysanie, wstrząsy. Następuje brak zgodności bodźców wysyłanych do ośrodka znajdującego się w tworze siatkowatym rdzenia przedłużonego, co w efekcie wywołuje kinetozę. Dolegliwości potęgują także przeróżne zapachy, np. spalin, wonnych aromatów samochodowych (olejki, choinki zapachowe itp.).
Objawy
Pierwsze objawy to ogólne pogorszenie samopoczucia, zmęczenie oraz brak apetytu. Później pojawiają się bóle głowy, zawroty głowy, nudności, suchość w jamie ustnej bądź ślinotok, nadmierna potliwość, bladość skóry spowodowana skurczem naczyń krwionośnych, a w końcowej fazie często wymioty. Objawy te potęguje stres. Osoby cierpiące na kinetozę mogą słyszeć szumy w uszach, mieć problemy z zachowaniem równowagi, a także kłopoty z oddychaniem. Małe dzieci mogą mieć problemy z opisaniem tego, co czują i co im dolega, dlatego warto obserwować zachowanie malucha. O chorobie lokomocyjnej może świadczyć senność, ziewanie, brak apetytu oraz płacz.
Jak sobie radzić?
O komfort jazdy należy zadbać jeszcze przed podróżą. Przed drogą nie należy jeść ciężkostrawnych, tłustych posiłków. Spożywać lekkie dania, zrezygnować ze słodyczy. Unikać gazowanych napojów oraz produktów wydzielających intensywny zapach, np. mandarynek, pomarańczy, wędlin. Do picia można przygotować chłodną niegazowaną wodę mineralną. Przed podróżą należy przewietrzyć samochód, usunąć choinki zapachowe oraz urządzenia z aromatami.
Osoba cierpiąca podczas podróży powinna siadać przodem do kierunku jazdy i patrzeć na horyzont, jako stabilny punkt krajobrazu, bowiem wszystkie migające na poboczu drzewa, domy i inne obiekty nasilają objawy. W samolocie najlepiej wybierać miejsca znajdujące się blisko skrzydła, w autobusie – miejsca położone jak najdalej od kół. Gdy podróżujemy z małym dzieckiem najlepiej wybierać taką porę, w czasie której maluch będzie spał. Sen to najlepsza metoda na uniknięcie przykrych dolegliwości związanych z chorobą lokomocyjną. Jeżeli podróżuje się w dzień, należy robić częste, krótkie postoje, aby zaczerpnąć świeżego powietrza.
Osoba, która źle znosi jazdę samochodem nie powinna czytać, spoglądać przez dłuższy czas na telefon czy grać w gry na tablecie lub telefonie. Lepiej posłuchać muzyki albo audiobooka. Dziecko z chorobą lokomocyjną można zająć słuchaniem bajki lub ulubionych piosenek. Jeśli jednak środki zapobiegawcze nie pomogą i zaczynamy czuć, że dzieje się coś niedobrego, należy zamknąć oczy i oddychać głęboko. Jest szansa, że to pomoże. A jeśli nie, na wszelki wypadek przydadzą się torebki foliowe, a także powinniśmy sięgnąć po farmaceutyki.
Pomoc z apteki
Leczenie polega w głównej mierze na łagodzeniu objawów, czyli hamowaniu odruchu wymiotnego. Z pomocą przychodzą preparaty roślinne. Wykazują minimalne skutki uboczne i nie powodują senności. Najbardziej skutecznym naturalnym środkiem jest imbir, który przeciwdziała mdłościom, a jednocześnie nie wywołuje działań niepożądanych. Można przyjmować go w postaci suplementów diety lub herbaty. Sprawdzą się również pastylki, lizaki albo syropy z dodatkiem imbiru. Korzeń imbiru działa przeciwwymiotnie w wyniku bezpośredniego pobudzenia perystaltyki przewodu pokarmowego oraz działania żółciopędnego. Nie wywołuje senności. Przeciwwskazaniami do stosowania preparatów z imbirem jest alergia na substancje czynne oraz kamica żółciowa. Przeznaczone są dla dzieci powyżej 3. lub 6. roku życia, w zależności od stężenia wyciągu. Nie zaleca się kobietom w ciąży, matkom karmiącym oraz osobom zażywającym przewlekle środki zmniejszające krzepliwość krwi – ze względu na zwiększone ryzyko krwawień.
Kolejną naturalną substancją stosowaną w chorobie lokomocyjnej jest kwas izowalerianowy, składnik kozłka lekarskiego. Działa on spazmolitycznie na mięśnie przewodu pokarmowego oraz uspokajająco. Wywołuje senność, więc nie jest wskazany dla osób prowadzących pojazd. Przeciwwskazaniem jest nadwrażliwość na preparaty zawierające kwas izowalerianowy.
Lekiem o działaniu przeciwwymiotnym jest dimenhydramina. Zmniejsza kurczliwość mięśni gładkich, zapobiega nudnościom i wymiotom pochodzenia błędnikowego. Dimenhydramina dostępna jest w postaci tabletek. Początek działania leku następuje po ok. 20–30 min od przyjęcia dawki. Efekt terapeutyczny utrzymuje się do 6 godzin. Działania niepożądane to m.in. senność, suchość w jamie ustnej, zaczerwienienie skóry, światłowstręt. Lek ten przeciwwskazany jest u osób chorujących na jaskrę, astmę, padaczkę, dla kobiet w ciąży i podczas kamienia piersią. Nie powinno się kierować pojazdami mechanicznymi po zażyciu dimenhydraminy.
Podziałać mogą również opaski akupresurowe na objawy choroby lokomocyjnej, które mogą być stosowane już u dzieci od 3. roku życia, a także u młodzieży i dorosłych. Nie uwalniają żadnych substancji chemicznych, nie powodują senności oraz innych skutków ubocznych. Działają szybko, nawet po 2–3 minutach. Opaski należy umieścić na wewnętrznej stronie nadgarstka.
W razie potrzeby, ale po konsultacji z lekarzem, można zaopatrzyć się w leki dostępne jedynie na receptę. Substancją czynną stosowaną w chorobie lokomocyjnej, wydawaną na receptę, jest prometazyna – lek przeciwhistaminowy pierwszej generacji. Działa przeciwwymiotnie, uspokajająco, wpływa hamująco na działanie błędnika. Wywołuje jednak czasem niepożądane działania, m.in. senność, suchość w jamie ustnej, zaburzenia gastryczne, zaburzenia widzenia.
Udanej podróży!