Jest jedną z najczęstszych infekcji górnych dróg oddechowych. U dorosłych powoduje głównie dyskomfort, chrypkę i uporczywy ból gardła, jednak u dzieci może doprowadzić do nagłego zwężenia dróg oddechowych i zaburzeń oddychania.
Pod pojęciem zapalenia krtani rozumieć należy stan zapalny, który obejmuje błony śluzowe górnych dróg oddechowych. Krtań znajduje się w górnej części odcinka układu oddechowego – między gardłem a tchawicą, dlatego też jest bardziej narażona na powstawanie stanów zapalnych. Najprościej mówiąc, odpowiada za wydawanie dźwięków. Jej nieprawidłowe działanie możemy zatem bardzo szybko rozpoznać po utracie głosu, chrypce, trudnościach z głośnym mówieniem. Zachorowania na zapalenie krtani najczęściej wzrasta w sezonie jesienno-zimowym. Zapalenie krtani jest schorzeniem, z którym zmagają się głównie osoby nadwyrężające swój głos z racji wykonywanego zawodu, np. nauczyciele, prezenterzy radiowi, aktorzy, wokaliści.
Zapalenie krtani może nas spotkać o każdej porze roku – w okresie jesienno-zimowym powodem zakażenia może być wyjście z ogrzewanego budynku na mróz, natomiast latem przyczyną choroby jest przebywanie w klimatyzowanych pomieszczeniach lub picie zimnych napojów. Wiosną ryzyko zapalenia krtani rośnie natomiast u alergików, u których śluzówka dróg oddechowych jest bardziej narażona na wszelkie podrażnienia.
To, czy zapalenie krtani jest zaraźliwe, zależy od tego, jakie drobnoustroje chorobotwórcze je wywołują. W wielu przypadkach choroba ta jest następstwem przebytej wcześniej infekcji wirusowej, spowodowanej przez adenowirusy oraz rinowirusy, a także wirusy grypy i paragrypy.
Rodzaje zapalenia krtani
Ze względu na przebieg choroby rozróżnia się ostre lub przewlekłe zapalenie krtani. Ostre zapalenie krtani pojawia się nagle, jako efekt rozwijającej się infekcji wirusowej lub bakteryjnej w górnych drogach oddechowych. Trwa krócej, ale objawy są znacznie intensywniejsze. Objawy mogą utrzymywać się nawet przez 3 tygodnie. Należą do nich: chrypka, utrata głosu, kaszel, niekiedy występujące z gorączka. Z czasem, gdy dojdzie do zapalenia bakteryjnego, może pojawić się ropna wydzielina. Jeśli podrażnienie ma podłoże alergiczne, to do chrypki mogą dołączyć zmiana barwy głosu i zaburzenia oddychania. U dzieci i osób starszych w przebiegu choroby czasami występuje również duszność.
Zapalenie przewlekłe wynika z długotrwałego stanu zapalnego w okolicach krtani. Przyczyny przewlekłego zapalenia krtani to między innymi:
- przewlekłei stany zapalne w obrębie górnych dróg oddechowych (przewlekłe zapalenie nosa i zatok przynosowych, przewlekłe zapalenie gardła);
- refluks żołądkowo-krtaniowy i – gardłowy;
- palenie papierosów (palenie czynne i bierne);
- alergia (alergeny wziewne);
- zanieczyszczenie powietrza;
- częste przebywanie w pomieszczeniach, gdzie jesteśmy narażeni na wdychanie oparów chemicznych;
- długotrwałe przyjmowanie steroidów wziewnych i innych leków wysuszających błonę śluzową krtani.
Objawy utrzymują się w tym przypadku przez ponad 3 tygodnie. Najczęstsze to: uporczywa chrypa, uczucie zalegania wydzieliny w krtani, kaszel, drapanie w gardle oraz szybkie męczenie się głosu.
Przewlekłe zapalenie krtani może towarzyszyć innym chorobom, takim jak np. niewydolność serca, choroby płuc i oskrzeli, GERD lub może być wynikiem powikłań po przeziębieniu lub zapaleniu oskrzeli.
Drugim stosowanym w medycynie podziałem jest rozróżnienie zapalenia krtani z uwagi na lokalizację schorzenia. Wyróżnia się:
- ostre zapalenie nagłośni – stan zapalny występujący najczęściej u dzieci w wieku przedszkolnym, wywoływany głównie przez bakterie;
- zapalenie głośni, czyli inaczej fałdów głosowych;
- podgłośniowe zapalenie krtani (krup) – choroba wirusowa, występująca zazwyczaj u dzieci od 6. miesiąca do 5. roku życia;
- ostre zapalenie tchawicy, krtani i oskrzeli – infekcja ta pojawia się rzadko i wiąże się z dusznościami, wysoką gorączką oraz „szczekającym” kaszlem. W przypadku dużych problemów z oddychaniem konieczne jest natychmiastowe zgłoszenie się do lekarza.
Objawy
Jeżeli mamy do czynienia z podgłośniowym zapaleniem krtani u dziecka, objawy pojawiają się z reguły po 2–3 dniach od momentu wystąpienia stanu zapalnego w górnych drogach oddechowych. Choroba objawia się wówczas:
- napadowym suchym kaszlem (najczęściej pojawia się w godzinach nocnych),
- świstem podczas oddychania,
- przyspieszonym oddechem,
- dusznościami,
- bólem gardła,
- katarem,
- podwyższoną temperaturą ciała.
Ze względu na różnice między budową krtani u dorosłych i dzieci, najmłodsi są szczególnie narażeni na ciężki przebieg choroby. U dzieci część podgłośniowa jest bardzo wąska, dlatego też nawet niewielkie jej zwężenie może doprowadzić do trudności w oddychaniu i duszności.
Leczenie zapalenia krtani
W leczeniu kluczowe jest prawidłowe rozpoznanie. Często wystarcza standardowy wywiad lekarski oraz badanie laryngologiczne. Jeśli zapalenie krtani ma charakter ostry, czyli najczęściej wirusowy, to stosuje się leczenie farmakologiczne, łagodzące nieprzyjemne objawy. Antybiotyki podaje się jedynie wtedy, gdy dojdzie do nadkażenia bakteryjnego. Jeśli dojdzie do zaburzeń oddychania w wyniku znacznego obrzęku błony śluzowej, zalecane jest leczenie kortykosteroidami. W przypadku przewlekłego stanu zapalnego w krtani, poza leczeniem objawowym należy wyeliminować lub przynajmniej ograniczyć wpływ czynników drażniących. Łączy się to ze zmianą stylu życia oraz prawidłowym leczeniem chorób innych narządów mogących być przyczyną zapalenia krtani.
Przy ostrej infekcji kataralnej, dopuszczalne jest krótkotrwałe zastosowanie leków obkurczających błonę śluzową nosa (krople do nosa nie dłużej niż 3–5 dni). Jeśli oddychamy przez usta (np. podczas przeziębienia), mamy uczucie suchości w gardle, warto dbać o to, by systematycznie nawilżać błonę śluzową gardła, pijąc dużo wody i stosując nawilżające tabletki do ssania z dodatkiem tymianku, prawoślazu czy wyciągu z porostu islandzkiego. W przypadku zapalenia gardła, zasadne jest nawilżanie równolegle ze stosowaniem preparatów ściągających i przeciwzapalnych (np. dostępnych bez recepty tabletek na gardło z chlorcheksydyną, miodem, cytryna, szałwią oraz płukania gardła wodą z dodatkiem soli lub szałwią, co również ma podobne działanie).
W trakcie zapalenia krtani, bardzo ważny jest reżym głosowy, czyli konieczne jest unikanie mówienia. Jeśli jednak musimy się porozumieć głosem to powinniśmy starać się mówić pełnym, choć ochrypłym głosem, a unikać szeptania. Ciche mówienie zdecydowanie bardziej obciąża krtań.
Warto zrezygnować też ze spożywania ostrych potraw, które częściej wywołują zgagę i podrażniają krtań, a zamiast tego jeść dużo warzyw, owoców czy produktów pełnoziarnistych.
Domowe sposoby na ból gardła u dzieci
Pierwszą zasadą, którą należy zastosować, aby złagodzić ból gardła, bez względu na jego przyczynę, jest odpowiednie nawilżanie błony śluzowej gardła. Powinniśmy oddychać wilgotnym, czystym powietrzem, ale również unikać zbyt głośnego i intensywnego mówienia.
Właściwą wilgotność w domu zapewnią nam nawilżacze powietrza (zwłaszcza w sezonie grzewczym), a także suszenie mokrych ręczników na kaloryferze. Suche powietrze może podrażnić błonę śluzową gardła, przez co staje się ona łatwiejszym celem dla patogenów.
Ból gardła skutecznie łagodzą domowe inhalacje, najlepiej przygotowywane na bazie naparów ziołowych, np. z szałwii, rumianku, tymianku. Kluczowe jest także dobre nawodnienie organizmu podczas choroby, co uchroni zarówno przed odwodnieniem, jak i pomoże w nawilżeniu śluzówki gardła. Do picia odpowiednie będą herbatki z sokiem z malin lub z czarnego bzu, woda lub herbata z miodem i cytryną, mleko z czosnkiem, ponieważ składniki te mają działanie antyseptyczne, hamują rozwój bakterii i łagodzą ból gardła.
Sprzymierzeńcami w walce z infekcją będą preparaty na ból gardła przeznaczone dla dzieci dostępne bez recepty, które działają łagodząco na stan zapalny gardła. Są dostępne są w formie syropu, tabletek do ssania, aerozoli. Szczególnie polecane są wyroby medyczne zawierające porost islandzki, który tworzy na błonie śluzowej ochronną warstwę, stanowiącą barierę przed wnikaniem drobnoustrojów. Porost islandzki wykazuje silne działanie przeciwzapalne oraz antybakteryjne. Chroni śluzówkę przed szkodliwym działaniem patogenów. Ma działanie osłaniające i przeciwkaszlowe ze względu na obecność śluzu. Łagodzi podrażnienia gardła oraz ma kojący wpływ na krtań i struny głosowe – zmniejsza chrypkę i zabezpiecza struny głosowe przed dalszym rozwojem infekcji. Witamina C i porost islandzki pomagają w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego.
Skuteczny będzie też spray na bazie miodu, który dzięki właściwościom tworzenia warstw działa jako fizyczna bariera dla patogenów mikrobiologicznych, lecząc i zapobiegając podrażnieniom tkanek.
Domowe sposoby na leczenie gardła dziecka pomagają zminimalizować dyskomfort spowodowany bólem, a także zahamować dalszy rozwój infekcji. Niewątpliwą ich zaletą jest fakt, że dostępne są dla wszystkich i nie wiąże się z dużymi kosztami. Już przy pierwszych symptomach infekcji można zacząć stosować domowe metody na ból gardła u dziecka.
