Kolposkopia jest nieinwazyjnym, bezbolesnym badaniem szyjki macicy, wykonywanym w celu wykrywania stanów przednowotworowych i diagnostyki innych zmian układu rozrodczego. W połączeniu z cytologią stanowi złoty standard diagnostyki ambulatoryjnej.
Wykonywane profilaktycznie badania ginekologiczne pozwalają na szybkie wykrywanie i rozpoznawanie zmian chorobowych w obrębie narządów rozrodczych kobiety. Obok cytologii, jednym z częściej zlecanych testów jest kolposkopia. Przy użyciu specjalnego aparatu optycznego nazywanego kolposkopem zaledwie w ciągu kilku minut możliwe jest dokładne obejrzenie nie tylko szyjki macicy, ale i dolnej część kanału macicy, pochwy oraz sromu.
Kolposkopia jest szczególnie cennym badaniem przy diagnozowaniu zmian nowotworowych szyjki macicy. Jest na tyle dokładne i skuteczne, że umożliwia rozpoznanie choroby jeszcze przed wystąpieniem objawów klinicznych. Rak szyjki macicy na tym etapie rozwoju jest całkowicie uleczalny. Kolposkopia ma znacznie większe możliwości. Aparat bywa wykorzystywany przy diagnozowaniu niektórych schorzeń w obrębie odbytu, ujścia cewki moczowej, a także nabłonka prącia.
Jak wygląda kolposkopia?
Kolposkopia to bezbolesne badanie dzięki któremu, obok stanów przedrakowych, możliwe jest różnicowanie wielu infekcji zarówno grzybiczych, bakteryjnych, pierwotniakowych, jak i wirusowych. Dodatkowo umożliwia pobranie wycinka do badania histopatologicznego, ustalenie zakresu i skali planowanego zabiegu chirurgicznego oraz ocenę jego skuteczności. W badaniu ocenia się budowę, przejrzystość, barwę nabłonka, a także rysunek naczyń krwionośnych. Poddanie się badaniu nie wymaga specjalnych przygotowań. Pacjentki, które mają mieć wykonaną kolposkopię na kilka dni przed badaniem powinny zrezygnować ze stosunków seksualnych, innych zabiegów (np. irygacji) lub badań ginekologicznych (np. cytologii) ponieważ mogą mieć one wpływ na wynik. Nie jest ono zlecane także w czasie miesiączki.
Nie ma ograniczeń wiekowych do wykonania kolposkopii, z uwagi na konieczność założenia wziernika pochwowego wykonuje się ją u kobiet, które rozpoczęły współżycie.
Przed badaniem informuje się o przebytych chorobach narządu rodnego, porodach, ostatnich miesiączkach. Trzeba zgłosić uczulenie na jod i skłonności do krwawień (skazy krwotoczne). Badanie wykonuje się na fotelu ginekologicznym i początkowo wymaga użycia wziernika w celu lepszego uwidocznienia szyjki macicy. Następnie lekarz zbliża obiektyw aparatu do pochwy, nie umieszcza go jednak we wnętrzu organu, a jedynie ogląda wydzielinę. Po przemyciu szyjki macicy płynem fizjologicznym i usunięciu śluzu sprawdza stan jej nabłonka oraz naczyń. Niekiedy w celu uzyskania lepszego obrazu wykorzystuje się specjalne filtry. W przypadku obserwacji niepokojących zmian, najpierw przy użyciu kwasu octowego, a następnie jodku potasu (tzw. płyn Lugola) możliwe jest potwierdzenie lub wykluczenie nieprawidłowości w obrazie szyjki macicy. Jeśli zmiany nadal budzą wątpliwości w czasie jednego badania, możliwe jest pobranie materiału do dalszych testów.
Kiedy warto wykonać kolposkopię?
Na pewno warto rozważyć przeprowadzenie kolposkopii w przypadku:
- nieprawidłowych wyników badań cytologicznych,
- stwierdzenia zakażenia wirusem HPV,
- nadżerki, przerostu, polipa szyjki macicy,
- plamień z dróg rodnych,
- upławów i nawracających zapaleń pochwy lub sromu,
- przed planowanymi zabiegami przeprowadzanymi na szyjce macicy, np. wymrażaniem.
Kolposkopia jest badaniem najlepiej wykrywającym stany przedrakowe i raka szyjki macicy. Dzięki temu udaje się wykryć wczesną postać tego raka w stadium, które jest wyleczalne, a często nie daje jeszcze objawów klinicznych. Trafność kolposkopii w wykrywaniu wczesnej postaci raka szyjki macicy wynosi 81–97%, a połączenie kolposkopii z badaniem cytologicznym daje w tych przypadkach niemal 100% wykrywalność. Najlepszą metodą weryfikacji histopatologicznej zmian szyjkowych jest biopsja celowana, czyli pobranie wycinków pod kontrolą kolposkopu.
Kolposkopia umożliwia również różnicowanie infekcji, takich jak bakteryjne zapalenie pochwy, drożdżakowe zapalenie pochwy (grzybica), rzęsistkowica, zakażenie wirusem HPV. Infekcje wirusowe, bakteryjne i grzybicze prowadzą do przewlekłych stanów zapalnych dróg rodnych, a ich niebezpiecznym następstwem może być erytroplakia, czyli tzw. nadżerka. Kolposkopię można wykonywać u kobiet w każdym wieku, także u ciężarnych i powtarzać wielokrotnie. Wynik otrzymuje się tuż po zakończeniu badania, często ze zdjęciami szyjki macicy.