Szum akustyczny, nazywany niekiedy hałasem, to wrażenie dźwiękowe odczuwalne w uchu, często bez uchwytnego źródła dźwięku.
Szumy uszne to dźwięki, które mogą być słyszane w jednym, obojgu uszach lub w głowie, a czasami i w uszach, i w głowie jednocześnie. Osoby, które skarżą się na szumy uszne mówią, że słyszą różne dźwięki m.in. piski, dzwonienie, dudnienie, gwizdy, szelesty. Prawie każdy od czasu do czasu, przez chwilę, może słyszeć „jakieś dźwięki” w uszach. Zwłaszcza w ciszy. Jednak takie chwilowe, przemijające dźwięki nie wymagają konsultacji lekarza. Diagnozować trzeba szumy uszne, które trwają dłużej niż 5 minut i pojawiają się częściej niż raz w tygodniu. Szumy uszne utrudniają normalne życia, przeszkadzają zasnąć, odpocząć czy skupić się w pracy. O uciążliwości szumów decyduje głównie stopień pobudzenia układu limbicznego i autonomicznego układu nerwowego, czyli części mózgu związanych ze stresem i emocjami.
Jak rozróżnić szumy uszne?
Lekarze dzielą je na:
- ciągłe – dźwięki słyszane bez przerwy,
- okresowe – dźwięki odbierane z przerwami trwającymi od kilku godzin do kilku dni lub tygodni,
- subiektywne (podmiotowe) – dźwięki słyszane tylko przez osobę zgłaszającą problem, nasilające się w czasie obniżenia ciśnienia atmosferycznego,
- obiektywne (przedmiotowe) – są zjawiskiem zgodnym z tętnem, co wiąże się ze zmianami w naczyniach krwionośnych, występują niezwykle rzadko.
Szum o niskiej częstotliwości jest typowy dla zmian w uchu zewnętrznym i środkowym, jak np. ciało obce, stan zapalny, nieżyt trąbki słuchowej czy otoskleroza. Szum o wysokiej częstotliwości występuje w chorobach ucha wewnętrznego, jak np. przewlekłe zmiany zapalne błędnika, a także w chorobach wirusowych, zapaleniu ślinianki przyusznej, grypie, po urazach czaszki, wstrząśnieniu błędnika.
Szum jest objawem towarzyszącym pewnym stanom patologicznym, jak np. w zatruciach alkoholem, tlenkiem węgla, kofeiną, nikotyną, oraz w omdleniu, przemęczeniu, w chorobach krwi, nerek, wątroby.
Szumy uszne mogą wywoływać także czynniki zewnętrzne, np.:
- woszczyna w przewodzie słuchowym zewnętrznym;
- zaburzenia drożności nosa i nosogardła, takie jak: skrzywienie przegrody, przerost małżowin nosowych, polipy nosa, przerost migdałka gardłowego, ostre i przewlekłe zapalenie zatok, co prowadzić może do zaburzeń drożności trąbki słuchowej i zmian ciśnienia w uchu środkowym;
- urazy głowy i szyi; szumy mogą występować razem z pourazowymi zawrotami i bólami głowy, zaburzeniami równowagi i pamięci;
- hałas, w grupie ryzyka znajdują się osoby narażone na hałas w pracy, ale także młodzież słuchająca muzyki przez słuchawki;
- nieleczone nadciśnienie tętnicze krwi. Wzrosty i spadki ciśnienia krwi mogą powodować zaburzenia ukrwienia ucha wewnętrznego, których skutkiem może być trwałe uszkodzenie komórek słuchowych w ślimaku. Szumy mogą się zmniejszyć lub nawet zniknąć po obniżeniu ciśnienia, dlatego ważne jest uzyskanie stabilnego ciśnienia tętniczego krwi;
- niedoczynność i nadczynność tarczycy;
- stres, powtarzające się sytuacje stresowe albo przewlekła sytuacja stresowa;
- zmiany dyskopatyczne i zwyrodnieniowe odcinka szyjnego kręgosłupa;
- choroby zakaźne i ogólnoustrojowe. Szumy mogą być objawem innych schorzeń, takich jak: borelioza, hipercholesterolemia, miażdżyca, zaburzenia rytmu serca czy cukrzyca.
Diagnostyka
Rozpoznanie szumów usznych opiera się na:
- wywiadzie: pytania dotyczą charakteru szumu, czasu trwania, okoliczności wystąpienia objawów, narażenia na hałas, stosowania leków, używek, warunków pracy itp.;
- badaniu otolaryngologicznym: dokładnej – pod mikroskopem otoskopii i rynoskopii przedniej i tylnej, badaniu uzębienia, i stawów skroniowo-żuchwowych;
- badaniu stanu ogólnego: wydolności krążenia, układu krwiotwórczego, gruczołów wydzielania wewnętrznego (przede wszystkim trzustki), gospodarki tłuszczowej;
- badaniu audiologicznym, tj. audiometrii tonalnej progowej i nadprogowej, tympanometrii, otoemisji akustycznej, audiometrii odpowiedzi elektrycznych, określenia poziomu i częstotliwości szumu, próby zagłuszania szumu oraz badania zjawiska zanikania szumu po zagłuszeniu;
- badaniach dodatkowych, tj. badaniu radiologicznym klasycznym, tomografii komputerowej i rezonansie magnetycznym.
Leczenie
W przypadku szumów usznych obiektywnych, zarówno pochodzenia naczyniowego, jak i mechanicznego stosuje się leczenie chirurgiczne (np. zamknięcie przetok naczyniowych czy przecięcie mięśni śródusznych).
W przypadku szumów subiektywnych stosuje się farmakoterapię:
- leki znieczulające miejscowo,
- leki przeciwdrgawkowe,
- leki rozszerzające naczynia mózgowe i poprawiające lepkość krwi,
- leki stymulujące komórkę nerwową,
- w wyjątkowych przypadkach – leki uspokajające,
- fluoroterapia – w otosklerozie,
- leki przeciwhistaminowe, witaminy, związki cynku i enzymy komórkowe.
Wspomagająco można używać suplementy diety wskazane do stosowania w celu dostarczenia składników wspierających słuch i wpływających na redukcję szumów usznych. Szczególnie polecane są te, które zawierają kompozycję biologicznie czynnych makrominerałów i wyciągów z ziół, m.in. wyciągi z gryki, czarnej borówki, galangalu, miłorzębu i chmielu, a także magnez, witaminę C i niacynę. Miłorząb pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu ucha wewnętrznego, działa rozszerzająco na naczynia krwionośne, poprawiając krążenie krwi. Magnez pomaga w utrzymaniu równowagi elektrolitowej – zdolności organizmu do przewodzenia impulsów elektrycznych, szczególnie istotnych dla słuchu, równowagi, układu nerwowego i funkcjonowania mięśni. Magnez, witamina C i niacyna przyczyniają się do zmniejszenia uczucia zmęczenia i znużenia.
źródło: „Szumy uszne i nadwrażliwość słuchowa. Kompendium dla pacjentów i specjalistów”, red. prof. H. Skarżyński, dr D. Raj-Koziak
