Każdy człowiek, niezależnie od wieku, miewa kłopoty z pamięcią. Aby im zaradzić, warto zadbać o odpowiednią dietę, a także sięgać po preparaty wspomagające pamięć i koncentrację.
Pamięć jest skomplikowanym, dynamicznym procesem, który pozwala na przechowywanie informacji nabywanych w ciągu życia i wykorzystywanie ich do bieżących, planowych działań. W procesie tym biorą udział narządy zmysłów i układ nerwowy, głównie mózg. Informacje odebrane przez narządy zmysłów są kodowane w postaci tzw. śladów pamięciowych. Istnieją cztery etapy pamięci: zapamiętywanie, przechowywanie, odtwarzanie materiału pamięciowego zakodowanego w rejestrach pamięci oraz zapominanie, czyli zanik śladu pamięciowego.
Ze względu na czas utrzymywania się śladu pamięciowego rozróżnia się pamięć krótkotrwałą (bezpośrednią) i pamięć długotrwałą. Pierwsza umożliwia przechowywanie śladów pamięciowych od kilku sekund do kilku minut. Pamiętamy bodźce bezpośrednio po ich zadziałaniu. Nowe informacje, w miarę ich powtarzania się przechodzą do pamięci długotrwałej, która utrzymuje się przez wiele dni, tygodni, miesięcy i lat. Pamięć bezpośrednia jest wykorzystywana do wykonywania bieżących czynności, bez obciążania mózgu. Należą do nich m.in. liczenie, działania arytmetyczne, czytanie tekstu i rozumienie mowy, uczenie się słówek obcego języka, naprawianie różnych urządzeń, a nawet codzienne prace domowe. Pamięć długotrwała jest bardzo zróżnicowana. Ze względu na rodzaj przechowywanego materiału można ją podzielić na opisową i nieopisową. Cechą tej pierwszej jest znajomość zdarzeń, faktów, przedmiotów i ich lokalizacji, nazw oraz doznań emocjonalnych. Treści, które są zawarte w tej pamięci, mogą być przekazywane innym ludziom. Natomiast pamięć nieopisowa to znajomość procedur i sposobów postępowania, które często trudno wyrazić słowami, np. sposób jazdy na rowerze.
Proces zapamiętywania nowych informacji wspomaga koncentracja. Polega ona na skupieniu uwagi na wykonywanym zadaniu, z jednoczesnym ignorowaniem zjawisk współistniejących w otoczeniu. Obecnie coraz więcej ludzi skarży się na problemy z koncentracją. Najczęstszą ich przyczyną jest przepracowanie, nadmiar obowiązków oraz stres. Brak wyciszenia i relaksu sprawia, że ciężko skoncentrować się przez dłuższą chwilę na wykonywaniu jednej czynności. Docierające dźwięki i obrazy rozpraszają uwagę i przenoszą ją z realizowanego obecnie zadania na inne obiekty. Poza świadomą pracą nad własnym zachowaniem, podnoszeniem motywacji do nauki, pracę naszego umysłu można wspomóc właściwą dietą oraz preparatami zawierającymi substancje wspomagające procesy mózgu.
Odpowiednia dieta i suplementacja
Musi być bogata w mikroelementy, takie jak cynk, magnez czy fosfor, a także witaminy A i B12. Nie wszystkie substancje wspomagające aktywność umysłową działają tak samo. Najlepiej więc dobierać je do konkretnych potrzeb pacjentów. Większość składników, które korzystnie wpływają na pracę mózgu, powinniśmy dostarczać z pożywieniem (to możliwe, jeśli jest ono urozmaicone). Jednak zdarzają się sytuacje, kiedy warto sięgnąć po suplementy diety. Polecane są one osobom odczuwającym pogorszenie sprawności umysłowej (problemy z koncentracją, bezsenność, apatia) lub które czeka okres wytężonej nauki czy pracy.
Witamina B5, zwana również kwasem pantotenowym, jest niezbędnym budulcem każdej żywej komórki, dlatego mówi się, że jest to witamina „wszechobecna”. Dzięki swoim unikalnym właściwościom przyczynia się do utrzymania sprawności umysłowej na właściwym poziomie, poprawia pamięć i koncentrację, usuwa stany rozkojarzenia i znużenia, a nawet zapobiega depresji. Kwas pantotenowy uczestniczy w produkcji przeciwciał chroniących organizm przed wirusowymi i bakteryjnymi infekcjami, dlatego jest nieocenionym wsparciem dla naszego systemu autoimmunologicznego.
Witamina B12 bierze udział w powstawaniu neuroprzekaźników nerwowych, dlatego też wykorzystuje się ją m.in. w leczeniu niektórych uszkodzeń nerwów, a także depresji. Niedobór tej witaminy często towarzyszy demencji starczej oraz ogólnemu pogorszeniu się sprawności umysłowej. Witamina B12 utrzymuje prawidłową sprawność układu nerwowego, uspokaja, a także poprawia koncentrację.
Miłorząb japoński. Wyciągi z miłorzębu łagodzą objawy związane z zaburzeniami kojarzenia, obniżeniem zdolności zapamiętywania, trudnościami w koncentracji oraz osłabieniu uwagi. Preparaty zawierające miłorząb przyczyniają się do lepszego ukrwienia mózgu. Zalecane są w stanach przemęczenia oraz osłabionej koncentracji, gdyż korzystnie wpływają na procesy zapamiętywania. Stosuje się je w zaburzeniach czynności mózgu, którym towarzyszą objawy takie, jak: szum w uszach, bóle głowy, chwiejność nastrojów, stany depresyjne, lęki, apatia lub rozdrażnienie. Główne składniki miłorzębu to flawonoidy, terpenoidy i proantocyjanidyny. Aktywują one wydzielanie czynnika rozszerzającego naczynia krwionośne z komórek śródbłonka. Dzięki temu mózg jest lepiej ukrwiony i bardziej natleniony.
Orzech włoski. Zawiera cenne tłuszcze wielonienasycone, w tym kwas linolenowy. Organizm ludzki umie wyprodukować z niego kwasy omega-3, które chronią przed miażdżycą i zawałem, nawilżają skórę, działają przeciwzapalnie, stymulują prawidłową pracę układu nerwowego. Są niezbędne do prawidłowej pracy mózgu, gdyż szare komórki są z nich zbudowane aż w 30%.
Lecytyna. Jest bardzo ważnym elementem składowym mózgu i tkanki nerwowej. Ułatwia myślenie i zapamiętywanie, poprawia zdolność skupienia się i koncentracji. Naturalnie występuje w soi i żółtkach jaj. Lecytyna to naturalne źródło choliny, która w organizmie człowieka przetwarzana jest w acetylocholinę. Acetylocholina z kolei warunkuje odpowiedni przepływ informacji w układzie nerwowym, a także w synapsach mięśniowych. Zwiększenie stężenia acetylocholiny w układzie nerwowym skutecznie podnosi poziom koncentracji i zdolności zapamiętywania. Dzieje się tak dlatego, że acetylocholina przyspiesza przekazywanie informacji i umożliwia tworzenie nowych sieci neuronalnych. Odpowiada również za procesy przypominania sobie zapamiętanych wcześniej rzeczy.
Kofeina jest najpopularniejszym składnikiem preparatów wzmacniających koncentrację. Ma korzystny wpływ na procesy pamięci krótkotrwałej, ponieważ pobudza korę mózgową i ośrodki podkorowe. Kofeina działa dość szybko od momentu podania, ale trzeba uważać na jej ilość. Zbyt duże dawki mogą wypłukiwać magnez z organizmu, a nawet powodować zatrucia objawiające się bezsennością, niepokojem i spadkiem koncentracji. Dlatego kiedy przyjmuje się suplementy z kofeiną, lepiej ograniczyć picie kawy.
Zielona herbata korzystnie wpływa na mózg, usprawniając funkcje poznawcze, zwłaszcza pamięć roboczą. Poprawia sprawność poznawczą, czyli zdolność mózgu do pozyskiwania informacji, przetwarzania ich i posługiwania się nimi.
Tauryna. Jest aminokwasem, który wspomaga prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego. Poprawia funkcje poznawcze, pomaga w zapamiętywaniu nowych informacji. Tylko niewielkie ilości tauryny produkowane są w wątrobie, jelitach i mózgu. Naturalnym jej źródłem w pożywieniu są mięso, ryby, ostrygi oraz serwatka.