Na ratunek suchej skorze!

Sucha skóra stanowi coraz częstszy problem kosmetyczny i dermatologiczny dotyczący osób w każdym wieku – starszych, młodych, a nierzadko i dzieci.

Na występowanie objawów suchej skóry narażone są częściej kobiety w okresie menopauzalnym, osoby z chorobami dermatologicznymi, m.in. z atopowym zapaleniem skóry (AZS), a także wszyscy, którzy korzystali w nadmiarze ze słońca w okresie wakacji. Sucha skóra charakteryzuje się nadmiernym złuszczaniem, szorstkością, obecnością rumienia, tendencją do pękania naskórka, występowaniem świądu, pieczenia, bolesności, nieprzyjemnym napięciem. Zazwyczaj największe nasilenie suchości skóry stwierdza się na twarzy, grzbietach rąk i kończynach dolnych, głównie na podudziach. Dermatolodzy są zgodni, że powyższe symptomy suchej cery są dużo mniej istotne niż zagrożenia dla zdrowia człowieka. Należy pamiętać, że skóra chroni ciało przed infekcjami. Jeśli naskórek jest wysuszony i pęka, wzrasta ryzyko przedostania się przez skórę groźnych bakterii.

Dlaczego skóra wysycha?

Skóra sucha jest szczególnie podatna na wiele czynników środowiskowych: fizycznych (promienie ultrafioletowe, mróz, wiatr, wahania wilgotności powietrza) oraz chemicznych (woda, detergenty, składniki kosmetyków, takie jak barwniki, substancje zapachowe i konserwanty). Przyczyną powstania suchej skóry są głównie intensywne kąpiele słoneczne, oparzenia słoneczne oraz częste wizyty w solarium, w efekcie czego skóra staje się szorstka, mało elastyczna, pełna zmarszczek. Skóra sucha ulega łatwo podrażnieniu, w następstwie uszkodzenia płaszcza lipidowego na powierzchni oraz zaburzenia składu lipidów warstwy rogowej. W skład lipidów powierzchniowych wchodzą m.in. ceramidy, fosfolipidy, trójglicerydy, cholesterol – zależny od wieku, płci, okolicy ciała, jak również od pory roku, co tłumaczy pojawienie się suchej skóry w okresie zimy, a także u osób w wieku starszym. Tłuszcze w warstwie rogowej odgrywają istotną rolę w utrzymaniu bariery wodnej skóry i zapewniają właściwe nawodnienie żywych komórek naskórka (keratynocytów). Właściwości hydrofilne keratyny i lipidów, a także obecność naturalnego czynnika nawilżającego (NMF – Natural Moisturizing Factor) wpływają na prawidłowe nawilżenie naskórka, tym samym jest elastyczny i odporny na uszkodzenia. NMF jest mieszaniną różnych związków, m.in. aminokwasów, mleczanów, amoniaku, sodu, wapnia, potasu, magnezu i wielu innych związków.

Proces „wysychania” skóry jest związany z działaniem różnych czynników wewnętrznych i zewnętrznych. Do czynników wewnątrzpochodnych zaliczamy:

• uwarunkowane genetycznie zaburzenia rogowacenia i czynności naskórka (AZS, łuszczyca, rybia łuska zwykła);
• choroby przebiegające z zakłóconym wydzielaniem potu i łoju (np. łupież suchy, stwardnienie rozsiane);
• choroby układowe (np. cukrzyca, przewlekła niewydolność nerek, niedoczynność tarczycy);
• odwodnienie organizmu (gorączka, biegunka, wymioty, leki moczopędne, obniżone picie wody);
• starzenie się skóry.

Przyczyny zewnątrzpochodne obejmują:

• czynniki klimatyczne (promieniowanie UV, wiatr, wysokie i niskie temperatury powietrza);
• czynniki środowiskowe (klimatyzacja, światło jarzeniowe);
• czynniki zawodowe (toksyny, alergeny, czynniki infekcyjne);
• pielęgnacyjne (gorące kąpiele lub nadmierny kontakt z wodą, silnie odtłuszczające mydła, detergenty, niedostateczne zabiegi pielęgnacyjne);
• leki stosowane miejscowo i ogólnie (np. steroidy, dziegcie, retinoidy);
• niedobory pokarmowe, szczególnie awitaminozy (np. witaminy A).

Leczenie i profilaktyka

Leczenie objawów suchej skóry zależy od jej przyczyny i nasilenia oraz ewentualnie od towarzyszącej choroby. Podstawowe znaczenie ma systematyczna pielęgnacja, która jest wystarczająco skuteczna jeśli dolegliwości pojawiły się pod wpływem powtarzającej się ekspozycji na kąpiele słoneczne, czy częstego korzystania z solarium. Substancje, które zwiększają nawilżenie skóry to emolienty. Ich niezwykłe właściwości natłuszczające i regeneracyjne pozwalają skutecznie zwalczać choroby skóry m.in. atopowe zapalenie skóry, łuszczycę. Dzięki nim możliwe jest również zmniejszenie i złagodzenie stanu zapalnego, świądu, a przede wszystkim poprawa wyglądu skóry. Emolienty występują w postaci kremów, emulsji, balsamów, płynów. Kremy nawilżające zawierają dwa podstawowe typy składników: nawilżające, wnikające do warstwy rogowej i wiążące wodę w naskórku oraz czynniki zapobiegające odwodnieniu poprzez uszczelnienie bariery wodnej. Do pierwszej grupy zaliczamy m.in. mocznik, glicerynę, kwas hialuronowy i mlekowy, a do drugiej fizjologiczne lipidy (np. ceramidy, skwalen, trójglicerydy, fosfolipidy, kwasy tłuszczowe), woski, oleje pochodzenia zwierzęcego i roślinnego. Preparaty zawierające wymienione składniki skuteczne są w leczeniu oparzeń słonecznych, podrażnień skóry po fototerapii, w zapobieganiu odparzeń u niemowląt, pieluszkowego zapalenia skóry.

Podstawowe zasady postępowania w profilaktyce suchej skóry to:

• unikanie częstych ekspozycji na promieniowanie ultrafioletowe (słońce, solarium), stosowanie kremów z filtrem;
• nawilżanie powietrza w pomieszczeniach;
• ograniczenie nadmiernego kontaktu z wodą (szczególnie gorącą); poleca się kąpiele z dodatkiem olejków;
• unikanie silnie odtłuszczających mydeł, detergentów, soli do kąpieli; zastępowanie ich kostkami myjącymi zawierającymi składniki nawilżające i natłuszczające;
• regularne, stosowanie emolientów – dwa razy dziennie, szczególnie po opalaniu; zimą zaleca się preparaty bez substancji zapachowych, konserwantów i barwników;
• stosowanie kosmetyków z dodatkiem witaminy A, C, alfa-hydroksykwasów;
• picie około 2 litrów wody dziennie. Należy pamiętać, że kawa, herbata, napoje gazowane z dodatkiem kofeiny oraz alkohol wysuszają organizm zamiast go nawilżać.

Naturalne sposoby – orientalne oleje

Z objawami suchej skóry borykają się osoby chorujące m.in. atopowe zapalenie skóry. AZS jest wynikiem nieprawidłowej proporcji nienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 do kwasów omega-6 w organizmie. Niedobór kwasu linolowego (omega-6) przyczynia się do powstawania przewlekłych stanów zapalnych. Dlatego „zdrowe tłuszcze” zawierające ten kwas są tak istotne w pielęgnacji zmienionej chorobowo skóry. Spośród wielu produktów posiadających dobre tłuszcze najcenniejsze są oleje. Olej arganowy w 80% składa się z nienasyconych kwasów tłuszczowych, w tym w 35% właśnie z kwasu linolowego. Olej z czarnuszki ma go jeszcze więcej, bo aż 58%. Oba oleje posiadają wiele dobroczynnych właściwości i mogą być przeznaczone do użytku wewnętrznego – jako suplementy diety oraz zewnętrznego – jako samodzielne kosmetyki lub składniki kremów i balsamów. Olej z czarnuszki jest prawdziwym panaceum i posiada wyjątkowe właściwości. Zaledwie jeden jego gram pokrywa całodzienne zapotrzebowanie organizmu na wielonasycone kwasy tłuszczowe. Stosowany w pielęgnacji zmiękcza skórę i zmniejsza zaczerwienienia. Powoduje regenerację bariery ochronnej skóry i tworzy naturalną ochronę przed podrażnieniem.

Regularne stosowanie preparatów nawilżających stanowi profilaktykę suchej skóry u osób w różnym wieku oraz skutecznie uzupełnia leczenia chorób dermatologicznych, przebiegających z suchością i podrażnieniami.