Zawsze, gdy na skórze osób cierpiących na cukrzycę pojawiają się jakieś zmiany, wymaga to oceny dermatologa. Może to być bowiem sygnał, że poziom glukozy jest za wysoki lub że cukrzyca jest niewyrównana.
Warto zatem wiedzieć, jakie mogą pojawić się zmiany na samej tylko skórze chorego, a wiadomo, że spośród wszystkich spustoszeń, które czyni w organizmie cukrzyca, zmiany skórne są tylko widocznym gołym okiem wierzchołkiem góry lodowej. Liczba chorych na cukrzycę rośnie. Na świecie według ostatnich badań WHO choruje już 422 mln ludzi, w Polsce według najświeższych badań – 2 mln 700! Cukrzyca to choroba, która polega na tym, że trzustka nie wytwarza insuliny albo insulina nie działa tak, jak powinna. „Niespalona” glukoza gromadzi się we krwi, a jej ilość ciągle się zwiększa wraz z każdym posiłkiem. Nadmiar cukru we krwi uszkadza naczynia krwionośne i układ nerwowy. Tak dochodzi do późnych powikłań cukrzycy. Rozróżniamy dwa typy cukrzycy: cukrzycę typu 1 i cukrzycę typu 2. Cukrzyca typu 2 ujawnia się zwykle w starszym wieku i u osób po 45. roku życia. Jednak coraz częściej obserwuje się zachorowania u znacznie młodszych osób.
Co może pojawić się na skórze?
Jednym z zaburzeń towarzyszących cukrzycy są problemy skórne. Często jednak są one lekceważone, ponieważ cukrzyca kojarzy się nam najczęściej z różnymi zmianami narządowymi, do których dochodzi w trakcie trwania choroby. Tymczasem bardzo istotne i znamienne są zmiany skórne towarzyszące chorobie, a czasem poprzedzające jej ujawnienie się. Do problemów najczęściej dotykających diabetyków należą:
- silny świąd skóry – uporczywy, nawracający i nieznośny, w dodatku zlokalizowany głównie w okolicach intymnych. Świąd ten często o wiele miesięcy wyprzedza rozpoznanie cukrzycy, a związany jest najprawdopodobniej z pojawiającym się i znacznie przekraczającym normę poziomem glukozy w moczu, prowokującym z kolei wtórne infekcje drożdżakowi. W konsekwencji daje to liczne wyprzenia – czyli powierzchowne, ostre stany zapalne skóry w obrębie fałdów stykających się i pocierających ze sobą powierzchni skóry, a także ropne wykwity typu czyraków w pachwinach, na pośladkach, w okolicach płciowych,
- zniekształcenia i przebarwienia płytek paznokciowych na skutek zmian degeneracyjnych w mikrokrążeniu, czyli w drobnych tętniczkach i naczyniach włosowatych paliczków rąk i stóp,
- zmniejszone wydzielanie potu w wyniku uszkodzenia układu nerwowego i naczyniowego,
- „obumieranie tłuszczowe” czyli trudno gojące się wykwity barwy woskowożółtej z zanikami w części centralnej na powierzchni podudzi, zwłaszcza u ludzi młodych; wygląda to tak, jakby młody człowiek ulegał wielokrotnie silnym urazom kończyn i miła mnóstwo widocznych blizn.
- nadmierna suchość skóry,
- rumieniec cukrzycowy, który polega na występowaniu nieostro odgraniczonych rumieni na skórze dłoni, stóp i twarzy. Dotyczy zwłaszcza osób młodych z niewyrównaną, trwającą długo cukrzycą. Niestety jest trwały, co oznacza, że nie cofa się po zastosowanym leczeniu.
- choroby ropne.
Częste dochodzi także do nawracających drobnych wybroczyn na całej powierzchni skóry, tzw. plamic naczyniowych, świadczących o nadmiernej kruchości i przepuszczalności naczyń włosowatych. Mogą pojawić się także samoistnie tworzące się i znikające pęcherze na nogach, zwłaszcza u ludzi starszych, którzy długo chorują na cukrzycę.
Problemem diabetyków są także ziarniniaki obrączkowate – to z kolei bardzo nieestetycznie wyglądające drobne, twarde grudki układające się obrączkowato w różnych miejscach na ciele. Na szczęście mają one tendencje do samoistnego ustępowania bez pozostawienia blizn.
Poważnym schorzeniem skórnym związanym z cukrzycą jest rogowacenie ciemne. To defekt naskórka polegający na jego przeroście pod wpływem czynników wzrostowych stymulowanych przez okresowe nadmierne poziomy insuliny w cukrzycy insulinoopornej (cukrzyca typu 1). Wykwity wyglądają jak małe ciemne grudki o aksamitnej powierzchni i zlokalizowane są pod pachami, w pachwinach i na bocznych częściach tułowia oraz w okolicach pępka.
Bezbronna skóra
W cukrzycy zdarzają się często przewlekłe i nawracające zakażenia bakteryjne, grzybicze i wirusowe. Powodem jest to, że chorzy na cukrzycę mają zmniejszoną odporność i są bardziej podatni na wszelkie infekcje, bo podwyższony poziom glukozy we krwi stanowi świetne podłoże i pożywkę dla każdego rodzaju bakterii, wirusów i grzybów. Osoby chorujące na cukrzycę powinny korzystać z konsultacji nie tylko diabetologów i chirurgów, ale również dermatologów. Zawsze, gdy na skórze pojawiają się jakieś dziwne znamiona. Z drugiej strony jest to dla chorego wyraźny sygnał od organizmu, że poziom glukozy jest za wysoki lub że cukrzyca jest niewyrównana. Najczęściej trzeba solidnie zabrać się za przestrzeganie diety.
Nawilżaj, natłuszczaj i chroń
To trzy kroki pielęgnacji skóry diabetyka, których skóra jest bardzo sucha i swędząca, a zatem skłonna do podrażnień. W konsekwencji bardzo łatwo o zakażenia o różnej etiologii, dlatego chorzy dotknięci cukrzycą powinni wyjątkowo pedantycznie dbać o higienę, a także stosować środki zapobiegające nadmiernemu poceniu się oraz delikatne dermokosmetyki, najlepiej emolienty, czyli preparaty zmiękczające do skóry, bo skóra sucha swędzi i się łuszczy, a od tego już tylko jeden krok do podrażnienia naskórka i infekcji. Dermatolodzy zajmujący się problemami skórnymi diabetyków są zgodni, że wyleczenie zakażeń i zastosowanie środków pielęgnacji przeznaczonych dla specjalnych potrzeb skóry osób z cukrzycą to ważna pomoc. Jednak bez wyrównania cukrzycy żadna pielęgnacja nie da długotrwałych efektów.
Diabetykom nie zaleca się długich kąpieli, lepszym pomysłem będzie regularny prysznic z użyciem preparatów natłuszczających skórę, np. oliwka. Ma to znaczenie w profilaktyce suchej skóry i zapobieganiu podrażnieniom, a także ograniczają ryzyko stanów zapalnych. Kremy nawilżające przeznaczone do skóry diabetyka mają za zadanie zmniejszać suchość skóry, która w wielu wypadkach jest wynikiem niedoboru substancji tłuszczowych w naskórku, stąd najlepiej działać dwutorowo – nawilżać i natłuszczać. Dobrym pomysłem będą preparaty, które zostawiają na skórze warstwę ochronną przed odparowaniem wody. Skórę diabetyka można nawilżać za pomocą preparatów zawierających:
- mocznik,
- kwasy mlekowy i hialuronowy,
- glicerynę.
Kosmetyki dla diabetyków powinny zawierać także takie substancje, jak alantoina (łagodząca stany zapalne naskórka) oraz fizjologiczne lipidy, takie jak ceramidy, a także woski i oleje pochodzenia naturalnego. Delikatność i staranność w osuszaniu skóry, noszenie luźnej odzieży z naturalnych tkanin, dbałość o właściwą pielęgnację skóry i stosowanie odpowiednich kremów oraz w przypadku potrzeby maści (po konsultacji ze specjalistą od chorób skóry), to fundamentalne zasady właściwej pielęgnacji skóry diabetyka.