Insulinooporność to stan, w którym komórki organizmu przestają prawidłowo reagować na insulinę – hormon odpowiedzialny za obniżenie stężenia glukozy we krwi oraz transportowanie jej do wnętrza komórek.
W odpowiedzi na ten defekt trzustka produkuje więcej insuliny, co z czasem może prowadzić do hiperinsulinemii, cukrzycy typu 2 (T2DM, ang. type 2 diabetes mellitus), otyłości, a także do zespołu policystycznych jajników (PCOS, ang. polycystic ovary syndrome) u kobiet.
Coraz więcej dowodów wskazuje, że jednym z kluczowych czynników rozwoju insulinooporności jest dysbioza jelitowa i związana z nią endotoksemia metaboliczna – obecność lipopolisacharydów (LPS) w krwiobiegu. LPS są składnikiem błony komórkowej bakterii Gram-ujemnych, a ich przenikanie przez jelita wywołuje przewlekły stan zapalny i zaburza działanie insuliny.
PCOS – hormonalny chaos napędzany przez insulinooporność
Zespół policystycznych jajników to najczęstsze zaburzenie hormonalne u kobiet w wieku rozrodczym. Objawia się zaburzeniami miesiączkowania, hirsutyzmem (nadmiernym owłosieniem), trądzikiem i trudnościami z zajściem w ciążę. Istotną rolę w patogenezie PCOS odgrywa nadmiar insuliny, który pobudza jajniki do produkcji androgenów.
Synbiotyki i styl życia – skuteczna para w walce z PCOS
Leczenie bywa trudne, zwłaszcza gdy organizm nie reaguje dobrze na leki. Z pomocą przyszli naukowcy z Poznania i San Diego, którzy sprawdzili, czy sześć miesięcy suplementacji synbiotykiem – czyli połączenie probiotyków i prebiotyków – może pomóc kobietom z PCOS [1]. Wszystkie uczestniczki badania oprócz kapsułek otrzymały też wsparcie dietetyczne i zalecenie codziennej aktywności fizycznej.
W badaniu wzięło udział 65 kobiet z PCOS z nadwagą lub otyłością, które podzielono na dwie grupy: jedna z nich otrzymywała SANPROBI® Super Formula, a druga – placebo.
Efekty były wyraźne i wielowymiarowe
- Kobiety z grupy synbiotycznej straciły więcej centymetrów w talii i udach niż te przyjmujące placebo.
- Stężenie testosteronu zmniejszyło się aż o 40% (w placebo tylko o 5%). Zmniejszyło się też stężenie hormonu luteinizującego (LH) i poprawił się stosunek LH/FSH (hormon folikulotropowy) – parametry istotne dla owulacji.
- Wrażliwość na insulinę wzrosła aż o 70%, a poziom insuliny obniżył się o ponad 36%.
- Poprawiły się parametry lipidowe: obniżyły się triglicerydy, cholesterol całkowity i LDL – co przekłada się na mniejsze ryzyko sercowo-naczyniowe.
- Zanotowano zmniejszenie stężenia LPS i białka wiążącego LPS (LBP) – oznacza to mniejszą intensywność endotoksemii i mniej zapalnych „iskier” w organizmie.
To badanie nie tylko pokazuje siłę działania synbiotyków, ale także podkreśla, jak ogromne znaczenie ma połączenie suplementacji z dietą i ruchem. Wyniki badania są jednoznaczne – mikrobiota jelitowa może być ważnym sojusznikiem w terapii PCOS.
Badanie ProGasMet – kiedy probiotyk pomaga lepiej znieść leczenie metforminą
Metformina to jeden z podstawowych leków w leczeniu cukrzycy typu 2 – jest skuteczny, bezpieczny i niedrogi. Ale ma też ciemną stronę: nawet co czwarty pacjent przerywa jej stosowanie przez dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, takie jak: nudności, biegunki czy wzdęcia.
Właśnie ten problem wzięli pod lupę naukowcy z Polski i Holandii w badaniu ProGasMet [2] – pierwszym tego typu randomizowanym, podwójnie zaślepionym badaniu klinicznym. Wzięli w nim udział pacjenci z cukrzycą typu 2, którzy źle tolerowali metforminę. Uczestnicy przez 32 tygodnie przyjmowali albo probiotyk wieloszczepowy (SANPROBI Barrier), albo placebo – w zmiennym, losowym układzie.
Co się okazało?
- Nudności niemal zniknęły – ich liczba i nasilenie zmniejszyły częstość występowania nawet o 85%.
- Wzdęcia i ból brzucha występowały rzadziej i były łagodniejsze.
- Biegunki – były mniej uciążliwe, szczególnie gdy probiotyk podawano na początku.
- Tolerancja metforminy znacząco wzrosła – pacjenci mogli przyjmować nawet o 65% większe dawki leku bez przykrych skutków ubocznych.
- Co ciekawe, zaobserwowano też efekt przeniesienia – poprawa utrzymywała się nawet po odstawieniu probiotyku.
Badanie pokazało, że odpowiednio dobrane szczepy bakterii mogą realnie poprawić komfort leczenia – i to nie w teorii, a u rzeczywistych pacjentów. To rzuca nowe światło na to, jak istotna w terapii metabolicznej może być opieka nad mikrobiotą jelitową.
Personalizacja terapii z udziałem mikrobioty
Coraz więcej danych przemawia za włączeniem probiotyków jako komplementarnego elementu terapii metabolicznej. Ich skuteczność, bezpieczeństwo i zdolność do modulowania osi jelita–mózg–metabolizm czynią je obiecującym narzędziem wspierającym leczenie PCOS, T2DM i otyłości.
Referencje
- Chudzicka-Strugała I., Kubiak A., Banaszewska B., et al. Six-month randomized, placebo controlled trial of synbiotic supplementation in women with polycystic ovary syndrome undergoing lifestyle modifications. Arch Gynecol Obstet. 2025;311(2):499–506. doi:10.1007/s00404-024-07833-3
- Nabrdalik K., Drożdż K., Kwiendacz H., et al. Clinical Trial: Probiotics in Metformin Intolerant Patients with Type 2 Diabetes (ProGasMet). Biomed Pharmacother. 2023;168:115650. doi:10.1016/j.biopha.2023.115650
Prof. Karolina Skonieczna-Żydecka jest uznaną ekspertką w dziedzinie mikrobioty jelitowej i jej wpływu na zdrowie człowieka, zwłaszcza w kontekście osi mózgowo-jelitowej oraz zdrowia psychicznego. Jest prodziekanem Wydziału Nauk o Zdrowiu na Pomorskim Uniwersytecie Medycznym w Szczecinie oraz kierownikiem Zakładu Badań Biochemicznych. Jej interdyscyplinarne badania łączą mikrobiologię, biochemię oraz psychiatrię, co pozwala na kompleksowe podejście do zrozumienia roli mikrobioty w zaburzeniach zdrowotnych. Prof. Skonieczna-Żydecka jest także liderem w pozyskiwaniu międzynarodowych grantów, w tym projektów Horyzont Europa i COH-FIT, które koncentrują się na badaniach nad mikrobiotą oraz jej wpływem na zdrowie fizyczne i psychiczne.
Prof. Skonieczna-Żydecka jest autorką licznych publikacji naukowych (277; stan na dzień 24-09-2024), a jej prace są szeroko cytowane (indeks Hirscha: 29, liczba cytowań: 2819 wg bazy Scopus; stan na dzień 24-09-2024). Jej dorobek naukowy został doceniony przez środowisko akademickie i uhonorowany prestiżowymi nagrodami, w tym Nagrodą Ministra Zdrowia RP. Prof. Skonieczna-Żydecka prowadzi również intensywną działalność dydaktyczną i popularyzatorską, uczestnicząc w międzynarodowych konferencjach naukowych, gdzie prezentuje wyniki swoich badań nad nowymi terapiami opartymi na probiotykach.
