Dolegliwości ze strony układu pokarmowego to jedne z problemów zdrowotnych, jakie dokuczają nam najczęściej.
Układ pokarmowy, nazywany również układem trawiennym lub przewodem pokarmowym, służy do pobierania, rozdrabniania i trawienia pokarmu. Odpowiada także za przyswajanie zawartych w nim substancji odżywczych i usuwanie tego, co powstało w wyniku trawienia oraz tego, czego nie udało się strawić. Układ pokarmowy to nie tylko żołądek, jelito cienkie i jelito grube – jak większość z nas myśli. To coś dużo bardziej złożonego. Cały układ pokarmowy to wątroba, trzustka, pęcherzyk żółciowy (narządy miąższowe), jak również jama ustna, przełyk, żołądek, jelito cienkie i grube (narządy jamiste). Jeśli którykolwiek z tych organów zaczyna szwankować, pojawiają się problemy trawienne, a ich najczęstszym sygnałem są m.in. bóle brzucha, gazy i wzdęcia, zgaga, kolka, wymioty, zaparcia lub biegunki.
Układ pokarmowy rozpoczyna się w jamie ustnej, potem poprzez gardło i przełyk pokarm dociera do żołądka, a z niego przechodzi do jelita cienkiego. Niestrawione resztki przesuwane są przez jelito grube aż do odbytu. Długość tej drogi wynosi aż 8–9 m. Proces trawienia odbywa się za pomocą soków wydzielanych przez gruczoły i narządy. Do soków należą: amylaza ślinowa – wydzielana przez gruczoły ślinowe, kwas solny i pepsyna – produkowane przez żołądek, żółć – będąca efektem działania wątroby, sok trzustkowy wraz z enzymami trzustkowymi oraz sok jelitowy – wydzielany przez jelito cienkie. Wszystkie elementy układu pokarmowego ściśle ze sobą współpracują, korzystając z pomocy układu nerwowego, układu krążenia, hormonów, krwi, soków trawiennych i płynów, które spożywamy na co dzień. W procesie trawiennym pokarm zostaje rozbity na substancje odżywcze, które mogą przeniknąć do krwioobiegu i dalej są wykorzystywane jako źródło energii oraz do właściwego funkcjonowania, wzrostu i naprawy komórek, jak również do wielu innych funkcji. W przypadku wystąpienia chorób układu pokarmowego, a także po zjedzeniu pokarmów ciężkostrawnych procesy trawienia ulegają zakłóceniu, powodując problemy gastryczne.
Przyczyny i objawy
Dolegliwości ze strony układu pokarmowego stanowią jedną z najczęstszych przyczyn, dla których chorzy zgłaszają się do gabinetu lekarza. Jedną z wielu przyczyn chorób układu pokarmowego jest tryb życia. Ogólnie rzec z biorąc, jest to niezdrowa dieta, uboga w błonnik, za to pełna rafinowanych węglowodanów, cukru i żywności wysoko przetworzonej, ubogiej w produkty zawierające substancje odżywcze niezbędne dla zdrowia organizmu i flory jelitowej – czyli owoce, warzywa i produkty pełnoziarniste. Podstawą profilaktyki jest zatem zmiana nawyków żywieniowych. Dieta powinna być zbilansowana, czyli zawierać odpowiednią ilość kalorii, białka, węglowodanów, tłuszczów wraz z solami mineralnymi i witaminami, rozłożona w czasie na posiłki w ciągu dnia, oparta na produktach żywieniowych dobrej jakości. Powinniśmy wyeliminować produkty przetworzone, fast food, objadanie się, słodycze jako zamienniki posiłków, spożywanie jednego posiłku w ciągu dnia (np. obfita kolacja po pracy). Należy jadać mniejsze posiłki, ale częściej i o stałych porach, co spowoduje, że w pewnym momencie szczyt działania enzymów trawiennych przypadnie na określone pory, a pokarm zostanie dokładniej i szybciej strawiony. Starajmy się również gryźć pokarm dokładniej i wolniej, dzięki czemu do żołądka trafi już dobrze rozdrobniona masa i w rezultacie ułatwi to dalszą obróbkę pokarmu. Źródłem problemu jest również życie w ciągłym stresie, alkohol, palenie, infekcje, nadużywanie niektórych leków, w tym leków przeciwzapalnych i antybiotyków, otyłość.
Jak sobie pomóc?
Leczenie chorób układu trawiennego zależy od konkretnego przypadku. Jednak każdy może przedsięwziąć kroki mające na celu poprawę zdrowia układu pokarmowego i obniżenie ryzyka zaburzeń. Dieta, umiejętność radzenia sobie ze stresem, regularne ćwiczenia, picie dużych ilości wody i prawidłowa waga to podstawa w leczeniu i przeciwdziałaniu tego typu schorzeniom. Naturalne preparaty roślinne, suplementy stają się coraz popularniejsze w terapii i łagodzeniu objawów związanych z zaburzeniami trawienia – służą również jako środki profilaktyczne. Działanie suplementów diety regulujących proces trawienia często wiąże się ze specyficznymi wyciągami roślinnymi, np. z owoców ostropestu plamistego, z kwiatostanu rumianku pospolitego, z owoców kminku zwyczajnego, z liści mięty pieprzowej, z kłącza kurkumy, z liści melisy lekarskiej, z liści szałwii lekarskiej, z ekstraktem z karczocha lub sylimaryną pozyskiwaną z ostropestu plamistego. Wśród licznych preparatów poprawiających trawienie wyróżnić można grupę wspomagającą pracę wątroby oraz trzustkę. Te pierwsze działają żółciotwórczo i żółciopędnie, wywierając bezpośredni wpływ na wątrobę, pobudzając czynności wydzielnicze oraz zwiększając ilość wytwarzanej żółci, dzięki czemu przyspieszają i poprawiają trawienie oraz wchłanianie tłuszczów. Preparaty te działają także ochronnie na miąższ wątroby. Środki wspomagające działanie trzustki w swoim składzie mają pankreatynę, zawierającą enzymy trzustkowe, ułatwiające trawienie białek, cukrów i tłuszczów w obrębie układu pokarmowego. Prawidłowe trawienie to proces, od którego w dużej mierze zależy codzienne funkcjonowanie i dobre samopoczucie – warto zatem skorzystać z dobrodziejstw natury:
- liście mięty i melisy wspierają prawidłowe procesy trawienia, przez co przyczyniają się do odciążenia żołądka i łagodzenia związanego z tym uczucia ciężkości po posiłkach;
- liście mięty pieprzowej działają przeciwskurczowo i rozluźniająco na mięśnie jelit, tym samym pomagają łagodzić skurcze brzucha i wzdęcia. Mięta posiada również właściwości żółciopędne, dzięki czemu wspiera prawidłowe procesy trawienia;
- owoc kopru włoskiego pobudza perystaltykę jelit, działa wiatropędnie i moczopędnie;
- kwiat rumianku pospolitego działa przeciwzapalnie, rozkurczowo, wzmaga wydzielanie żółci, łagodzi wzdęcia;
- owoce kminku przyczyniają się do utrzymania prawidłowego trawienia poprzez pobudzanie wydzielania śliny i soków trawiennych. Działają wiatropędnie, łagodzą uczucie pełności po posiłkach. Szczególnie polecane są przy kolce jelitowej;
- liście melisy pozytywnie oddziałują na procesy trawienne w przewodzie pokarmowym. Dzięki składnikom czynnym wykazują m.in. właściwości przeciwskurczowe, rozluźniające, żółciopędne, wspomagające wydzielanie soku żołądkowego. Dzięki tym właściwościom pomagają w prawidłowym trawieniu pokarmów;
- ekstrakt z liści karczocha wspomaga wydzielanie soków trawiennych, wspiera pracę wątroby oraz oczyszcza organizm;
- owoce ostropestu plamistego to niezwykle ceniony surowiec roślinny ze względu na obecność substancji aktywnych, w tym sylimaryny. Sylimaryna wykazuje m.in. zdolność do wiązania się z błoną komórkową hepatocytów (komórek wątroby). Dzięki temu owoce ostropestu chronią wątrobę. Składnik ten pomaga w utrzymaniu prawidłowych czynności wątroby, wspiera fizjologiczne procesy oczyszczania organizmu i procesy trawienne.