O kolagenie mówi się często, że jest białkiem młodości. Nieprzypadkowo jest składnikiem wielu kremów i suplementów, których zadaniem jest uzupełnianie jego niedoborów.
Nazwa „kolagen” pochodzi z j. greckiego: „kolla” – „klej” i „gennan”, czyli „produkować”, i idealnie odzwierciedla funkcje kolagenu. Jest on głównym składnikiem tkanki łącznej, jednej z podstawowych i jednocześnie najbardziej zróżnicowanych tkanek występujących w organizmie człowieka. Ludzki organizm ma zdolność syntezowania kolagenu. Aby proces syntezy przebiegał prawidłowo, niezbędna jest obecność witaminy C.
Podstawową funkcją kolagenu jest łączenie ze sobą komórek, dlatego stanowi element budulcowy większości organów, zwłaszcza skóry, kości, zębów, chrząstek, naczyń krwionośnych oraz rogówki oka. W układzie immunologicznym zapobiega przedostawaniu się drobnoustrojów chorobotwórczych oraz toksyn. Zapewnia ciągłość procesów odnowy komórkowej w skórze oraz utrzymuje właściwy poziom jej nawilżenia, co wpływa na jej sprężystość, wygląd i kondycję. Kolagen umożliwia lepsze wchłanianie składników mineralnych i zwiększa gęstość kości. Stymuluje aktywność komórek chrzęstnych i wspiera procesy ochronne w obrębie tkanki chrzęstnej.
W młodym i zdrowym organizmie kolagen podlega regularnej wymianie i systematycznej odbudowie. Wraz z upływem czasu stopniowo zanika zdolność odtwarzania włókien kolagenowych. Już od 25. r.ż. zaczyna się zmniejszać w organizmie poziom kolagenu, a po 50. r.ż. następuje jego gwałtowny spadek. Po 60. r.ż. białko to przestaje być syntezowane przez organizm. Dodatkowo w czasie menopauzy proces biosyntezy kolagenu ulega zakłóceniu. Kolagen jest białkiem, które zmienia swoją strukturę pod wpływem różnych czynników zewnętrznych (obciążenia mechaniczne, zmiany hormonalne, choroby). Nadmierna ekspozycja na słońce, zbyt wysokie i niskie temperatury, wolne rodniki, toksyny powodują przyspieszony rozpad włókien kolagenowych. Zmiany te skutkują problemami z poruszaniem, bólami kręgosłupa, stawów, złą kondycją skóry, pojawianiem się zmarszczek czy wypadaniem włosów..
Naturalne źródła kolagenu
Naturalnym źródłem kolagenu są głównie produkty pochodzenia zwierzęcego. Niestety, codzienna dieta nie dostarcza odpowiedniej ilości tego białka, aby uzupełnić jego niedobory w organizmie. Dlatego coraz częściej zaleca się suplementację. Szybsze i lepsze efekty uzupełniania niedoborów kolagenu daje przyjmowanie dostępnych w aptekach preparatów z łatwo przyswajalnym kolagenem. Badania naukowe wykazały istotną rolę hydrolizatów kolagenowych w uzupełnianiu niedoborów kolagenu. Są one łatwo wchłaniane i przyswajane przez organizm. Pobudzają procesy regeneracyjne tkanki łącznej, skóry, kości oraz stawów. Poprawiają odporność na obciążenia mechaniczne chrząstki oraz wzmagają syntezę kolagenu w tkance chrzęstnej. Preparaty zawierające kolagen są skuteczne w leczeniu chorób zwyrodnieniowych stawów, kręgosłupa. Stosowanie kolagenu pozytywnie oddziałuje na stan skóry, która staje się gładsza, bardziej elastyczna i nawilżona, poprawia wygląd i kondycję włosów, zmniejsza łamliwość paznokci oraz spłyca zmarszczki, redukuje rozstępy, cellulit i wpływa na komórki organów wewnętrznych. Ważną rolę odgrywa również odpowiednio zbilansowana dieta, która powinna być różnorodna i bogata w miedź oraz witaminy C, E i A, które sprzyjają właściwej syntezie włókien kolagenowych.
Kolagen i funkcjonowanie stawów
Dieta nie zawsze wystarcza, zwłaszcza w późniejszym wieku, kiedy poza problemami ze zmarszczkami istotniejsze są te związane z funkcjonowaniem stawów. Okazuje się, że suplementacja kolagenu w chorobach zwyrodnieniowych stawów przynosi lepsze efekty niż np. podaż glukozaminy, albo chondroityny. Prowadzono wiele badań na ten temat, wyniki porównując na międzynarodowych skalach określających stopień bólu, poprawę ogólnej sprawności. Wykazano, że zwiększenie ilości kolagenu przyczynia się do polepszenia jakości życia pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawów kolanowych. Sprawa analogicznie ma się do stanu pozostałych organów i stopnia ich sprawności zależnej od ilości białek kolagenowych. Wówczas pomocna jest suplementacja, a stan skóry poprawi z pewnością stosowanie kosmetyków zawierających kolagen.
Skutki niedoboru kolagenu
Niedobór kolagenu często objawia się nadmiernym wypadaniem włosów, które stają się cienkie, łamliwe i przesuszone. Kolagen dostarcza niezbędnych aminokwasów, które odżywiają cebulki włosów i zapewniają ich prawidłowy wzrost oraz rewitalizację. Zaburzenia syntezy i przekształcania włókien kolagenowych zwiększa kruchość kości i podatność na złamania. Jest to spowodowane odwapnieniem szkieletu kostnego, który w 90% składa się z kolagenu i jego połączeń z wapniem, magnezem i fosforem. Białko to jest odpowiedzialne za produkcję mazi stawowej i stan chrząstki. Przyspiesza regenerację zmienionych chorobowo tkanek i zmniejsza aktywność enzymów odpowiedzialnych za wywoływanie stanu zapalnego i bólów reumatycznych. Kolagen odpowiada za odporność na rozciąganie chrząstki oraz zapewnia jej odpowiedni kształt. Pełni ważną funkcję obronną w układzie odpornościowym. Niedobór kolagenu skutkuje problemami z widzeniem, ze stawami, zmianami w pracy narządów wewnętrznych, osłabieniem i łamliwością włosów, które nadmiernie wypadają, co może prowadzić do przedwczesnego łysienia. Najszybciej zauważalnym objawem jest pogorszenie kondycji skóry, utrata jędrności, elastyczności, pojawienie się zmarszczek. Największe nasilenie tego procesu obserwuje się podczas menopauzy – co związane jest ze spadkiem poziomu estrogenów, które wpływają na syntezę kolagenu i zmianę jego właściwości. Włókna kolagenowe stają się cieńsze i mniej elastyczne. Zmniejszenie syntezy endogennego kolagenu nie jest typowe tylko dla wieku dojrzałego. Spadek stężenia tego białka może pojawić się u młodych osób, co jest uwarunkowane genetycznie i hormonalnie. Temu procesowi sprzyja również stres, choroby, zbyt intensywny wysiłek fizyczny, toksyny oraz warunki atmosferyczne. Nadmierna ekspozycja na słońce przyspiesza rozpad włókien kolagenowych. Wraz z upływem czasu w organizmie zmniejsza się stężenie witamin (A, C, E) i składników mineralnych (miedzi), które wpływają na naturalną odnowę kolagenu.
