Odpowiednio skomponowana dieta to zasadniczy element zapobiegania dokuczliwym objawom towarzyszącym hemoroidom.
Niezdrowa dieta, obfitująca w produkty przetworzone, cukier, fast-foody oraz tłuszcze nasycone, prowadzi do zaparć, a to właśnie one są najczęstszą przyczyną występowania hemoroidów.
Hemoroidy
Hemoroidy, to objęte stanem chorobowym guzki krwawnicze, które posiada każdy zdrowy człowiek. Szacuje się, że problem ten dotyczy około połowy Polaków, zarówno kobiet, jak i mężczyzn, niezależnie od wieku.
Guzki krwawnicze to struktury naczyniowe złożone z połączeń tętniczo-żylnych i tkanki łącznej, położone w końcowym odcinku kanału odbytu. Są odpowiedzialne za uszczelnienie odbytu, a co za tym idzie, wspierają (wspólnie z mięśniami zwieracza) funkcję panowania nad oddawaniem stolca czy gazów. Prawidłowo funkcjonujące guzki krwawnicze wyglądają jak wypełnione krwią poduszeczki. W momencie parcia opróżniają się one z krwi i umożliwiają defekację. Problem pojawia się w chwili, gdy guzki krwawnicze nie opróżniają się z krwi całkowicie. Zalegająca w nich krew wywołuje stany zapalne i stałe obrzmienie.
Guzki krwawnicze stale powiększające się przestają być możliwe do odprowadzenia do wewnątrz kanału odbytu. Wiąże się to z coraz bardziej odczuwalnymi przez pacjenta objawami. Najczęstsze z nich to podkrwawianie, pieczenie okolicy odbytu, swędzenie oraz ból. W tym przypadku mówimy o tzw. chorobie hemoroidalnej.
Jak to się zaczyna?
Pierwszymi sygnałami, że guzki krwawnicze przestają działać prawidłowo jest świąd w okolicach odbytu, bezbolesne krwawienia oraz uczucie niecałkowitego wypróżnienia, powodowane przez przekrwione, powiększone guzki krwawnicze. Później może pojawić się obrzęk, pieczenia i wreszcie ból w okolicy odbytu. Dodatkowo skóra wokół ujścia odbytu jest bardzo wrażliwa, łatwo dochodzi tam do podrażnień, skaleczeń, np. podczas zabiegów higienicznych czy wypróżniania. Groźnym stanem jest wypadanie hemoroidów. Po wypróżnieniu stają się one wyczuwalne. Początkowo wracają samoistnie na swoje miejsce, jednak wraz z rozwojem choroby sytuacja ta ulega zdecydowanemu pogorszeniu. Zignorowane i niepoddane leczeniu hemoroidy mogą powodować głębokie pęknięcia lub owrzodzenie śluzówki odbytnicy, w której w miarę upływu czasu może dojść do zapalenia. Dolegliwościom sprzyjają zwłaszcza zaparcia, dlatego dieta przy hemoroidach powinna ograniczać ryzyko ich wystąpienia.
Co jeść przy hemoroidach?
Niezdrowa dieta, obfitująca w produkty przetworzone, cukier, fast-foody oraz tłuszcze nasycone, prowadzi do zaparć, a to właśnie one są najczęstszą przyczyną występowania hemoroidów. Warto też zwrócić uwagę na fakt, że niewłaściwe nawyki żywieniowe prowadzą do otyłości, a ta również sprzyja rozwojowi żylaków odbytu.
Odpowiednia dieta przy hemoroidach powinna zapewnić prawidłową konsystencję stolca, dzięki czemu nie będą pojawiać się problemy z wypróżnieniem. Duża ilość płynów również pozwoli utrzymać odpowiednią spoistość kału. Z kolei posiłki w rozsądnej ilości – najlepiej często i w mniejszych porcjach – zapewnią regularny, codzienny rytm wypróżnień.
Kluczowym składnikiem diety zapobiegającej hemoroidom jest błonnik. Zwiększona podaż błonnika wpływa na zwiększenie objętości stolca oraz pobudza perystaltykę jelit, co w konsekwencji poprawia naturalny odruch defekacji. Prawidłową pracę jelit warunkuje spożycie co najmniej 25 g błonnika dziennie. W przypadku zaparć tę ilość należy zwiększyć, chociaż trzeba do tego dążyć stopniowo. Dotyczy to w szczególności osób, które dotychczas spożywały niewiele tego składnika. U takich osób nagłe dostarczenie dużych ilości błonnika może powodować dyskomfort w jamie brzusznej (ból i wzdęcia).
Błonnik znajduje się wyłącznie w produktach pochodzenia roślinnego. Głównymi źródłami błonnika są niskoprzetworzone produkty zbożowe, m.in. otręby, pełnoziarniste pieczywo (żytnie, graham, orkiszowe), grube kasze (np. kasza gryczana, kasza pęczak), brązowy lub dziki ryż oraz warzywa i owoce.
Spośród warzyw największą zawartością błonnika odznaczają się warzywa kapustne, jak brukselka czy kapusta włoska oraz nasiona roślin strączkowych – fasola, groch, soja, ciecierzyca. Bogatym źródłem błonnika są także suszone owoce (np. rodzynki, suszone śliwki, morele, figi), a także owoce drobnopoestkowe, jak kiwi, maliny, porzeczki i truskawki. W diecie powinny się znaleźć pełnoziarniste produkty zbożowe: pieczywo, makarony, płatki zbożowe oraz surowe warzywa: szpinak, marchew, brokuły, rzodkiewka, pomidory. Korzystne jest także wzbogacenie diety w fermentowane produkty mleczne (poprawiają perystaltykę jelit), takie jak jogurty naturalne, maślanki, zsiadłe mleko czy kefiry. Nie tylko zapewniają one dobrą konsystencję stolca i zawierają minerały, ale także kultury bakteryjne, wpływające pozytywnie na florę jelitową.
Czego unikać? W diecie należy ograniczyć pokarmy wpływające na spowolnienie perystaltyki jelit: jasne pieczywo, biały ryż, czekoladę, kakao, kaszę mannę, ciastka z kremem, rośliny strączkowe, banany oraz tłuszcze zwierzęce. Należy unikać ostrych przypraw i alkoholu, gdyż te produkty sprzyjają przekrwieniu narządów miednicy małej.
Co pić przy hemoroidach?
Podczas stosowania diety bogatej w błonnik należy zwiększyć ilość spożywanych napojów. Odpowiednie nawodnienie ogranicza również ryzyko zaparć. Zaleca się spożywanie przynajmniej 1,5–2 litrów płynów dziennie. Szczególnie wskazana jest:
- woda mineralna,
- słaba herbata,
- herbata ziołowa poprawiająca procesy trawienia, ale nie o właściwościach przeczyszczających.
Czego unikać? Mocnej herbaty, napojów gazowanych, kawy, alkoholi (w tym czerwonego wina), słodzonych napojów gazowanych oraz tzw. napojów energetyzujących.
Leczenie – jak sobie pomóc?
Oprócz odpowiedniego postępowania żywieniowego oraz umiarkowanej i regularnej aktywności fizycznej, można sobie pomóc w łagodzeniu dolegliwości towarzyszących hemoroidom, tj.: ból, świąd czy pieczenie. Najczęściej stosowane przez pacjentów są czopki i maści, które można nabyć w aptece.
Doniesienia z badań z ostatnich lat wskazują na terapeutyczne właściwości kurkuminy w miejscowym leczeniu hemoroidów w postaci czopków. Kurkumina zastosowana w czopkach pełni funkcje: przeciwzapalne, przeciwutleniające i immunostymulujące w leczeniu chorób jelit, w tym hemoroidów. Warto wspomnieć, że wchłanianie kurkuminy w postaci czopków jest znacznie wyższe niż stosowanej doustnie, gdzie nie przekracza 4–5%.
Inne istotne elementy zmiany stylu życia
Jak wiadomo, siedzący tryb życia sprzyja osłabieniu mięśni tłoczni brzusznej, elementem pomocnym w zwalczaniu zaparć, a co za tym idzie zmniejszającym ryzyko powstania hemoroidów, jest więc aktywność fizyczna. Zaleca się umiarkowaną aktywność fizyczną, która nie powoduje wzrostu ciśnienia w jamie brzusznej: szybki spacer, pływanie, joga, nordic walking. Należy także przyzwyczaić się do regularnego oddawania stolca. Podkreśla się konieczność udawania się do toalety niezwłocznie po pojawieniu się uczucia parcia na stolec.
