Coraz chętniej wybieramy wypoczynek w tropikach, które kuszą wieloma atrakcjami. Jednak ten kierunek wyjazdu wymaga szczególnie starannych przygotowań pod kątem zdrowotnym. Istotna jest też ochrona przed owadami, które w rejonach tropikalnych przenoszą wiele groźnych chorób.
Szczepienia obowiązkowe i zalecane
Szczepienia przed wyjazdem to jedna z pierwszych rzeczy, o których powinniśmy pomyśleć, planując podróż do egzotycznego kraju. W tym celu warto skonsultować się ze specjalistą medycyny podróży w poradni chorób tropikalnych. Znajdują się one praktycznie w każdym większym mieście. Lekarz poinformuje o programie szczepień ochronnych, udzieli informacji o zagrożeniach zdrowotnych w miejscu docelowym oraz poinstruuje jak się przed nimi uchronić. W niektórych przypadkach wykonanie szczepień wymagane jest 4–6 tygodni wcześniej przed wyjazdem w tropiki. Konieczne jest również zapoznanie się z listą szczepień wymaganych w kraju, do którego zamierzamy się udać. Są dwa rodzaje szczepień:
- obowiązkowe – finansowane przez budżet państwa,
- zalecane – za które płacą pacjenci.
Bez wykonania szczepień obowiązkowych w danym kraju nie zostaniemy do niego wpuszczeni. Brak szczepień zalecanych nie pociąga za sobą takiego ryzyka, szczepienia te zwiększają jednak bezpieczeństwo, zapewniając większą ochronę zdrowia i życia. Pamiętajmy, że koszty poniesione na profilaktykę zawsze są niższe, niż koszty leczenia chorób zakaźnych i ich powikłań, koszty hospitalizacji czy koszty związane z przebywaniem na zwolnieniach lekarskich.
Przed wizytą w poradni należy przygotować informacje dotyczące zdrowia osoby wyjeżdżającej oraz samej podróży, między innymi:
- planowany termin wyjazdu,
- charakter wycieczki i planowane elementy turystyki aktywnej,
- ostatnio przebyte choroby oraz ewentualne schorzenia przewlekłe,
- lista leków przyjmowanych na stałe,
- przebyte wcześniej szczepienia ochronne i stosowane w przeszłości leki przeciwmalaryczne,
- uczulenia na leki, białko jaja kurzego (składnik wielu szczepionek) lub inne substancje,
- ciąża lub planowane karmienie piersią podczas podróży,
- zaburzenia odporności podróżującego związane z przewlekłymi chorobami.
Medyczny paszport turysty
Międzynarodowa Książeczka Szczepień, zwana żółtą książeczką, to jedyny oficjalny dokument potwierdzający przebycie wymaganego szczepienia przeciw żółtej gorączce przed podróżą. Można w niej odnotować także wykonane szczepienia zalecane. Przez turystów żółta książeczka bywa nazywana „medycznym paszportem turysty”. Posiadanie żółtej książeczki wraz z udokumentowanymi szczepieniami jest wymagane przy przekraczaniu granic niektórych krajów. Żółtą książeczkę otrzymamy w autoryzowanych przychodniach zajmujących się medycyną tropikalną.
Najlepszy środek odstraszający owady
Podróżni powinni się też zaopatrzyć w odpowiednie produkty profilaktyczne, lecznicze oraz w ratunkowe środki opatrunkowe. Trudno bowiem przewidzieć, co przydarzy się na wyjeździe. Skład apteczki powinno się dostosować do potrzeb i wymagań zdrowotnych podróżującego, długości wyjazdu oraz zagrożeń występujących w miejscu planowanego pobytu. Nieodzownym składnikiem są środki odstraszające owady. Mowa o repelentach. W preparatach tego typu zazwyczaj znajdują się dwie substancje: ikarydyna lub DEET (N,N-dietylo-m-tuloamid). Niezależnie od substancji aktywnej, rodzaju i stężenia repelentu stosowanego bezpośrednio na skórę, każdy z nich wykazuje podobny mechanizm działania. Tworzy na skórze parującą warstwę ochronną o wyjątkowo nieprzyjemnym dla owadów zapachu. DEET został wprowadzony do użytku już w 1957 roku. Od tego czasu jest on powszechnie wykorzystywany, co oznacza dobrze udokumentowaną historię stosowania przez ponad 60 lat. W dostępnych preparatach stężenie tej substancji czynnej zamyka się w widełkach od 20 do 50%. W przypadku rejonów tropikalnych zależy nam na dłuższym działaniu (6–8 godzin), a to możliwe jest przez odpowiednio wysokie stężenie substancji czynnej (50%). Trzeba wziąć pod uwagę, że jedno opakowanie może nie wystarczyć. Preparaty zróżnicowane są bowiem pod względem gęstości, wilgotności i temperatury powietrza – czynników, które mają wpływ na wydajność danego produktu. W przypadku użycia środków w gorące i słoneczne dni, gdy wzmożona jest potliwość skóry, stosowanie może być częstsze. Preparaty na komary nie są wodoodporne. Zaleca się ponowną aplikację po każdej kąpieli. Jeśli była to kąpiel w wodzie morskiej, zaleca się wcześniejsze spłukanie słonej wody z powierzchni skóry. Gdy środki aplikowane są zgodnie z zaleceniami pojedyncze opakowanie preparatu powinno wystarczyć na ok. 2 tygodnie codziennego stosowania przez jedną osobę. Pamiętać należy, że stężony preparat (DEET 50%) może być stosowany tylko przez osoby dorosłe. Do dzisiaj z wszystkich testowanych związków DEET jest najbardziej skuteczny w odstraszaniu owadów.
Podczas pobytu należy unikać przebywania w terenie otwartym od zmierzchu do świtu (największa aktywność owadów), szczególnie w okolicy zbiorników wodnych. Należy nosić odpowiednie ubranie, a w pomieszczeniach zamkniętych powinno się stosować moskitiery, siatki na oknach oraz kratkach wentylacyjnych.
Preparaty dla dzieci
W przypadku dzieci sprawdzi się ikarydyna. W odpowiednim stężeniu zapewnia ona długotrwałą ochronę do 8 godz. w klimacie umiarkowanych i do 4 godz. w krajach tropikalnych. Może być stosowana zarówno przez dorosłych, jak i przez dzieci od 3. roku życia – nie wywołuje podrażnień skóry i innych reakcji alergicznych. Przy stosowaniu tego typu środków w przypadku dzieci należy zachować szczególne środki ostrożności. Wszelkie preparaty u dzieci powinny być używane zawsze pod nadzorem osób dorosłych! Nie należy ich aplikować na skórę pod ubraniem, na rany, skaleczenia, podrażnioną skórę lub w pobliżu żywności. Preparaty z ikarydyną świetnie sprawdzą się też w przypadku młodzieży uczestniczącej w koloniach, obozach i wyjazdach typu zielona szkoła.
