Metabolizm każdej komórki organizmu wymaga ogromnych nakładów energii, która jest wytwarzana przez mitochondria, nasze „komórkowe elektrownie”. Prawidłowe działanie mitochondriów zależy od dostatecznej ilości substancji odżywczych. Jedną z nich jest koenzym Q10.
Koenzym Q10 to „super paliwo” dla naszego organizmu. Dostarcza niezbędnej energii do przetrwania każdej komórki i tkanki. Zapewnia około 95% łącznej energii organizmu człowieka.
Koenzym Q10 został odkryty w 1957 r. przez biochemika Freda Crane’a. W 1958 r. dr Karl Folkers i jego zespół potwierdzili, że substancja wyizolowana z serc wołowych przez Crane’a jest chinonem, następnie zidentyfikowali jej strukturę chemiczną. Substancja została nazwana „ubiquinone”, dzięki połączeniu słów: wszechobecny (łac. ubique) i chinon, co było właściwe, ponieważ znajdowała się w niemal wszystkich komórkach i tkankach. Od lat 90. XX wieku preparaty z koenzymem Q10 zaczęły zyskiwać na popularności. Dzisiaj wiemy, że najwięcej mitochondriów posiadają komórki o najwyższym stopniu zapotrzebowania na energię, a zatem i na koenzym Q10: serce, mózg, mięśnie, układ nerwowy, oczy, wątroba, trzustka, nerki.
Nasz organizm pobiera koenzym Q10 z pożywienia. Produktami spożywczymi, w których go znajdziemy są: mięso, zwłaszcza podroby, ryby, oleje, rośliny strączkowe, szpinak, brokuły. Koenzym Q10 jest uznawany za naukowo udokumentowany środek leczniczy w przypadku chorób, takich jak:
- przewlekła niewydolność mięśnia sercowego,
- nadciśnienie tętnicze,
- miażdżyca,
- cukrzyca typu 2,
- niektóre choroby mięśni,
- parodontoza,
- choroby mitochondrialne (m.in. migrenowe bóle głowy, zespół chronicznego zmęczenia, skleroza, schizofrenia).
Koenzym Q10 występuje w dwóch formach: utlenionej – ubichinonu oraz zredukowanej – ubichinolu. W organizmie aktywna i gotowa do „bezpośredniego działania” jest zredukowana forma koenzymu Q10 (ubichinol). Wraz z wiekiem poziom koenzymu Q10 w naszych komórkach znacząco spada. Jego redukcja rozpoczyna się ok. 40. roku życia. Może być to związane z takimi czynnikami, jak: stres (zespół wypalenia), sport wyczynowy, palenie papierosów, leczenie statynami, lub być spowodowane niektórymi chorobami, np. nadczynność tarczycy, choroby układu krążenia, nowotwory, zaburzenia mięśniowe, choroby neurodegeneracyjne. Dokładna zalecana porcja koenzymu Q10 powinna być odpowiednio dobrana przez specjalistę. Może się ona różnić w zależności od: wieku osoby, jej zdrowia, leczenia.
Koenzym Q10 dla zdrowia
- Parodontoza
To choroba charakteryzująca się zapaleniem przyzębia. Jej skrajny rozwój może doprowadzić do rozchwiania zębów, a nawet ich utraty. Pierwsze korzystne efekty stosowania koenzymu Q10 w leczeniu chorób przyzębia zostały opisane już w latach 70. Badania przeprowadzone przez dr. Karla Folkersa oraz specjalistę w zakresie chorób przyzębia dr. Edwarda G. Wilkinsona wykazały, że w odróżnieniu od zdrowej tkanki przyzębnej, tkanka zaatakowana parodontozą charakteryzuje się znacznie mniejszą zawartością koenzymu Q10. Suplementy koenzymu Q10 mogą zapobiegać lub nawet zatrzymać rozwój choroby i jej skutków.
Koenzym Q10 ułatwia walkę z parodontozą, wzmacnia dziąsła i zmniejsza kieszonki przyzębowe. Badania kliniczne wykazały, że niedobór koenzymu Q10 powoduje deficyt bioenergetyczny, który prowadzi do zmian chorobowych przyzębia. W licznych badaniach stwierdzono obniżone poziomy koenzymu Q10, w bioptatach u 60–96% pacjentów z chorobami przyzębia, a w 86% przypadków niskie stężenie koenzymu Q10 w leukocytach [1]. Koenzym Q10 ma kilka mechanizmów działania:
- wpływa na poprawę stanu zmienionych zapalnie dziąseł;
- zmniejsza krwawienie i obrzęk dziąseł, ruchomość zębów, głębokość i liczbę kieszonek okołozębowych oraz objętość wydzieliny ropnej;
- wpływa na florę bakteryjną w jamie ustnej poprzez zmianę jej składu i aktywności enzymatycznej.
Suplementy diety w postaci tabletek do ssania Q10 wspomagają leczenie paradontozy. Wnikają do komórek przyzębia i stymulują procesy naprawcze, co może spowalniać rozwój paradontozy. Zawierają ponadto witaminę C, która pomaga w produkcji kolagenu niezbędnego do odbudowy dziąseł oraz witaminy E, D i B6. Pomagają utrzymać zdrowe zęby i dziąsła, prawidłowy metabolizm białka i glikogenu (witamina B6) oraz chronić komórki przed stresem oksydacyjnym (witamina E).
- Wpływ na układ krążenia
Serce jest ciężko pracującym mięśniem, dlatego wymaga bardzo dużych ilości koenzymu Q10 dla wytworzenia energii. Niestety jego zawartość maleje wraz z wiekiem. Badania prowadzone nad koenzymem Q10 koncentrują się głównie nad jego rolą w leczeniu chorób serca, m.in. zastoinowej niewydolności serca, nadciśnienia, choroby niedokrwiennej serca, dusznicy bolesnej (angina pectoris). Stosowanie kuracji koenzymem Q10 u chorych z niewydolnością krążenia wpływa na poprawę takich parametrów, jak: wymiary serca, pojemność wyrzutowa i frakcja wyrzutowa lewej komory. Poprawie ulega również wydolność fizyczna.
- Na nadciśnienie tętnicze
Koenzym Q10 odgrywa istotną rolę w procesie regulacji ciśnienia krwi, obniża wysokie ciśnienie krwi u osób cierpiących na tę dolegliwość. Stwierdzono również związek między deficytem koenzymu Q10 a zwiększeniem poziomu sodu w stosunku do poziomu potasu w krwi, co sprzyja wzrostowi ciśnienia. Sód jest pierwiastkiem powodującym podwyższenie ciśnienia tętniczego krwi, potas zaś wpływa na jego obniżenie. Podczas terapii, w której zastosowano koenzym Q10, nastąpiło zmniejszenie poziomu sodu w stosunku do poziomu potasu, a tym samym obniżenie ciśnienia tętniczego krwi.
- Miażdżyca
Miażdżyca jest najczęstszą przyczyną zgonów w krajach wysoko rozwiniętych. Na proces powstania płytki miażdżycowej zmniejszającej światło tętnic mają wpływ różne czynniki. Główną rolę przypisuje się m.in. działaniu wolnych rodników, które utleniają cholesterol i ułatwiają jego osadzanie się na wewnętrznych ściankach tętnic. Udział wolnych rodników w rozwoju miażdżycy stwarza konieczność poszukiwania przeciwutleniaczy jako potencjalnych czynników ochrony. Antyoksydantami zapobiegającymi miażdżycy są m.in. koenzym Q10 i witamina E, które nie dopuszczają do reakcji rodników ze składnikami błon komórkowych i lipidami osocza.
Kiedy i jak zażywać koenzym Q10?
Preparaty z płynnym ubichinolem mogą być stosowane o każdej porze dnia. W postaci kapsułek (zarówno sproszkowanej, jak i olejowej formie) powinny być przyjmowane w trakcie posiłków. Najkorzystniej stosować preparaty, w których koenzym Q10 połączony jest z witaminami E i C (nie dopuszczają do rozpadu jego cząsteczki). W przypadku wątpliwości, zawsze należy zapoznać się z ulotką i informacjami od producenta, bądź zasięgnąć porady lekarza.
Koenzym Q10 jest substancją bezpieczną. Suplementy zawierające koenzym Q10 mogą być przyjmowane długoterminowo. Jego szybkość działania jest zależna od formy oraz porcji, jaką przyjmujemy. Jednak przed rozpoczęciem suplementacji należy zwrócić uwagę na informację: z czym nie łączyć koenzymu Q10. W przypadku przyjmowania niektórych leków, z którymi Q10 może wchodzić w specyficzne interakcje, takich jak m.in.: antracykliny, statyny, antagoniści witaminy K, niezbędna jest konsultacja z lekarzem. W przypadku przyjmowania leków przeciwzakrzepowych nie zaleca się przyjmowania koenzymu Q10.
Izabela Kwiecińsk
Źródła:
- https://www.pharmasis.pl/q10-sensitive.html. Dostęp on-line (16.07.2025 r.)
- Gröber U., Mikroskładniki odżywcze, Wrocław 2010.
