Stan zapalny gardła oraz jamy ustnej można łagodzić za pomocą naturalnych preparatów. Warto wybrać zioła o działaniu ściągającym, powlekającym, przeciwzapalnym oraz antyseptycznym.
Zapalenie jamy ustnej i gardła to schorzenie, które charakteryzuje się stanem zapalnym śluzówki wyścielającej wnętrze ust. Zwykle jest to jeden z pierwszych objawów chorób zakaźnych (przeziębienia, grypy). Czynnikiem etiologicznym są najczęściej wirusy oraz bakterie. Najczęściej stan zapalny objawia się bólem, obrzękiem oraz uczuciem pieczenia. Objawy te powodują duży dyskomfort i utrudniają codzienne funkcjonowanie np. przyjmowanie pokarmów.
Leczenie stanów zapalnych jamy ustnej polega na wyeliminowaniu drażniących substancji, odpowiedniej higienie, uzupełnieniu niedoborów witamin i składników mineralnych oraz miejscowym zastosowaniu preparatów o działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym. Dobrym sposobem są preparaty na bazie ziół (w formie płukanek, aerozoli, inhalacji czy pastylek do ssania).
Zioła na stan zapalny gardła
W przypadku ostrego bólu gardła należy wybrać zioła o działaniu odkażającym i przeciwzapalnym. Należą do nich między innymi:
- szałwia lekarska – w swoim składzie zawiera duże ilości olejku eterycznego bogatego w alfa i beta tujon, kamforę, borneol, cyneol; do głównych składników leczniczych należą również taniny, flawonoidy, garbniki, żywice, witaminy (A, C, z grupy B) oraz składniki mineralne (magnez, sód, potas, cynk, żelazo oraz wapń). Składniki te wykazują aktywność przeciwzapalną, odkażającą, przeciwbakteryjną i przeciwgrzybiczą. Szałwia odkaża, zmniejsza przekrwienie i obrzęk oraz hamuje stan zapalny;
- aloes – znany od wieków wyciąg z liści aloesu stanowi naturalny preparat ochronny, łagodzący i wzmacniający siły obronne organizmu. Korzystne nawilżające i przeciwbakteryjne działanie aloesu znalazło zastosowanie wspomagające w utrzymaniu funkcji odpornościowych oraz przyspieszające regenerację śluzówki jamy ustnej, gardła i nosa;
- tymianek pospolity – zawiera flawonoidy, fenolokwasy, saponiny, kwas rozmarynowy oraz olejek eteryczny, w którego składzie znajduje się m.in. tymol, karwakol, linalol, cymen, terpinen, limonen. Dzięki tym związkom aktywnym tymianek działa przeciwzapalnie i odkażająco; dodatkowo wykazuje działanie przeciwbakteryjne oraz osłonowe na błony śluzowe gardła i jamy ustnej. Płukanka z tymianku nawilża, działa osłaniająco oraz łagodzi dolegliwości bólowe;
- rumianek pospolity – flawonoidy, kumaryny, fitosterole, garbniki, cholina, fenolokwasy oraz składniki olejku eterycznego (farnezan, chamazulen) wykazują działanie przeciwzapalne i odkażające. Napar rumianku sprawdza się do płukania gardła przy infekcjach o etiologii bakteryjnej, zmniejsza stan zapalny błony śluzowej gardła.
- nagietek lekarski – w swoim składzie zawiera wiele związków o różnej aktywności biologicznej m.in. triterpeny, flawonoidy, olejek eteryczny czy saponozydy. Znalazł on zastosowanie w łagodzeniu stanów zapalnych gardła;
- babka lancetowata – zawiera aukubinę, flawonoidy, garbniki oraz substancje śluzowe, o działaniu przeciwzapalnym. Dodatkowo zmniejsza przekrwienie błony śluzowej gardła, ułatwia oczyszczanie dróg oddechowych.
Suche gardło, chrypka, swędzenie i męczący kaszel to objawy stanu zapalnego gardła. Przewlekły stan zapalny gardła wymaga nawilżenia, ponieważ śluzówka jest stale podrażniona. Warto sięgnąć po zioła, które zawierają dużo substancji śluzowych, działających osłaniająco. Pokrywają one błonę śluzową jamy ustnej i osłaniają ją od drażniących czynników. Ponadto łagodzą stan zapalny w jamie ustnej i gardle oraz hamują odruch kaszlu, co jest pomocne, kiedy infekcji towarzyszy suchy i męczący kaszel. Sprawdzają się one w czasie jesienno-zimowym, kiedy suche powietrze jest często przyczyną podrażnienia błony śluzowej gardła i jamy ustnej. Wśród ziół o właściwościach powlekających i nawilżających znajduje się:
- prawoślaz lekarski – dzięki dużej zawartości związków śluzowych działa powlekająco i osłaniająco, przeciwzapalnie i odkażająco, niweluje ból gardła, który jest spowodowany podrażnieniem i przesuszeniem śluzówki. Śluzy łagodzą nieprzyjemne uczucie drapania w gardle oraz chrypkę;
- podbiał pospolity – duża zawartość śluzów sprawia, że podbiał wykazuje działanie powlekające i nawilżające. Roślina ta jest bogatym źródłem flawonoidów, soli mineralnych, olejku eterycznego oraz garbników o działaniu ściągającym. Podbiał działa przeciwzapalnie oraz osłonowo;
- porost islandzki – bogaty w polisacharydy (pochodne celulozy), śluzy, sole mineralne i kwasy porostowe, które działają nawilżająco, a kwasy porostowe wykazują aktywność bakteriostatyczną i przeciwzapalną;
- siemię lniane – zawarte we lnie związki śluzowe koją gardło, nawilżają je oraz przyspieszają leczenie stanu zapalnego; na podrażnione gardło stosuje się maceraty lnu. Dodatkowo nasiona lnu są bogatym źródłem kwasów omega-3, które w organizmie zwiększają produkcję związków o działaniu przeciwzapalnym;
Oprócz ziół zawierających związki śluzowe, które skutecznie nawilżają gardło, warto zastosować również te zioła, które zwiększają wydzielanie śliny. Proces ten sprzyja łagodzeniu suchego i podrażnionego gardła. Takimi ziołami jest m.in. mięta oraz imbir. Imbir można stosować w postaci herbatki (ze świeżego korzenia) lub płukanek do gardła. Roślina ta działa również przeciwzapalnie.
Zioła stosowane w stanach zapalnych gardła i jamy ustnej, poza działaniem przeciwzapalnym, wykazują również inne, korzystne właściwości lecznicze m.in. przeciwdrobnoustrojowe. Do ziół, które warto stosować na ból gardła o działaniu przeciwbakteryjnym oraz przeciwgrzybiczym należą szałwia, rumianek, babka lancetowata oraz:
- kora dębu – wykazuje działanie przeciwzapalne, ściągające dzięki obecności garbników; zmniejsza obrzęk oraz usuwa ból i stan zapalny gardła. Wywar z kory dębu w formie płukanki do gardła hamuje rozwój wirusów oraz bakterii w tym gronkowców;
- krwawnik – hamuje drobne krwawienia oraz wykazuje działanie przeciwzapalne;
- czosnek pospolity – zwany jest naturalnym antybiotykiem. Głównym związkiem aktywnym jest allicyna, która wykazuje działanie zarówno przeciwbakteryjne, jak i przeciwwirusowe.
