Zapalenie spojówek to jedno z najczęstszych schorzeń oczu, które dotyka bardzo wielu ludzi. Zbyt często jednak nie kojarzą oni pojawiających się dolegliwości z tą chorobą i sięgają po krople, które mogą im tylko zaszkodzić.
Lekarze przestrzegają przed nadużywaniem kropli obkurczających naczynia krwionośne, po jakie najchętniej sięgają pacjenci. Krople te są dostępne bez recepty i rzeczywiście po ich podaniu oko od razu wygląda lepiej, tyle że choroba nie mija.
Spojówka to bardzo cienka, przezroczysta błona pod powiekami. Pokrywa też przednią powierzchnię gałki ocznej. Jest silnie ukrwiona, dlatego w stanach podrażnienia powoduje zaczerwienienie oka. Jeśli jest w stanie zapalnym, to mamy spore problemy z widzeniem! W spojówce znajdują się ujścia gruczołu łzowego, a także gruczoły potowe i łojowe. Ich wydzielina nawilża powierzchnię gałki ocznej. Dzięki spojówkom gałka oczna przesuwa się gładko. Zapalenie spojówek jest jedną z najczęściej spotykanych chorób oczu. Niektóre osoby mają bardzo wrażliwe spojówki, podatne na zapalenia albo notorycznie przebywają w sprzyjającym zapaleniu otoczeniu.
Kiedy mamy zapalenie spojówek?
Objawami jest silne zaczerwienienie oczu, kłucie, uczucie „piasku” pod powiekami, pieczenie, swędzenie, światłowstręt, łzawienie oraz ciężkość i sklejanie się powiek, duży obrzęk spojówek, przekrwienie i bolesność oka, obfita wydzielina łzawa. Czasem dołączają inne dolegliwości ogólnoustrojowe: ból głowy, gorączka, obrzęk węzłów chłonnych (przyusznych i szyjnych). Zapalenie spojówek może przebiegać łagodnie lub ostro, albo przewlekle. Wśród przyczyn lekarze wyróżniają zapalenia wywołane zakażeniami, niezakaźne lub zapalenia alergiczne. Zapalenie spojówek może być też jednym z objawów choroby zakaźnej, np.: odry, różyczki, świnki albo grypy. Zakażenie spojówek mogą wywołać bakterie, wirusy lub grzyby.
Wirusowe zapalenie spojówek
Może towarzyszyć infekcji wirusowej, np. przeziębieniu lub grypie, lub wystąpić samodzielnie. Zakażenie wirusowe często jest wynikiem kontaktu z innymi osobami, korzystania z tych samych ręczników czy produktów przeznaczonych do oczu. Wirusowe zapalenie spojówek w większości ustępuje w sposób samoistny i w większości przypadków nie wymaga wizyty u lekarza. Należy jednak przestrzegać zasad higieny, często myć dłonie, nie pocierać oczu! Nawet zwykłe pocieranie może doprowadzić do bakteryjnego zapalenia spojówek.
Bakteryjne zakażenie
Cechą charakterystyczną bakteryjnego zapalenia spojówek są mocno zaczerwienione oczy i wydzielina ropna, która w nieprzyjemny sposób powoduje zlepianie rzęs i powiek. Zakażenia oczu wywołane bakteriami mogą towarzyszyć infekcjom zatok, gardła czy oskrzeli. Nierzadko chory, trąc oczy brudną ręką, sam wywołuje zakażenie spojówek. Bakteryjne zapalenie spojówek może mieć ciężki przebieg. Trwa około 2 tygodni, a rozpoczyna się gwałtownie i dotyka głównie dzieci. Przewlekła postać zapalenia ma miejsce, gdy objawy trwają ponad 4 tygodnie (mała ilość ropy). Należy zawsze konsultować się z lekarzem! Zakażenia bakteryjne leczy się antybiotykami lub sulfonamidami w postaci kropli i maści. Choroba ma długi przebieg, nawet kilkutygodniowy i jest wysoce zakaźna, zwłaszcza na początku. Trzeba zachować higienę: często myć ręce, wycierać się własnym ręcznikiem. W zakażeniach grzybiczych stosuje się miejscowe preparaty przeciwgrzybicze.
Nieinfekcyjne zapalenie spojówek
Przyczyną może być zbyt suche powietrze w pomieszczeniu, duże stężenie dymu nikotynowego, wiatr, przebywanie przez dużą część dnia w sztucznym oświetleniu, wielogodzinna praca przed monitorem komputerowym lub oglądanie telewizji. Spowodować je może używanie drażniących preparatów pielęgnacyjnych (szampon, odżywki do włosów) lub kosmetyków kolorowych (m.in. kredka do oczu, tusz), brak snu. Także kąpiel w basenie miejskim (chlorowana silnie woda) lub kąpiel w morzu (sól), jak również źle dobrane szkła korekcyjne i przeciwsłoneczne.
Alergiczne zapalenie spojówek
Są coraz częstsze. Uczulić mogą pyłki roślinne, roztocza, kurz, substancje chemiczne, bakterie, kosmetyki, lekarstwa. Zapalenia alergiczne występują zwykle w postaci bardzo ostrej. Obrzęk spojówek i powiek jest znaczny, a wydzielina ropna obfita. W przypadku alergicznego zapalenia spojówek leczenie polega na rozpoznaniu i usunięciu alergenu. Aby go rozpoznać należy wykonać testy u alergologa. Zapalenie to występuje zwykle z katarem siennym u osób uczulonych na pyłki kwitnących traw. Na uwagę zasługuje tu tzw. wiosenne zapalenie spojówek, występujące nawrotowo, w porze wiosenno-letniej, częściej u chłopców i młodych mężczyzn. Pacjenci skarżą się na światłowstręt, pieczenie, swędzenie oraz sklejanie powiek białą, lepką wydzieliną. Leczenie przyczynowe powinno polegać na odczulaniu. Miejscowo podaje się leki przeciwhistaminowe i zmniejszające przekrwienie, w postaci kropli do oczu. Pomocne mogą być preparaty homeopatyczne, zawierające przyjazne spojówkom wyciągi roślinne m.in. ze starca nadmorskiego (stosowany w nadmiernej suchości oka), świetlika lekarskiego (łagodzi podrażnienia gałki) i nagietka (też przeciwdziała nadmiernemu wysuszeniu spojówek). Niektóre minerały są równie pomocne, np. fluorek wapnia, który zapobiega mimowolnym drganiom powiek.
Profilaktyka
W zapaleniu spojówek oprócz leczenia, istotne jest również zapobieganie. Aby uniknąć przykrego schorzenia należy starannie dbać o higienę oczu i przestrzegać podstawowych zasad:
- nigdy nie pożyczać kosmetyków do oczu od innych osób,
- często myć ręce, ponieważ na dłoniach znajduje się dużo drobnoustrojów,
- absolutnie nie pożyczać od nikogo soczewek kontaktowych, zawsze zakładać tylko swoje,
- zadbać o odpowiednie przechowywanie szkieł kontaktowych,
- w trakcie jakiejkolwiek infekcji oka, zrezygnować z makijażu oka,
- nie drapać, nie pocierać chorego oka,
- starać się przemywać oczy kilka razy dziennie bawełnianym płatkiem,
- w trakcie zapalenia spojówek odstawić soczewki kontaktowe. Natomiast po zakończeniu leczenia, koniecznie założyć nowe, aby uniknąć ponownego zakażenia,
- po każdorazowej aplikacji kropli do oczu, dokładnie umyć dłonie.