Uszkodzenia skóry przy oparzeniu wymagają odpowiedniej opieki i leczenia, w zależności od stopnia i ciężkości obrażenia. Ważne jest odpowiednie oczyszczenie i ochrona rany przed zakażeniem oraz zapewnienie odpowiednich warunków do gojenia tkanek.
Każde działanie wysokiej temperatury na skórę prowadzi do jej niszczenia i uszkodzenia tkanek głębokich. W zależności od wysokości temperatury jaka działa na organizm oraz czasu jej działania, dochodzi do zaburzeń miejscowych lub ogólnoustrojowych. Uszkadzający wpływ temperatury na skórę rozpoczyna się przy 42°C – już po 6 godz. ulega martwicy naskórek, przy 55°C wystarczą 3 min działania, a przy 70°C zaledwie 1 sekunda.
Oparzenia mogą wystąpić w różnych sytuacjach w codziennym życiu i mogą być spowodowane przez wiele czynników niepowiązanych ze sobą. Przy oparzeniu dochodzi do zranienia lub uszkodzenia tkanek skórnych przez działanie czynnika termicznego, chemicznego, promieniowania lub elektrycznego. To uszkodzenie może dotyczyć różnych warstw skóry, a jego stopień zależy od głębokości penetracji czynnika wywołującego oparzenia. Objawy oparzenia są różnorodne w zależności od stopnia i rodzaju obrażenia. Mogą obejmować: ból, zaczerwienienie skóry, obrzęk, pęcherze, złuszczanie się skóry, utratę czucia w obszarze oparzenia. Wiążą się też ze zwiększonym ryzykiem infekcji. W zależności od głębokości i rozległości uszkodzenia wyróżnia się trzy stopnie oparzeń:
Oparzenia pierwszego stopnia – dotyczą tylko górnej warstwy skóry (naskórek). Objawiają się zaczerwienieniem i bólem, ale rzadko powodują poważne powikłania.
Oparzenia drugiego stopnia – obejmują głębsze warstwy skóry (naskórka i skóry właściwej). Objawiają się rumieniem, bólem, pęcherzami i obrzękiem.
Oparzenia trzeciego stopnia – dotyczą wszystkich warstw skóry, włączając tkankę tłuszczową, mięśnie i/lub kości. Skóra może być biała, szara lub zwęglona. Często te oparzenia są bolesne, mogą również powodować utratę czucia ze względu na zniszczenie włókien nerwowych.
Leczenie oparzeń I i II stopnia
Leczenie oparzeń zależy od stopnia obrażenia. Małe oparzenia pierwszego stopnia, a także drugiego można często leczyć w domu za pomocą zimnych kompresów i preparatów łagodzących, które mają za zadanie ochronę miejsc oparzenia przed kontaktem z czynnikami zewnętrznymi. Poważniejsze oparzenia wymagają leczenia z zastosowaniem specjalistycznych produktów, opatrunków, a nawet antybiotyków. Mogą też być konieczne procedury chirurgiczne w celu przyspieszenia gojenia i zapobiegania infekcjom. Przy oparzeniach I° i II° należy przede wszystkim skupić się na łagodzeniu objawów oraz wspieraniu procesu gojenia. W oparzeniach pierwszego stopnia można wykorzystać następujące substancje:
Chłodna woda – chłodne kompresy lub kąpiele w chłodnej wodzie mogą pomóc w złagodzeniu bólu i zaczerwienienia. Ważne jest unikanie zbyt zimnej wody, która może jeszcze bardziej podrażnić skórę.
Substancje nawilżające – takie jak kwas hialuronowy czy aloes. Odpowiednie zapewnienie właściwego nawilżenia rany jest kluczowe w procesie regeneracji tkanek, proliferacji komórek. To przyspiesza proces ziarninowania rany. Najpopularniejszą substancją o dobrze poznanym profilu toksykologicznym i obecną w naszym organizmie jest kwas hialuronowy wysokocząsteczkowy, który w tej postaci nie wchłania się do wnętrza naszej skóry, a pozostawiony na powierzchni tworzy dodatkowo okluzję, chroniącą skórę przed czynnikami zewnętrznymi. W leczeniu ran wykorzystuje się jego właściwości nawilżające, przyspieszające gojenie i antybakteryjne. Działa jako naturalny humektant, przyciągając i zatrzymując wilgoć w obszarze rany. Nawilżona rana umożliwia szybsze gojenie przez utrzymanie odpowiedniego środowiska, które sprzyja procesom naprawy tkanek, stymuluje proliferację fibroblastów, co przyspiesza syntezę kolagenu i elastyny, głównych białek skóry. To z kolei przyspiesza proces gojenia ran i redukcję blizn. Wysokocząsteczkowy kwas hialuronowy tworzy warstwę ochronną, izolując ranę od czynników zewnętrznych i zapobiega jej wysychaniu, jednocześnie umożliwiając swobodną wymianę gazową.
Substancje roślinne – przyspieszają regenerację uszkodzonego naskórka. To ekstrakty niektórych roślin, takich jak nagietek, wąkrotka azjatycka czy zielona herbata, ale również powszechnie wykorzystywany pantenol, czyli prowitamina B5. Ekstrakty roślinne zawierają wiele składników, które mogą wpływać na łagodzenie oparzeń i wspieranie procesu gojenia skóry. Flawonoidy, takie jak kwercetyna i rutyna, mają właściwości przeciwzapalne i przeciwutleniające. Mogą one pomóc w zmniejszeniu stanu zapalnego skóry i łagodzeniu podrażnień. Saponiny mają właściwości przeciwzapalne i antybakteryjne. Mogą być pomocne w redukcji stanu zapalnego skóry oraz zapobiegać infekcjom, co jest istotne w przypadku oparzeń. Polisacharydy mogą być przydatne w regeneracji skóry i wspomagać proces gojenia. Mogą również wpływać na utrzymanie poziomu nawilżenia skóry i zapobiegać utracie wody.
Opatrunki ze srebrem na oparzenia
W przypadku ran trudnych, na dużej powierzchni lub trudno gojących się wysoką skuteczność wykazują opatrunki zawierające aktywne srebro Ag+, stosowane w medycynie jako naturalny sposób przyspieszający gojenie ran. Srebro do leczenia ran występuje w formach sulfadiazyny srebra lub srebra jonowego Ag+ i ma status leku lub wyrobu medycznego.
Opatrunki ze srebrem (dostępne w aptece) mają postać kremów i maści ze srebrem, sprayu z proszkiem zawierającym srebro w formach aktywnych jonów srebra, który rozpyla się na ranę, bez zbędnego dotykania miejsca po oparzeniu, lub tradycyjnych opatrunków. Uwolnione jony srebra w wilgotnym środowisku rany wykazują silne działanie bakteriobójcze, grzybobójcze, przeciwwirusowe, chroniąc ranę przed zakażeniem.
Opatrunki ze srebrem w formie sprayu i kremu leczą oparzenia termiczne I° i II° oraz oparzenia chemiczne. Opatrunek na rany w sprayu wspomaga gojenie ran, zapobiega rozwojowi patologicznych stanów zapalnych skóry i tworzeniu się zakażeń, zapewnia optymalne środowisko gojenia się rany. Natomiast krem najlepiej stosować, gdy rana jest już odrobinę mniej zaogniona. Łatwiej wtedy w higieniczny sposób rozprowadzić krem bez przypadkowego rozniesienia bakterii.
Oparzenia skórne są często spotykanym problemem, z którym pacjenci zgłaszają się do lekarzy i farmaceutów. Leczenie uszkodzonej skóry powinno polegać przede wszystkim na działaniu łagodzącym i ochronnym, w celu zabezpieczenia rany przed wpływem czynników zewnętrznych. Zabezpieczenie środowiska rany skupia się na działaniu antybakteryjnym oraz nawilżającym, co korzystnie wpływa na przyspieszenie procesów naprawczych i ziarninowania rany.
Źródła:
- Pereira R.F., Bartola P. Tradycyjne terapie gojenia ran skóry. Przegl. Farm. 2023.
- Pawłowska M. Czynniki przyspieszające regenerację skóry przy oparzeniach I° i II°. Lek w Polsce 2024/02/15
