Hasło „Otwórz się na weganizm” (Claim vegan) widnieje dzisiaj na zdecydowanej większości produktów. Wynika to w dużej mierze ze zmiany stylu życia. Obecnie weganizm to nie tylko dieta, ale też filozofia życiowa uwzględniająca w codziennych wyborach dobro zwierząt i szerzej – planety.
W przypadku mody na kosmetyki wegańskie – podobnie jak przy kosmetykach naturalnych – trendy wyprzedziły legislację. W UE nie istnieje definicja prawna produktu/kosmetyku wegańskiego. Jak zatem rozumieć oświadczenie „przyjazny dla wegan” na słoiczku kremu? Producenci surowców kosmetycznych i kosmetyków, w celu zapewnienia zgodności oświadczeń marketingowych z prawem i wypracowania pewnych spójnych standardów przyjmują, że kosmetyk wegański to taki, który: nie zawiera składników pochodzenia zwierzęcego, ani odzwierzęcego. W kosmetykach wegańskich nie znajdziemy m.in. wosku pszczelego, kolagenu, hydrolizatów białkowych, jedwabiu, keratyny; mleczka pszczelego, ekstraktów z miodu, propolisu, barwników odzwierzęcych, lanoliny, ekstraktów z mleka czy jaj. Kosmetyki wegańskie nie będą zawierały popularnych ostatnimi czasy: jadu żmij czy śluzu ślimaka, ani surowców, przy produkcji których stosowano by odzwierzęce składniki pomocnicze.
Przykład: probiotyk hodowany na podłożu zawierającym szczątki ryb czy białko jaja kurzego nie będzie uznawany za surowiec wegański; czyli kosmetyk w którym został zastosowany również wegański nie będzie.
Wymogi organizacji certyfikujących
Częstą praktyką wśród producentów kosmetyków jest potwierdzanie zgodności kosmetyku z wymogami wegan za pomocą certyfikatów, wydawanych przez organizacje, takie jak m.in.: The Vegan Society czy Fundacja Viva! Organizacje te przyznają certyfikaty odpłatnie, po wcześniejszej analizie składu kosmetyku i sprawdzeniu jego zgodności ze standardami organizacji.
The Vegan Society jest brytyjską organizacją wspierającą ruch wegan. Stworzony przez nią Znak Towarowy Vegan jest rozpoznawany na całym świecie; zarejestrowany w UE, Wielkiej Brytanii, Australii, Indiach, USA i Kanadzie. The Vegan Society oprócz ww. wytycznych wymaga również by kosmetyk, który miałby być oznakowany ich logo – a zawierał materiał GMO – był specjalnie oznakowany. Organizacja wymaga, by rozwój i produkcja GMO nie obejmowały genów zwierzęcych i substancji odzwierzęcych. Znaczek towarzystwa The Vegan Society jest nadawany na rok.
Produkty oznaczone znakiem V przyznawanym przez Fundację Viva! nie zawierają składników odzwierzęcych, nie są testowane na zwierzętach; ale też nie zawierają oleju palmowego i jego pochodnych. Źródłem oleju palmowego są owoce olejowca gwinejskiego, czyli palmy oleistej. Olej palmowy jest surowcem stosowanym powszechnie w przemyśle kosmetycznym, spożywczym, paszowym i paliwowym. Rosnące zapotrzebowanie na olej palmowy skutkuje przekształcaniem w plantacje naturalnych ekosystemów, np. torfowisk i wyjaławianiem gleby. Wylesianie lasów deszczowych, a co za tym idzie niszczenie naturalnego środowiska życia wielu gatunków roślin i zwierząt, m.in. orangutana, było przez lata stosowaną praktyką mającą na celu powiększanie gruntów pod uprawę palmy oleistej. Jeżeli wyeliminowanie pochodnych oleju palmowego lub zastąpienie ich innymi składnikami nie jest możliwe – Fundacja Viva! w okresie przejściowym dopuszcza wyłącznie olej palmowy z certyfikatem RSPO. A zatem pochodzący z certyfikowanych upraw. Uprawy certyfikowane są prowadzone tak, aby nie dewastować naturalnych ekosystemów; szanować prawa lokalnych społeczności i zapewnić pracownikom plantacji godne warunki pracy.
W Unii Europejskiej od 2004 r. obowiązuje zakaz testowania kosmetyków na zwierzętach; od roku 2009 zabronione jest również testowanie składników kosmetycznych. Złamanie zakazu testów na zwierzętach jest przestępstwem. W miejsce testów na zwierzętach wprowadzono metody alternatywne; m.in. badania na modelach zrekonstruowanej skóry, stworzonej w warunkach laboratoryjnych z fragmentów ludzkiej skóry, pochodzących np. z operacji plastycznych. Zakaz testowania kosmetyków na zwierzętach obowiązuje łącznie w około 40 krajach świata.
Istnieją surowce, które naturalnie są pochodzenia zwierzęcego, ale nauka zna metody ich syntetycznego otrzymywania. Do takich składników należą np. stosowane w perfumerii piżmo i ambra.
Poza tym trend wegan jest istotną motywacją dla producentów surowców kosmetycznych do poszukiwania i badania składników o właściwościach podobnych do surowców pochodzenia odzwierzęcego, ale wytwarzanych z materiałów roślinnych.
Mamy wegańską alternatywę lanoliny, zapewniającą równie skuteczne natłuszczenie skóry. Jest to połączenie masła shea, kalafonianu glicerolu (ester glicerolu i kalafonii – żywicy drzew iglastych pozostającej po oddestylowaniu terpentyny) i oliwy z oliwek. Wegańskim substytutem lanoliny może być również masło Capuacu. To naturalny, nierafinowany produkt pozyskiwany z owoców dziko rosnącego kakaowca Theobroma grandiflorum w rejonach Amazonii. Produkowane jest w procesie tłoczenia na zimno, a następnie filtracji, co zapewnia zachowanie jego cennych właściwości bez dodatków.
Wegański kolagen to ekstrakt roślinny o składzie aminokwasów podobnym do układu aminokwasów w kolagenie, charakteryzujący się m.in. wysoką zawartością hydroksyproliny. Wegańską alternatywą keratyny są m.in. hydrolizowane proteiny soi, groszku czy ekstrakt z nasion amarantusa. Wosk pszczeli jest zastępowany surowcem powstającym z połączenia stearynianu stearylu, wosku z łupin drzewa Sumak lakowy (Rhus Verniciflua) i wosku Carnauba.
W kosmetykach dla wegan nie powinny znajdować się następujące składniki:
- ambra – to utwardzona wydzielina przewodu pokarmowego, jest składnikiem perfum;
- chitozan – uzyskiwany jest z pancerzy skorupiaków, np. krabów;
- cywet – to gęsta wydzielina gruczołów ssaków z rodziny cywetowatych;
- elastyna – ma podobne działania jak kolagen i najczęściej pochodzi z tkanek krowich lub ptasich;
- keratyna – najczęściej uzyskuje się ją z wełny owczej lub ptasich pazurów;
- kolagen – najczęściej pochodzi ze świńskiej skóry lub kości;
- lanolina – to wosk zwierzęcy produkowany przez gruczoły łojowe m.in. owiec, lam, królików czy wielbłądów;
- piżmo – substancja zapachowa uzyskiwana z gruczołów okołoodbytniczych piżmaka lub piżmowca.
Kosmetyki wege najczęściej zawierają:
- aloes – doskonały środek na oparzenia słoneczne i podrażnienia skóry. Dodatkowo świetnie nawilża skórę i włosy;
- chryzarobina – dzięki chemicznemu podobieństwu do keratyny w skórze, doskonale leczy trądzik, egzemy i inne choroby skóry, łagodzi świąd, łuszczenie i podrażnienia skórne;
- ekstrakt z alg – jest bogaty w aminokwasy i przeciwutleniacze (witaminy C i B12), ekstrakt ujędrnia i napina skórę, stosowany jest w kosmetykach przeciwko starzeniu się skóry;
- guma akacjowa – stosowana jest jako zagęszczacz i emulgator w kremach i balsamach, a także w żelach i lakierach do włosów;
- krwawnik pospolity – ma działanie przeciwzapalne, ujędrnia skórę i dodaje włosom blasku;
- olejek z arniki górskiej – wykorzystywany jest w tonikach do włosów i w preparatach do masażu, a w połączeniu z witaminą E tworzy naturalny dezodorant;
- oliwa z oliwek może zastąpić tłuszcze zwierzęce;
- pektyna z jabłek – posiada właściwości żelujące i zagęszczające, tak samo dobre jak żelatyna pochodząca z kości;
- rumianek – zmiękcza szorstką i suchą skórę. Dzięki swojemu kojącemu działaniu dobrze wpływa na włosy i skórę głowy.
Warto pamiętać, że określenie kosmetyk wegański nie jest jednoznaczne z kosmetyk naturalny czy kosmetyk organiczny. Kosmetyk wege wcale nie musi też spełniać wymogów produktów ekologicznych – wystarczy, że nie zawiera składników pochodzenia zwierzęcego i nie był testowany na zwierzętach. Trend kosmetyków wegańskich nie jest chwilową modą. Analitycy rynku szacują, że do roku 2027 światowy rynek kosmetyków vegan będzie wart 21,4 miliarda dolarów.
Źródła: Bibliografia
- https://www.wiadomoscikosmetyczne.pl/artykuly/producenci-kosmetykow-zabiegaja-o-weganskie-certyf,69729
- https://www.vegansociety.com/vegan-trademark/vegan-trademark-standards
http://viva.org.pl/viva-znakv-20200609/kryteria/