Przeziębienie to jedna z częstszych chorób wieku dziecięcego. Dotyka zwłaszcza dzieci uczęszczających do przedszkola lub szkoły, gdzie wirus jest w łatwy sposób przenoszony.
Przeziębienie, czyli zakażenie górnych dróg oddechowych, najczęściej wywołują wirusy. Sprawcami mogą być także bakterie, a nawet grzyby (np. skutkiem długotrwałej antybiotykoterapii). Czasem jest efektem podrażnienia śluzówki w wyniku reakcji alergicznej lub nadwrażliwości na zanieczyszczone czy klimatyzowane powietrze.
Boli gardło, dokucza chrypka
Przeziębienie wiąże się ze znacznie łagodniejszymi dolegliwościami niż grypa. Pierwsze objawy pojawiają się po kilkunastu godzinach od zakażenia, a ich szczyt przypada na drugi, maksymalnie czwarty dzień choroby. Wtedy też najbardziej zarażamy innych. Wirusem przeziębienia można się zarazić drogą kropelkową – przez bliski kontakt z kichającą i kaszlącą osobą oraz przez bezpośrednie zetknięcie się z zakażonymi przedmiotami, które codziennie dotykamy, zwłaszcza rękoma. Większość dzieci powraca do zdrowia samoistnie po zastosowaniu „domowych” sposobów. W niektórych jednak przypadkach wirusowa infekcja górnych dróg oddechowych może spowodować powikłania w postaci zakażeń bakteryjnych, doprowadzając do zapalenia ucha środkowego, zatok przynosowych lub dolnych dróg oddechowych (oskrzeli, płuc). Do najbardziej charakterystycznych objawów przeziębienia, które łatwo można rozpoznać należą:
- niedrożność i wyciek z nosa,
- kichanie,
- ból gardła,
- ogólne złe samopoczucie,
- ból głowy,
- czasem podwyższona temperatura ciała.
Częstym objawem przeziębienia jest chrypka, czyli zmieniony, szorstki głos, a także zwykle towarzyszące jej drapanie w gardle i nawet ból. Nie należy jej bagatelizować, ponieważ może być sygnałem poważniejszych dolegliwości. Na szczęście w przypadku chrypki krótkotrwałej, spowodowanej przede wszystkim infekcjami, pomocne będą leki z grupy OTC.
Jak leczyć przeziębienie?
Leczenie zależy od czynnika sprawczego, dlatego tak ważne jest rozpoznanie przyczyny infekcji oraz charakterystycznych objawów – to bowiem ułatwia dobranie odpowiedniej terapii. Sposób postępowania terapeutycznego w przeziębieniu u dzieci odbiega od tego stosowanego u dorosłych, choć w obu przypadkach leczenie wirusowych zakażeń górnych dróg oddechowych polega jedynie na łagodzeniu ich objawów. Postępowanie w przypadku bólu głowy, gardła i gorączki polega na stosowaniu leków przeciwbólowych, przeciwgorączkowych oraz przeciwzapalnych. Najskuteczniejsze, a zarazem bezpieczne dla dzieci są:
- maści do nacierania pleców i klatki piersiowej z olejkami eterycznymi, np. kamfora, olejek eukaliptusowy, mentol, olejek terpentynowy – łagodzą dolegliwości górnych dróg oddechowych w katarze, obrzęk śluzówek nosa oraz kaszel przez działanie łagodnie znieczulające; działają pobudzająco na wydzielanie śluzu w górnych drogach oddechowych, pobudzając odkrztuszanie;
- irygacje jamy nosowej – mogą rozrzedzić wydzielinę z nosa, poprawić oddychanie przez nos i zmniejszyć potrzebę stosowania leków udrażniających nos;
- niesteroidowe leki przeciwzapalne, leki przeciwkaszlowe, płyny do płukania gardła, pastylki do ssania;
- witamina C – wykazano, że przyjmowanie 1 g witaminy C na dobę zmniejsza o 13% rozwój choroby, chociaż optymalny czas trwania leczenia wymagany do tego, aby osiągnąć te korzyści, nie jest znany;
- paracetamol – działa przeciwbólowo i przeciwgorączkowo – jeśli gorączka przekracza 38°C.
Pomocne leki
W przypadku infekcji wirusowej przebiegającej z wysoką gorączką (< 38°C), bólami głowy, bólami mięśnio-stawowymi można przyjmować kwas acetylosalicylowy (aspiryna) lub ibuprofen, które wykazują się silniejszym działaniem. Są stosowane z uwagi na działanie przeciwzapalne, przeciwgorączkowe i przeciwbólowe. Zalecane dawki to 50–65 mg/kg/dobę w 4–6 dawkach podzielonych. Kwas acetylosalicylowy nie powinien być stosowany u dzieci poniżej 12. roku życia ze względu na ryzyko wystąpienia Zespołu Reye’a. To rzadka choroba dotykająca najczęściej dzieci w wieku 4–12 lat, której przyczyną jest przyjmowanie kwasu acetylosalicylowego.
Tabletki z ibuprofenem można stosować u dzieci od 6. roku życia. U dzieci od 3. miesiąca do 6. roku życia można podawać ibuprofen, ale tylko w postaci zawiesiny doustnej lub syropu w dawce nie większej niż 20–30 mg/kg m.c./dobę w 3–4 dawkach podzielonych. Dzieciom od 6. do 9. roku życia aplikujemy 1 tabletkę doustnie (200 mg ibuprofenu) co 6–8 godz. po posiłkach. Nie należy stosować dawki większej niż 3 tabletki na dobę (maks. dawka dobowa 600 mg w dawkach podzielonych). Dzieci od 10 do 12 lat – 1 tabletka doustnie co 6 godz. po posiłkach. Nie należy stosować dawki większej niż 4 tabletki na dobę. Dzieci powyżej 12 lat – 1 do 2 tabletek doustnie co 4 godz. po posiłkach. Nie należy stosować dawki większej niż 6 tabletek na dobę.
Ziołowe mikstury
Poza farmakologią można zastosować preparaty ziołowe, które złagodzą objawy, takie jak ból gardła, kaszel, chrypkę. Spośród ziół skutecznych w leczeniu stanów zapalnych górnych dróg oddechowych wymienia się najczęściej prawoślaz, babkę lancetowatą, dziewannę, czarny bez. Także szałwię, lipę, rumianek, tymianek. Zmniejszają przekrwienie błon śluzowych i nadmierną przepuszczalność naczyń włosowatych, łagodzą podrażnienia związane z chrypką, przywracają naturalną wilgotność błony śluzowej i skutecznie eliminują podrażnienia strun głosowych przy ich nadmiernym obciążeniu (centralne ogrzewanie, klimatyzacja, zanieczyszczenie powietrza). Stosowane w stanach zapalnych gardła łagodzą ból, zaczerwienienie i obrzęk.
Prawoślaz to skuteczny sposób na zwalczanie męczącego suchego kaszlu. Podaje się osłonowo przy nieżytach gardła, zapaleniu krtani, zapaleniu strun głosowych, a pomocniczo przy leczeniu anginy i zakażeniach z suchym kaszlem czy zalegającą wydzieliną w oskrzelach. Śluz zawarty w prawoślazie ma właściwości powlekające błonę śluzową przewodu pokarmowego i dróg oddechowych. W infekcjach gardła i krtani prawoślaz zmniejsza stan podrażnienia i uczucie bólu oraz częstość odruchów kaszlowych. Z jednej strony chroni błonę śluzową gardła podczas kaszlu przed wysuszeniem, a z drugiej ułatwia odkrztuszanie wydzieliny.
Dziewanna stosowana jest w schorzeniach górnych dróg oddechowych ze względu na swoje właściwości przeciwzapalne, osłaniające, ułatwiające odkrztuszanie zalegającej wydzieliny i łagodzące podrażnienia. Wyciągi z dziewanny polecane są w suchym kaszlu, chrypce, przeziębieniu, stanach nieżytowych górnych dróg oddechowych, grypie, zapaleniu gardła i krtani oraz oskrzeli, zwłaszcza przebiegających z zalegającym śluzem (rozrzedza flegmę i ułatwia odkrztuszanie).
Babka lancetowata rozrzedza śluz i wspiera oczyszczanie dróg oddechowych. Oprócz tego ma również właściwości łagodzące suchy kaszel. Wyciągi działają przeciwzapalnie w chorobach jamy ustnej, gardła, krtani i układu pokarmowego. Zmniejszają przekrwienie błon śluzowych i nadmierną przepuszczalność naczyń włosowatych. Wskazane są przede wszystkim w nieżytach dróg oddechowych z utrudnionym odkrztuszaniem i stanach zapalnych gardła i krtani.