Coraz więcej ludzi zmaga się alergią. Stała się problemem cywilizacyjnym. Nieleczona może prowadzić do astmy. Według szacunków astmę może mieć już ponad 4 miliony Polaków!
W astmie stan zapalny nigdy nie mija, co najwyżej z ostrego przechodzi w przewlekły. Wśród chorych na astmę znaczną część stanowi astma alergiczna. Według najnowszych badań mniej więcej 3/4 astmatyków, to alergicy.
Czym jest astma alergiczna?
Astma to przewlekła choroba zapalna układu oddechowego spowodowana trwałym zapaleniem oskrzeli. Jak wiele innych schorzeń, tak i ona przybiera różne postacie. Według międzynarodowej klasyfikacji chorób (ICD-10), opracowanej przez Światową Organizację Zdrowia (WHO), wyróżnia się:
- astmę oskrzelową z przyczyn alergicznych (zewnątrzpochodną),
- astmę oskrzelową niealergiczną (wewnątrzpochodną),
- mieszaną,
- nieokreśloną,
- stan astmatyczny (ciężkie, słabo odpowiadające na leczenie, przedłużające się zaostrzenie astmy).
W rozwoju astmy alergicznej istotną rolę odgrywa alergia, objawiająca się m.in. wzrostem stężenia przeciwciał klasy IgE w surowicy krwi. Najczęściej rozpoczyna się w dzieciństwie i towarzyszą jej m.in.: atopowe zapalenie skóry (AZS), alergiczne zapalenie spojówek i alergiczny nieżyt nosa lub alergia pokarmowa i lekowa.
W przypadku astmy niealergicznej nie udaje się potwierdzić udziału znanych alergenów i swoistych przeciwciał klasy IgE, w wyzwalaniu objawów choroby; występuje zwykle u osób dorosłych i ma charakter postępujący.
Jakie są objawy astmy alergicznej?
Astma alergiczna ma podobne objawy jak alergia. Dominującym objawem klinicznym jest duszność napadowa. Astma oskrzelowa w odczuciu chorego to nawracające napady duszności, uczucie ściskania w klatce piersiowej, świszczący oddech oraz uporczywy kaszel. Chory może mieć świszczący oddech, a wystąpienie objawów wywołuje niepokój, lęk lub przyspieszone bicie serca. Silny atak astmy skutkuje trudnościami z oddychaniem, a w niektórych przypadkach nawet i utratą przytomności chorego. Te dokuczliwe dolegliwości są wynikiem przewlekłego zapalenia, które toczy się w drzewie oskrzelowym i prowadzi do nadreaktywności oskrzeli na różne bodźce (alergeny, zanieczyszczenia powietrza, stres, gwałtowne zmiany pogodowe, infekcje). Objawy mają różne nasilenie, najczęściej występują w nocy lub nad ranem, a także po wysiłku fizycznym.
Pierwsze objawy astmy alergicznej łatwo przypisać infekcji, gorszej kondycji czy właśnie alergii, dlatego tak ważna jest obserwacja swojego organizmu i odpowiednia diagnostyka.
Co może wywołać napad astmy?
- infekcja układu oddechowego,
- narażenie na alergeny,
- zażycie leków, zwłaszcza niesteroidowych leków przeciwzapalnych lub beta-blokerów (są to leki stosowane m.in. w chorobach układu krążenia),
- wysiłek fizyczny,
- stres, bardzo silne emocje,
- zmiana pogody, oddychanie zimnym powietrzem,
- czynniki drażniące, np. aerozole, opary farb, dym tytoniowy, zanieczyszczenia powietrza (smog).
Diagnostyka
Kluczem do odpowiedniego leczenia jest przede wszystkim jak najszybsze zdiagnozowanie i rozpoczęcie rozpoznania. Ważne jest, by chory zgłosił się do lekarza, który na podstawie wywiadu i odpowiednich badań (testy alergiczne, spirometria), będzie mógł stwierdzić astmę, określić jej rodzaj oraz odpowiednio ułożyć leczenie.
Do rozpoznania astmy oskrzelowej i ustalenia stopnia jej zaawansowania wykonuje się:
- badanie podmiotowe, czyli wywiad lekarski,
- badanie przedmiotowe, czyli np. osłuchiwanie i opłukiwanie klatki piersiowej.
Najprawdopodobniej lekarz będzie też chciał poznać wyniki alergenowych testów skórnych oraz badania spirometrycznego. Może być również konieczne przeprowadzenie badania gazometrycznego oraz EKG i RTG klatki piersiowej.
Leczenie astmy alergicznej
W związku z tym, że astma alergiczna ma objawy powiązane z działaniem konkretnego alergenu, łatwiej zaplanować skuteczniejsze leczenie. Podstawą diagnostyki są testy alergiczne, które pozwalają sprawdzić, który alergen wywołuje stan zapalny organizmu. Jest to pomocne nie tylko w dobraniu rodzaju leków, ale i unikaniu bezpośredniego kontaktu z substancją wyzwalającą atak choroby. Jeśli u pacjenta została zdiagnozowana astma alergiczna, leczenie farmakologiczne bazuje na dwóch rodzajach leków – przeciwzapalnych, a w razie wystąpienia ataku astmy lekach doraźnych, które rozkurczają oskrzela i niwelują problemy z oddychaniem.
Chorzy najczęściej muszą długotrwale przyjmować steroidy wziewne. W leczeniu stosuje się także tzw. terapię skojarzeniową, która polega na połączeniu leku rozkurczowego z przeciwzapalnym lekiem glikokortykosteroidowym. Lek ten jednocześnie rozszerza oskrzela i zwalcza w nich stan zapalny. Terapia skojarzeniowa uważana jest za najbardziej efektywną metodę leczenia astmy oskrzelowej. Jej zwalczanie to jednak nie tylko przewlekłe przyjmowanie leków, lecz także prowadzenie higienicznego trybu życia. Chory powinien przede wszystkim unikać alergenów oraz spędzać jak najwięcej czasu na świeżym powietrzu. Nie może natomiast przebywać w towarzystwie palących oraz sam palić!
Wysiłek jest jednym w częstszych bodźców powodujących wystąpienie objawów, które zwykle pojawiają się tuż po jego zakończeniu. Objawy występują częściej, gdy powietrze jest zimne i suche (dlatego częściej występują np. podczas biegania na nartach niż pływania na basenie). U niektórych chorych powoduje to niechęć do czynnego trybu życia i uprawiania sportu. To błąd! Wysiłek, czynne, aktywne życie i uprawianie sportu są jak najbardziej wskazane! Właściwe leczenie pozwala zapobiec występowaniu duszności i kaszlu powodowanych przez wysiłek. Często konieczne jest profilaktyczne (przed wysiłkiem) przyjmowanie leku.
Niestety, astma alergiczna, podobnie jak jej pozostałe odmiany, jest chorobą nieuleczalną. Leczenie pacjentów polega na łagodzeniu objawów astmy oraz zmniejszeniu częstości ich występowania. Czy z astmą można normalnie żyć? Odpowiednio dobrane metody kontrolowania choroby pozwalają przywrócić choremu jakość życia. Astma nie wyklucza z aktywności fizycznej, nie oznacza wycofania z życia towarzyskiego. Warunek jest jeden – pacjent musi stosować się do zaleceń lekarza.
Źródła: Polskie Towarzystwo Zwalczania Chorób Alergicznych