Jesień, a wraz z nią częste zmiany pogody, obfituje w przeziębienia. To normalne zjawisko. Zmiana aury wystawia odporność na poważną próbę, a organizm nie zawsze przechodzi ją pozytywnie.
Wygrywa więc grypa lub przeziębienie, choć nie są to jedyne choroby typowe w okresie jesiennym. Jesienią odporność wyraźnie spada i narażeni jesteśmy na schorzenia, które skutecznie wykluczają nas z normalnej aktywności. Towarzyszą im popularne objawy jak m.in. katar, kaszel, bóle głowy, gardła, ogólne osłabienie. Czasem trudno określić, z czym mamy do czynienia: z grypą, przeziębieniem, anginą… Najpowszechniejszą chorobą zakaźną w okresie jesienno-zimowym jest przeziębienie. Dorośli zapadają na nią średnio 2–3 razy w roku, dzieci – od 6 do 12 razy! Wirusów wywołujących przeziębienie są setki, jednak za objawy najczęściej odpowiada pięć typów: rinowirusy, koronawirusy, wirus paragrypy, adenowirusy, enterowirusy. Ich mnogość sprawia, że każdy jest podatny na tę chorobę przez całe życie. Objawy przeziębienia są najczęściej zgłaszanymi dolegliwościami w gabinetach lekarskich oraz główną przyczyną nieobecności w szkole i w pracy.
Czas wirusów
Objawy wywołane przeziębieniem często przypominają symptomy grypy, jednak są to dwa odmienne stany, choć oba wywołane wirusami. Przeziębienie wiąże się ze znacznie łagodniejszymi dolegliwościami. Pierwsze objawy pojawiają się po kilkunastu godzinach od zakażenia, ich szczyt zaś przypada na drugi, maksymalnie czwarty dzień choroby. Wtedy też najbardziej zarażamy innych. Po tygodniu zazwyczaj nie jesteśmy już źródłem infekcji. Wirusem przeziębienia możemy się zarazić nie tylko drogą kropelkową – przez kichanie czy zakatarzony nos, lecz także przez podanie dłoni, dotknięcie klamki drzwi czy korzystanie z tej samej klawiatury lub telefonu. Zaniedbane i „przechodzone” przeziębienie może prowadzić do powikłań. Najczęstszymi są: zapalenie zatok przynosowych i zapalenie ucha środkowego, zapalenie gardła, krtani i oskrzeli. Aby uniknąć powikłań, najlepszym wyjściem będzie pozostanie w domu i odpoczywanie w łóżku. Podczas choroby należy unikać jakiejkolwiek aktywności fizycznej i wysiłku.
Coś mnie „bierze”…
Przeziębienie rozwija się powoli. Charakteryzuje się tym, że występuje nagle i gwałtownie, objawy atakują nos, gardło i zatoki. Nasze samopoczucie spada, jesteśmy apatyczni i zmęczeni, boli nas głowa. Do objawów zaliczamy także:
- wodnisty katar i obrzęk błony śluzowej nosa, zapchany nos, kichanie (ok. 7 dni),
- drapanie w gardle, ból gardła (ok. 7 dni),
- czasem podwyższona temperatura (maks. 3 dni),
- kaszel (2–3 tygodnie).
Kaszel w przeziębieniu może być suchy – co oznacza, że wydzielina nie zostaje odkrztuszana lub wilgotny – wykrztuszana wydzielina ma najczęściej kolor żółty, albo biały. Jeżeli przeziębieniu towarzyszy ból mięśni, stawów, wysoka gorączka, uczucie rozbicia – świadczyć to może o tym, że właśnie zachorowaliśmy na grypę. Wizyta u lekarza jest konieczna, gdy:
- objawy się nasilają i trwają dłużej niż 7 dni,
- gorączka 39°C trwa dłużej niż 24 godziny,
- pojawia się silny ból głowy i kości oraz zatok (w okolicy nosa, czoła, szczęki),
- wystąpiły duszności i świszczący kaszel,
- w kąciku oczu pojawia się ropna wydzielina,
- występuje silny ból ucha,
- ból pojawia się podczas wdechu lub kaszlu,
- pojawia się ropna plwocina.
Lekarz może zlecić przyjmowanie leków działających na wirusy grypy. Tego typu preparaty nie działają na wirusy, które powodują przeziębienie!
Jak leczyć przeziębienie?
Wypocić się! Gdy tylko poczujemy, że choroba się zbliża, działajmy, aby nie dopuścić do jej rozwoju. Faktem jest, że podwyższając temperaturę ciała, zahamujemy mnożenie się wirusów. Najprostszym sposobem na rozgrzanie jest gorąca herbata z sokiem malinowym, miodem i cytryną albo imbirem. Pomoże także gorącą kąpiel z kilkoma kroplami olejku eukaliptusowego lub sosnowego (aromatyczna para udrożni drogi oddechowe). Dobrze jest natrzeć klatkę piersiową jakimś preparatem rozgrzewającym, ubrać ciepłą piżamę, wełniane skarpety i położyć się do łóżka. Koniecznie nawilżaj powietrze, i to często! Przegrzane i suche powietrze powoduje, że dolegliwości przeziębienia stają się bardziej dokuczliwe, np. drapanie w gardle czy zatkany nos. Ponadto wysuszona śluzówka jest podatna na zakażenia bakteryjne. Dostępne na rynku preparaty nie skracają okresu choroby, a jedynie łagodzą jej dolegliwości. Postępowanie w przypadku bólu głowy, gardła i gorączki polega na stosowaniu leków przeciwbólowych, przeciwgorączkowych oraz przeciwzapalnych.
- Gdy męczy cię katar i zatkany nos sięgnij po doustne preparaty zawierające pseudoefedrynę (ostrożnie u chorych na serce!) albo leki donosowe, które zawierają ksylometazolinę lub oksymetazolinę (uwaga – nigdy nie stosuj dłużej niż kilka dni!). Te tzw. odtykacze likwidują obrzęk śluzówki nosa, co ułatwia oddychanie. Krótkotrwałą ulgę mogą przynieść inhalacje pary wodnej lub środki, w których znajduje się sól fizjologiczna.
- Na ból gardła pomocne są niesteroidowe leki przeciwzapalne (np. kwas acetylosalicylowy, ibuprofen lub naproksen), leki przeciwkaszlowe, płyny do płukania gardła, pastylki do ssania. Można również płukać gardło specjalnymi roztworami soli, albo pić malutkimi łyczkami mleko z miodem.
- Gorączka, bóle głowy i mięśni skutecznie ustępują po zastosowaniu paracetamolu. Dla dorosłych bezpieczną dla zdrowia dawką dobową paracetamolu są 4 g – zażywany jako kuracja doraźna: 1–2 tabletki na dobę (500–1000 mg). W terapii przewlekłej (dłużej niż trzy dni) nie należy przekraczać dobowej dawki 2,5 g paracetamolu (to jest pięć tabletek). Działanie paracetamolu może utrzymywać się nawet do sześciu godzin. Uwaga! Paracetamol wykazuje działanie przeciwbólowe oraz przeciwgorączkowe, nie wykazuje natomiast działania przeciwzapalnego. Znajduje się w składzie wielu leków złożonych, dlatego trzeba być uważnym w jego stosowaniu. Przedawkowanie może powodować poważne uszkodzenie czynności wątroby. Osoby z chorobą wrzodową muszą zachować szczególną ostrożność!
Oprócz paracetamolu w przeziębieniu można przyjmować również kwas acetylosalicylowy (aspiryna) lub ibuprofen, które wykazują się silniejszym działaniem. Są stosowane z uwagi na działanie przeciwzapalne, przeciwgorączkowe i przeciwbólowe. Zalecane dawki kwasu acetylosalicylowego to 50–65 mg/kg/doba w 4–6 dawkach podzielonych. Nie powinien być stosowany u dzieci poniżej 12. roku życia. Tabletki z ibuprofenem można stosować u dzieci od 6. roku życia. U dzieci od 3. miesiąca do 6. roku życia można podawać ibuprofen, ale tylko w postaci zawiesiny doustnej lub syropu w dawce nie większej niż 20–30 mg/kg masy ciała/dobę w 3–4 dawkach podzielonych. Dzieciom od 6 do 9. r.ż. aplikujemy 1 tabletkę doustnie (200 mg ibuprofenu) co 6–8 godz. po posiłkach. Nie należy stosować dawki większej niż 3 tabletki na dobę (maks. dawka dobowa 600 mg w dawkach podzielonych).
Dzieci od 10 do 12 lat – 1 tabletka doustnie co 6 godz. po posiłkach. Nie należy stosować dawki większej niż 4 tabletki na dobę. Dorośli i dzieci powyżej 12 lat – 1 do 2 tabletek doustnie co 4 godz. po posiłkach. Nie należy stosować dawki większej niż 6 tabletek na dobę.
Prawie każdy ma swój niezawodny sposób na przeziębienie. I każdy będzie bronić jego skuteczności. Czosnek, miód, cytryna, sok malinowy, nacieranie stóp spirytusem, witamina C – to te popularniejsze sposoby zarówno zapobiegania, jak i leczenia przeziębień. Co z metod domowych naprawdę działa? Przede wszystkim odpoczynek i duża ilość płynów. Najlepszą i jedyną na razie szczepionką przeciwprzeziębieniową jest zahartowanie się. Gdy jesteśmy zahartowani, naczynia włosowate stają się niewrażliwe na nagłe zmiany temperatury. To jest możliwe dzięki gimnastyce naczyń, która polega m.in. na kontrolowanym narażaniu się na duże zmiany temperatur.
