Mumio zajmuje ważne miejsce w medycynie naturalnej. Tej substancji przypisuje się wiele różnych zastosowań farmakologicznych, wykorzystywanych w celu leczenia zaburzeń homeostazy w organizmie człowieka.
Żywe mumio stworzyła przyroda. To produkt naturalny. Mumio to lepka substancja o ciemnej barwie. Konsystencją przypomina smołę – jest gęsta, z reguły ciemnobrązowa. Powstaje w wyniku długiego procesu obumierania i rozkładu materii mineralnej i roślinnej (w tym porostów i alg, które tkwią w zakamarkach skał) albo stanowi pozostałość po wybuchach wulkanów. Na ostateczny skład wpływa mnogość zmian wynikających z lokalnego profilu temperatur i ciśnienia, otoczenia geologicznego, wilgotności, wysokości oraz obecności różnych gatunków roślin i mikroorganizmów.
Mumio w warunkach naturalnych występuje między skałami wysokich pasm górskich, głównie w Himalajach, a także w Karakorum, Ałtaju, na Wyżynie Tybetańskiej oraz na Kaukazie. Mumio składa się głównie z kwasów humusowych (stanowiących nawet 60–80%), czyli substancji próchnicowych, które są podstawowymi organicznymi składnikami wody, gleby i paliw kopalnych.
Mumio posiada wiele określeń, m.in. „krew gór”, „eliksir życia” lub „cudotwórczy balsam”. W zależności od źródła nazwa mumio tłumaczona jest jako „shilajit” – słowo pochodzące z sanskrytu, oznaczające dosłownie „górską smołę” lub jej źródłosłów wywodzony jest z greki, gdzie „mumio” oznacza „ochraniający” oraz „oczyszczający”.
Lecznicze właściwości mumio odkryli już starożytni mieszkańcy Himalajów. O antyseptycznym działaniu mumio pisał Arystoteles, a perski lekarz i uczony – Awicenna – zalecał je na złamania i zwichnięcia, a także na wszelkie stany zapalne oraz migreny. Naturalna medycyna do dzisiaj uważa mumio za środek, który wspomaga leczenie m.in. zawrotów głowy, anginy, kaszlu, ropiejących ran, czyraków, egzem, hemoroidów oraz astmy. Mumio dostępne jest w formie maści, czopków, tabletek, proszków, roztworów. Cieszy się rosnącą popularnością wśród zwolenników medycyny alternatywnej.
Sekret tkwi w składzie. Mumio zawiera ponad 60 różnych składników niezbędnych do właściwego funkcjonowania organizmu. Znajdziemy w nim wiele komponentów archaicznych roślin, makro- i mikroelementów oraz pierwiastków, takich jak: potas, sód, fosfor, chrom, wapń, żelazo, siarkę, cynk, kobalt, mangan, selen, fluor, molibden. Jest bogatym źródłem witamin z grupy B, witaminy A oraz cennych aminokwasów. Zawiera też kwasy organiczne, olejki eteryczne, jad pszczeli, żywice. Wśród najważniejszych składników mumio wymienia się:
- kwasy fulwowe – wykazują wysoką aktywność antyoksydacyjną, wspomagają regenerację tkanek, ułatwiają produkcję enzymów,
- kwas elagowy – wspiera działanie układu odpornościowego, wykazuje działanie przeciwzapalne, jest antyoksydantem,
- kwasy tłuszczowe – stanowią zapasowy, ale bardzo ważny materiał energetyczny,
- albuminy – białka odpowiedzialne za transport aminokwasów, hormonów i kwasów tłuszczowych we krwi, utrzymują optymalne ciśnienie onkotyczne w naczyniach krwionośnych,
- triterpeny – związki organiczne wykazujące różne, korzystne aktywności biologiczne, m.in. przeciwzapalne, przeciwwirusowe, przeciwdrobnoustrojowe,
- sterole – wchodzą w skład lipoprotein odpowiedzialnych za transport tłuszczów w organizmie,
- aminokwasy – grupa organicznych związków chemicznych, które pełnią w organizmie kluczową rolę; bez nich funkcjonowanie komórek byłoby niemożliwe; odpowiedzialne są za gospodarkę hormonalną, stanowią składnik budulcowy komórek oraz DNA,
- polifenole – substancje o działaniu bioaktywnym, przeciwdziałają szkodliwemu wpływowi wolnych rodników, wykazują działanie przeciwzapalne, antywirusowe i mogą zmniejszać ryzyko rozwoju chorób nowotworowych.
Mumio cieszy się ogromną popularnością, ponieważ wykazuje pozytywny wpływ na stan zdrowia i samopoczucie.
Wzmacnia kości i stawy. Poprawia stan kośćca, przyspiesza regenerację po złamaniach, a także wspiera leczenie osteoporozy. Głównie za sprawą m.in. kwasu fulwowego, który wykazuje zdolność pobudzania komórek do syntezy związków wapnia w kościach. Samo mumio jest bogatym źródłem wapnia i fosforu, dzięki czemu dostarcza podstawowych składników, z których są zbudowane kości.
Działa ochronnie na komórki zwiększając ich regenerację i wspomagając produkcję kolagenu, co sprzyja zdrowiu skóry. Zawartość kwasów humusowych i kwasu fulwowego wpływa na potencjał antyoksydacyjny mumio. Regularne przyjmowanie mumio przyczynia się do wzrostu ilości czynników przeciwutleniających, które pomagają usuwać wolne rodniki, przeciwdziałając tym samym procesom starzenia się organizmu.
Chroni trzustkę i obniża poziom cukru we krwi dzięki zawartości antyoksydacyjnych kwasów humusowych, które dodatkowo chronią trzustkę przed szkodliwym działaniem wolnych rodników.
Wspomaga leczenie choroby hemoroidalnej. Mumio w postaci czopków zmniejsza krwawienie, łagodzi ból i świąd. Odbudowuje ponadto śluzówkę i zapobiega stanom zapalnym. Zewnętrzne aplikowanie tej substancji w formie mieszanki z miodem (przez ok. 4 miesiące), zdaniem specjalistów, może przynieść pożądane efekty.
Może spowolnić postępy chorób neurodegeneracyjnych i przyczynić się do zachowania sprawności funkcji poznawczych. Mumio chroni przed nagromadzeniem wolnych rodników, które odpowiadają za uszkodzenia komórek organizmu.
Wpływa na funkcje mitochondriów, co może zwiększyć poziom energii, nawet w przypadku zespołu przewlekłego zmęczenia – stanu poczucia skrajnego wycieńczenia, który nie może być wytłumaczony podstawowym stanem chorobowym.
Może podnieść poziom testosteronu (głównego męskiego hormonu płciowego), co jest istotne dla mężczyzn. Wykonane testy w 2010 r. potwierdziły, że trzymiesięczna suplementacja może zwiększyć ilość całkowitej liczby plemników i ich ruchliwość oraz poprawić jakość nasienia.
Uzupełnia niedobory wielu minerałów i witamin, a także wspomaga ich przyswajanie. Wykazuje też działanie immunostymulujące oraz wpływa korzystnie na całość procesów biochemicznych zachodzących w organizmie. Naukowcy uważają, że suplementy diety zawierające mumio mogą stopniowo zwiększać poziom żelaza w organizmie i powodować wzrost metabolizmu komórkowego.
Przy zakupie suplementów diety zawierających mumio należy bardzo uważać, bowiem na rynku można spotkać wiele specyfików imitujących tę substancję. Prawdziwe mumio, zakupione w formie ciała stałego, powinno roztapiać się pod wpływem temperatury i rozpuszczać się w ciepłej wodzie. Ponadto oryginalne mumio ma charakterystyczny, „smolisty” zapach i gorzki smak.
Mumio stosowane jest powszechnie w medycynie ajurwedyjskiej, nie ma natomiast żadnych oficjalnych zaleceń, które określałyby odpowiednią dawkę substancji. Kwas fulwowy – najważniejszy składnik mumio, cechuje się wysoką biodostępnością – jest dobrze wchłaniany z przewodu pokarmowego, ale jednocześnie szybko wydalany z organizmu. W dotychczasowych badaniach stosowano różne ilości, zależne od celu terapeutycznego. Dostosowanie odpowiedniej dawki wynika z wielu czynników, w tym wieku, ogólnego stanu zdrowia czy oczekiwanych korzyści. Bezpieczną ilość można znaleźć w suplementach diety najwyższej jakości. Tylko produkty tworzone przez specjalistów (oraz stosowane zgodnie z ich zaleceniami) zagwarantują skuteczność działania.
