Zioła od zarania dziejów pomagały w utrzymaniu zdrowia i urody. Aktualnie wysoko rozwinięta technologia pozwala pozyskać z ziół te związki, na których zależy nam najbardziej. Dzięki temu obecność substancji naturalnych jest w kosmetykach jeszcze cenniejsza i efektywniejsza niż kiedyś.
Typowe kosmetyki mogą zawierać związki chemiczne, które nasza skóra niekoniecznie lubi (np. detergenty, konserwanty, silikony, syntetyczne barwniki i substancje zapachowe), mogą bowiem wykazywać większy potencjał alergizujący i wywołać podrażnienia lub obciążyć skórę.
Zioła stosowane w kosmetykach są dobrze tolerowane przez skórę, rzadziej powodują podrażnienia niż syntetyczne związki. Kosmetyki ziołowe stosowane są na ogół do leczenia różnych dolegliwości skórnych. Ale nie tylko. Zioła posiadają także cudowne właściwości pielęgnacyjne! Są łagodne dla skóry i mogą być stosowane nawet przy bardzo wrażliwej skórze. Do tego świetnie nawilżają i odżywiają. Nic więc dziwnego, że ziołowe kosmetyki na dobre zagościły w codziennej pielęgnacji. Ekstrakty ziołowe są dodawane do preparatów kosmetycznych ze względu na kilka powiązanych właściwości, takich jak cechy przeciwutleniające, przeciwzapalne, antyseptyczne i przeciwdrobnoustrojowe. Każda roślina jest wysoce złożoną wytwórnią różnych substancji czynnych o skomplikowanym składzie chemicznym. Ponadto substancje te są na ogół łatwo dostępne, a jako produkty naturalne łatwo przyswajalne przez organizm ludzki. Nie znaczy to oczywiście, że wszystkie substancje otrzymane syntetycznie są gorsze, jednakże istnieje ryzyko związane z nadmiernym ich stosowaniem. Dziś potrafimy już stwierdzić, jakie użyteczne dla nas substancje produkują rośliny i jaki jest ich wpływ na organizm.
Zalety kosmetyków ziołowych
Bezpieczne. Składniki używane w ziołowych kosmetykach pozyskiwane są z ziół i ekstraktów roślinnych, a więc są to składniki naturalne.
Przebadane dermatologicznie. Każdy kosmetyk i produkt dopuszczony do sprzedaży musi przejść testy dermatologiczne.
Proste składy. Kosmetyki naturalne co do zasady mają krótsze INCI (ang. International Nomenclature of Cosmetic Ingredients, czyli Międzynarodowe Nazewnictwo Składników Kosmetycznych. Dzięki temu w całej Unii Europejskiej wszystkie surowce kosmetyczne nazywają się dokładnie tak samo), a skład pozbawiony jest substancji potencjalnie szkodliwych. Tutaj ma rządzić przede wszystkim moc ziół!
Dostosowane do potrzeb skóry. Każde zioło wykazuje różne właściwości pielęgnacyjne, najczęściej są to właściwości łagodzące, kojące, wygładzające i przyspieszające regenerację. Dzięki temu bez problemu można dobrać właściwy produkt do swojej skóry.
Zioła zawierają cenne substancje pozytywnie wpływające na skórę. Wśród nich znajdują się m.in. fitohormony, flawonoidy, garbniki, pektyny, saponiny i śluzy.
Większa efektywność działania. Wystarczy na krótki czas zamienić dotychczas stosowane kosmetyki na te z zawartością ziołowych ekstraktów, by szybko zauważyć poprawę kondycji skóry i włosów.
Do skóry i włosów. Kosmetyki ziołowe to szeroki asortyment produktów, dzięki którym nie tylko nawilżymy i ukoimy skórę, ale też poprawimy kondycję włosów, zmniejszymy łupież lub zahamujemy nadmierne wypadanie włosów.
Produkty ekologiczne. Większość producentów oferuje kosmetyki organiczne i/lub ekologiczne, gdzie składniki roślinne pochodzą z upraw ekologicznych. Oznacza to, że surowce są pozyskiwane w sposób przyjazny dla środowiska.
Zioła od wieków stosowane były do leczenia podrażnień skóry, łupieżu, wypadania włosów i regeneracji skóry. Ziołowe kosmetyki zazwyczaj zawierają takie składniki, jak: tymianek, szałwia, kurkuma, aloes, woda różana, ekstrakty roślinne, np. z grejpfruta i cytryny, bazylię, lawendę i upiększające olejki aromatyczne.
Do najpopularniejszych ziół stosowanych w kosmetyce należą:
Aloes – wykazuje silne właściwości nawilżające i łagodzące. Wnika w głąb skóry aż 4 razy szybciej niż woda oraz zwiększa przenikanie innych substancji aktywnych. Polecany przy bardzo przesuszonej skórze i łamliwych włosach.
Arnika – działa obkurczająco i wzmacnia naczynka krwionośne, co pomaga zlikwidować tzw. pajączki. Ze względu na właściwości przeciwzapalne i przeciwbakteryjne maść arnikową stosuje się m.in. do leczenia zmian trądzikowych i wyprysków.
Lawenda – wykazuje właściwości przeciwzapalne, antyseptyczne, normalizujące i tonizujące. Ponadto przyspiesza regenerację skóry i łagodzi podrażnienia skóry. Zioło polecane zwłaszcza do cery tłustej i trądzikowej.
Mięta – ma działanie odświeżające i regulujące pracę gruczołów łojowych; pomaga rozświetlić i rozjaśnić cerę, dobrze też odżywia. W przypadku włosów działa przeciwłupieżowo i wygładzająco.
Nagietek – niezwykle cenne zioło, ponieważ działa przeciwzapalnie, kojąco, nawilżająco, zmiękczająco, regenerująco, ochronnie. Pomaga uporać się z niedoskonałościami skóry, w tym trądzikiem, zaskórnikami, łuszczeniem, a nawet rozstępami.
Pokrzywa – wykazuje właściwości tonizujące, naprawcze i regulujące wydzielanie sebum. Polecana do oczyszczania skóry twarzy i głowy. Stosowana na skalp zapobiega łupieżowi i hamuje wypadanie włosów.
Rozmaryn – łagodzi stany zapalne, rozjaśnia cerę i stymuluje cebulki włosowe. Pozytywnie wpływa zwłaszcza na skórę tłustą i trądzikową, ponieważ wykazuje działanie ściągające i antyseptyczne.
Rumianek – głównie działanie łagodzące i przeciwzapalne, dodatkowo zmniejsza obrzęki, pomaga leczyć oparzenia i przyspiesza gojenie ran. Polecany zwłaszcza do skóry wrażliwej i skłonnej do alergii.
Skrzyp – korzystnie wpływa na ogólny wygląd skóry, włosów i paznokci, m.in. poprawia elastyczność naskórka, zapobiega łamliwości i rozdwajaniu się włosów i paznokci oraz przyspiesza ich naturalny wzrost.
Szałwia – działa antyseptycznie i przeciwstarzeniowo. Powszechnie stosowana jest w kosmetykach do cery trądzikowej, a także w ziołowych preparatach na grzybicę oraz preparatach na porost włosów.
Świetlik – idealny do pielęgnacji delikatnej skóry okolic oczu; zapobiega powstawaniu obrzęków oraz rozjaśnia cienie pod oczami.
Lista oczywiście nie jest kompletna, zawiera zioła najpowszechniej stosowane. Oprócz nich w kosmetykach można spotkać np. topolę (pomaga przy stanach zapalnych), babkę lancetowatą (działa ściągająco), melisę (działa uspokajająco i antybakteryjnie), bazylię (regeneruje), łopian (łagodzi i wzmacnia) czy czystek (działanie antyoksydacyjne). Czerwony żeń-szeń, arnika, kozłek lekarski, brzoza, pokrzywa, wiesiołek, rozmaryn i wąkrota azjatycka stanowią podstawę wielu kosmetyków zarówno do pielęgnacji ciała, jak i twarzy. Firmy kosmetyczne chętnie sięgają także po oleje, np. z rokitnika czy lnianki. Ten ostatni jest źródłem witaminy E i opóźnia procesy starzenia. Wśród produktów roślinnych dużym powodzeniem cieszy się m.in. wybielająca maska z rumiankiem czy odżywczy olejek imbirowy, który świetnie sprawdza się np. w podróży – wystarczy nałożyć go na szyję, skronie i nadgarstki, aby złagodzić stres i zmęczenie. Krem z wiesiołkiem dobrze nawilża, a preparaty z wyciągiem z nasion pietruszki mają silne właściwości przeciwstarzeniowe. Odmładzająco działają też fitohormony – substancje produkowane przez te części roślin, które mają wpływ na ich wzrost i rozwój. Wspomagają one procesy metaboliczne w komórkach skóry. Fitohormony znajdziemy w koniczynie, szyszkach chmielu, kłączach irysa, koprze, baziach wierzby, kiełkach pszenicy i ryżu. Stosowanie hormonów roślinnych poprawia sprężystość skóry, spłyca zmarszczki, zmniejsza przebarwienia. Wyciągi z kasztanowca, lipy i cyprysa uelastyczniają naczynia krwionośne, zapobiegając ich pękaniu, i zmniejszają opuchliznę. Podobnie flawonoidy obecne m.in. w kwiatach rumianku i pestkach winogron
W kosmetykach anti-aging stosuje się też zioła zawierające organiczne pochodne krzemu, znane z właściwości regenerujących tkankę łączną, np. skrzyp i przywrotnik, oraz olejki eteryczne: różany, melisowy, geraniowy i z drzewa różanego.
Warto wiedzieć, że zioła w kosmetykach mogą występować pod różnymi postaciami. Z ziół wytwarza się olejki eteryczne przez destylację parą wodną, hydrolaty, czyli wody kwiatowe; ekstrakty, czyli zagęszczone preparaty uzyskane przez np. wytrawienie gliceryną; oraz maceraty olejowe, które wytwarza się przez zalanie rozdrobnionych ziół olejem. Każda z tych form cechuje się innym stężeniem składników aktywnych, a co za tym idzie – efektywnością.
Nie dla alergika
Nie ma róży bez kolców, bowiem niektóre zioła mogą uczulać. Jest niewiele danych dotyczących alergii wywołanych ekstraktami roślinnymi, mimo że np. rumianek, arnika czy nagietek to czynniki uznane za alergizujące. Uczulające mogą być też olejki eteryczne. Uwaga zwłaszcza na olejki pozyskiwane z cytrusów – mogą działać fototoksycznie, czyli zwiększać wrażliwość skóry na promienie UV. Zawierających je kosmetyków nie powinno się stosować przed wyjściem na słońce lub korzystaniem z solarium, gdyż może to prowadzić do oparzeń skóry czy powstawania przebarwień.