Kurzajka to potoczna nazwa brodawki wirusowej. Tym mianem określa się zmiany skórne wywołane przez ludzkie wirusy brodawczaka HPV (ang. Human papilloma virus), które łatwo przenoszą się między ludźmi.
Wirus wnika do skóry człowieka przez uszkodzenia (nawet mikro) naskórka i namnaża się w komórkach nabłonka, tworząc grudkę o rogowaciejącej powierzchni. Brodawka ma zwykle owalny kształt i chropowatą powierzchnię, jest cielista, żółtawa lub brązowa. Może występować pojedynczo lub w skupiskach. Zidentyfikowano ponad 100 typów wirusa HPV, z czego większość nie daje objawów lub wywołuje zmiany łagodne, mające czasem tendencję do samoistnego ustępowania. Jednak niektóre typy HPV, tzw. „wirusy wysokiego ryzyka”, mogą prowadzić do rozwoju zmian nowotworowych, szczególnie raka szyjki macicy.
Co sprzyja zarażeniu się brodawkami?
Każdy może zarazić się wirusem powodującym kurzajki. Nie ma ludzi odpornych na HPV. Szczególnie narażone na działanie wirusa HPV są dzieci do lat 12. Ze względu na ich dużą aktywność i częste korzystanie ze wspólnych przedmiotów i przestrzeni, ale też na niewykształcenie się w pełni systemu odpornościowego, co sprzyja łatwiejszemu zarażaniu się wirusem. Dorośli, u których rozwija się odporność na zarażenie wirusem brodawczaka chorują już rzadziej. W najmniejszym stopniu problem kurzajek dotyka osób starszych, po 60. roku życia. Czynniki sprzyjające to:
- Uszkodzenia naskórka
Wirus HPV, aby zacząć nam szkodzić musi wniknąć do organizmu. Skóra uszkodzona, z otarciami, skaleczeniami, drobnymi uszkodzeniami jest o wiele bardziej podatna na zakażenie. Dbałość o stan naskórka, leczenie i zabezpieczanie wszelkich zadrapań plastrami, ran i otarć zmniejsza ryzyko wystąpienia kurzajek.
- Obgryzanie paznokci lub skórek
Uszkodzenia naskórka w okolicach paznokci, a także uszkodzone paznokcie sprzyjają wnikaniu wirusów. Infekcja zlokalizowana pod paznokciami powoduje powstanie bardzo bolesnych brodawek. Dochodzi do ustawicznego ucisku płytki paznokcia na rosnącą kurzajkę. Jednocześnie bardzo trudne jest leczenie takiej brodawki, gdyż rozwija się ona w miejscu, do którego nie ma dostępu.
- Nadmierna potliwość stóp
Osoby o nadmiernej potliwości stóp powinny szczególnie dbać o higienę. W wilgotnym środowisku bakterie chorobotwórcze i wirusy mają ułatwione możliwości zainfekowania organizmu. Dokładne i regularne mycie stóp, dbanie o czystość, również przestrzeni między palcami i osuszanie stóp zmniejsza ryzyko zakażenia. Osoby o tendencji do pocenia się stóp powinny pamiętać o stosowaniu odpowiedniego, jak najbardziej przewiewnego i wykonanego najlepiej z naturalnych materiałów obuwia.
- Korzystanie z ręczników i przedmiotów higieny innych osób
Korzystanie z przedmiotów mających kontakt ze skórą innych osób zawsze zwiększa ryzyko nabawienia się chorób skóry. Używanie własnego ręcznika i przyborów higienicznych jest absolutnie konieczne, aby nie nabawić się kurzajek.
- Korzystanie z czyjegoś obuwia
Nawet chwilowe „pożyczenie” butów czy klapek kąpielowych może narazić nas na przykre konsekwencje. Nawet bardzo krótki kontakt z obuwiem zarażonej osoby może skończyć się zakażeniem wirusem HPV.
- Korzystanie z przedmiotów używanych przez dużą ilość osób
Niestety we wszystkich miejscach publicznych, do których dostęp na wiele osób istnieje ryzyko zakażenia się chorobami skóry, w tym infekcją, która może wywołać kurzajki. Radą może pozostać ograniczenie kontaktu z powierzchniami dotykanymi przez inne osoby. Należy w miarę możliwości korzystać z własnych klapek, rękawiczek, chusteczek jednorazowych lub serwetek. Jak najczęstsze mycie rąk, a czasem wręcz korzystanie z własnych (dostępnych w drogeriach i aptekach) żeli dezynfekujących może znacząco zmniejszyć możliwość pojawienia się brodawek.
- Wchodzenie pod publiczne prysznice bez własnych klapek lub innego obuwia
Dotykanie stopami wilgotnych powierzchni, które miały kontakt z setkami osób naraża nas bardzo na zachorowanie na grzybicę, a także zarażenie się brodawkami.
- Stany obniżonej odporności
Brodawki powstają wskutek zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego. Na możliwość zakażenia oraz szanse rozwinięcia się choroby, jak w przypadku każdego zarażenia wirusem, ma stan naszego organizmu. Im mniejsza jest nasza odporność, czy to wskutek przebytej choroby, czy odbytego leczenia, albo innych czynników, tym większe ryzyko, że kontakt z wirusem HPV skończy się jego wniknięciem i rozwojem.
Obraz kliniczny
Najczęściej występują brodawki zwykłe. W ich obrębie najczęściej identyfikuje się typy wirusa HPV-1, 2, 3, 4 i 7. Są to zwykle grudki naskórkowe, o nierównej, hiperkeratotycznej powierzchni, barwie skóry niezmienionej lub nieco ciemniejszej. Mogą osiągać wielkość ok. 5–10 mm i pojawić się na każdym fragmencie ciała. Szczególnie ulubionym miejscem, dość trudnym do leczenia, jest okolica wałów paznokciowych lub łożyska paznokciowego. Brodawki zwykłe nie sprawiają dolegliwości i są łatwo rozpoznawalne.
Brodawki stóp – najczęściej skupiają się na podeszwach stóp. Należą do najczęściej występujących brodawek. Wywoływane przez HPV-1, często pojedyncze lub rozsiane, umiejscawiają się w okolicy śródstopia, gdzie wskutek ucisku w trakcie stania i chodzenia ulegają wciśnięciu w głąb skóry. Często powodują wytwarzanie odczynowego modzela, który dodatkowo nasila bolesność i uczucie obecności ciała obcego. Brodawki nie poddawane uciskowi są bardziej wystające nad powierzchnię skóry. Czasem wykazują one tendencję do samoistnego ustępowania.
Drugą odmianą brodawek stóp są brodawki mozaikowe, bardziej powierzchowne, które występują liczniej, często zlewają się w większe skupiska i nie sprawiają bólu. Wywołuje je HPV-2. Brodawki te nie mają tendencji do samoistnego ustępowania.
Brodawki płaskie są małymi i płaskimi grudkami, o gładkiej powierzchni i wielkości do kilku milimetrów. Najczęściej obserwuje się je na twarzy oraz na grzbietach dłoni, ale bywają też na tułowiu i na ramionach. Mogą być słabo widoczne. Często są brązowawe lub szarawe, a ich barwa jest tym intensywniejsza, im ciemniejsza karnacja skóry. Wywołują je najczęściej HPV-3, 10, 27, 28. Brodawki te często ustępują samoistnie.
Kolejną odmianą brodawek są brodawki narządów płciowych, tzw. kłykciny kończyste, które cechują się dużą zakaźnością i stanowią w związku z tym poważny problem wśród chorób przenoszonych drogą płciową. Uważa się, że aż 70% przypadków dysplazji szyjki macicy i raka szyjki macicy wywołanych jest tymi typami wirusa.
Metody leczenia brodawek wirusowych
Powszechność występowania tej choroby powoduje, że na rynku można zakupić wiele preparatów dostępnych bez recepty do walki z kurzajkami. Dostępne są płyny, żele, kremy, plastry, zawierające w swoim składzie mieszankę różnych kwasów: salicylowego, mlekowego, monochlorooctowego wywołujących miejscowe podrażnienie i stan zapalny, który powinien doprowadzić to oddzielenia zakażonej tkanki. Dostępne są także preparaty do wymrażania kurzajek. Wymienione preparaty mogą być skuteczne w przypadku niewielkich zmian o krótkim czasie trwania. Kilkuletnia i nadmiernie przerośnięta brodawka raczej nie podda się leczeniu ww. sposobami. Wówczas konieczna może okazać się wizyta u dermatologa lub podologa.
W leczeniu brodawek stosowane są różne metody:
- Krioterapia – jest metodą terapeutyczną, która polega na miejscowym zamrożeniu tkanek. Istotą działania kriochirurgii na tkankę jest przejście wody komórkowej i pozakomórkowej ze stanu ciekłego w stan stały.
- Laseroterapia przeprowadzana jest najczęściej z użyciem lasera CO2 z systemem wentylacyjnym i maskami ochronnymi dla personelu. Laseroterapia służy do bezpośredniego niszczenia zmienionej chorobowo tkanki. Zabieg wymaga znieczulenia miejscowego z uwagi na bardzo wysoką temperaturę generowaną przez laser.
- Leczenie chirurgiczne może polegać na wycięciu zmian przy użyciu skalpela, specjalnej łyżeczki lub na zabiegu elektrochirurgicznym.
- Azotan srebra– substancja stosowana w wysokim stężeniu np. 60%. Tylko w gabinetach lekarskich! Azotan wbudowuje się w ścianę brodawki hamując jej wzrost.
Zastosowanie azotanu srebra
Jednym z najstarszych medykamentów używanych nadal w lecznictwie jest azotan srebra. Związek ten stosowany jest obecnie przeciwko szerokiemu spektrum mikroorganizmów. Rozcieńczone roztwory azotanu srebra pobudzają ziarninowanie gojących się ran, epitelizację, a tym samym wspomagają proces gojenia. Ten kierunek działania wykorzystywany jest w leczeniu niektórych zmian skórnych pochodzenia wirusowego: brodawek zwykłych oraz kłykcin kończystych. Azotan srebra w postaci sztyftu przez wiele lat stosowany był z dużą skutecznością do usuwania kurzajek na dłoniach i stopach. Następnie na rynku farmaceutycznym pojawiły się preparaty wymrażające zmiany typu kurzajek, które jednak mają swoje wady. Alternatywą dla wymrażania brodawek zwykłych pozostaje wciąż lapisowanie.
