Zapalenie przyzębia jest chorobą, w przebiegu której dochodzi do destrukcji tkanek otaczających ząb, czyli ozębnej, kości oraz dziąsła. Dotyczy aż 50% populacji pacjentów dorosłych. Nieleczona choroba przyzębia prowadzi do utraty zębów.
Głównym czynnikiem zapalenia przyzębia są bakterie bytujące w płytce nazębnej i kieszonkach trzyzębnych. Krwawienie z dziąseł to bardzo częsty objaw.
Dziąsła krwawią w czasie mycia zębów lub podczas badania stomatologicznego. Zmienione zapalnie tkanki często są przekrwione, zaczerwienione i obrzęknięte, czasem uwagę zwraca zwiększona ruchomość zębów lub nieświeży oddech. Przyczyną jest niewłaściwa higiena jamy ustnej i związane z tym odkładanie się płytki nazębnej. W zależności od składu flory płytki oraz reakcji organizmu, stopień reakcji zapalnej i jej przebieg mogą być mniej lub bardziej intensywne, zawsze jednak dotyka ona jedynie tkanek powierzchownych, nie obejmując leżącej głębiej ozębnej i kości wyrostka zębodołowego.
Oprócz niewłaściwej higieny jamy ustnej, wyróżnia się następujące czynniki sprzyjające powstawaniu zapaleń dziąseł i przyzębia:
- niewłaściwa dieta obfitująca w wysoko przetworzone, miękkie i przylegające do zębów produkty, zwłaszcza zawierające duże ilości cukrów prostych;
- anomalie w budowie zębów, a więc nietypowe rowki, szczeliny oraz deformacje w obrębie szkliwa;
- stłoczenia zębów, czyli warunki zgryzowe, gdzie sąsiadujące zęby nachodzą na siebie;
- długotrwałe oddychanie przez usta;
- leczenie aparatami ortodontycznymi, które ułatwiają gromadzenie się płytki nazębnej;
- wielokrotne urazy dziąseł szczoteczką, podczas niewłaściwego mycia zębów;
- okresy gwałtownych wahań hormonów – pokwitanie, menstruacja, ciąża;
- nieodpowiednie (nawisające lub uciskające dziąsło) wypełnienia, bądź źle wykonane korony lub mosty protetyczne.
Profilaktyka i leczenie
Ze względu na ciągłą tendencję do powstawania płytki nazębnej, konieczne jest mechaniczne jej usuwanie podczas szczotkowania zębów i czyszczenia powierzchni międzyzębowych przy użyciu nici dentystycznych, wykałaczek czy szczoteczek. Prawidłowa higiena jamy ustnej jest podstawą profilaktyki; odgrywa też ogromną rolę podczas leczenia zapalenia dziąseł. Ponieważ choroba ma charakter postępujący, bardzo ważne jest wczesne usunięcie objawów, zatrzymanie lub zahamowanie jej postępu, odbudowa i przywrócenie funkcji oraz estetyki uzębienia.
Aby zwalczyć stan zapalny dziąseł należy dokładnie kontrolować płytkę nazębną. Stomatolog powinien usunąć złogi kamienia i płytki pod- oraz naddziąsłowej, czyli wykonać tzw. skaling. Stosowanie środków chemicznych, wspomagających utrzymanie higieny przez dłuższy czas, jest potrzebne np. przy bardzo nasilonej próchnicy zębów. W tym celu wykorzystywana jest chlorheksydyna w postaci płukanek, żeli, irygacji, tabletek do ssania lub jako dodatek do past do zębów. Drobnoustroje chorobotwórcze wykazują szczególną wrażliwość na ten związek już w niskich stężeniach.
Istotne jest stosowanie odpowiednich past do zębów, zawierających składniki wspomagające proces leczenia przyzębia, takie jak związki fluoru zapobiegające próchnicy zębów i zmniejszające ich nadwrażliwość, wyciągi ziołowe oraz inne substancje o działaniu przeciwzapalnym. Spośród nich na szczególną uwagę zasługuje mleczan glinu. Już w bardzo niskim stężeniu związek ten działa ściągająco na śluzówkę jamy ustnej oraz wzmacnia ją. Dzięki temu chroni ją przed podrażnieniami chemicznymi i mechanicznymi, zapobiega zakażeniom bakteryjnym, poprawia szczelność nabłonka, co przyczynia się do zmniejszenia krwawień dziąseł i przyspiesza ich gojenie. Mleczan glinu działa również lekko znieczulająco na podrażnione i zapalnie zmienione dziąsła.
Zapalenie dziąseł jest chorobą całkowicie odwracalną. Prawidłowa higiena jamy ustnej w połączeniu z profesjonalnym usunięciem kamienia nazębnego, w krótkim czasie mogą doprowadzić do całkowitego wygojenia tkanek dziąsła. Zaniedbane schorzenie natomiast postępuje nieubłaganie, przechodząc w – praktycznie nieodwracalne – zapalenie przyzębia, przebiegające z destrukcją ozębnej i kości.