Hemoroidy, inaczej guzki krwawnicze, to jedna z częstszych i bardziej wstydliwych chorób cywilizacyjnych. Według statystyk okresowo dotyka co drugiego Polaka!
Hemoroidy są naturalnymi strukturami odbytu, które posiada każdy człowiek. Jednak nie u każdego prowadzą one do powstania przykrych dolegliwości. Szacuje się, że problem ten dotyczy około połowy Polaków. Przekrwione guzki w odbycie pojawiają się zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn, niezależnie od wieku. Guzki krwawnicze pełnią niezwykle ważną funkcję – są odpowiedzialne za uszczelnienie odbytu, a co za tym idzie wspierają (wspólnie z mięśniami zwieracza) funkcję panowania nad oddawaniem stolca czy gazów.
W zdrowej postaci wyglądają jak wypełnione krwią poduszeczki. W momencie parcia, guzki opróżniają się z krwi i umożliwiają wypróżnianie. Problem pojawia się w chwili, gdy guzki przepełniają się krwią lub gdy nie odpływa ona z nich do końca. Prowadzi to bowiem do powstawania stanu zapalnego i pojawienia się uciążliwych dolegliwości, takich jak świąd, pieczenie, obrzęk, ból. To oznacza, że rozwija się choroba hemoroidalna. Jakiekolwiek objawy świadczące o stanie zapalnym w tym obrębie powinny nas zaniepokoić i skłonić do wizyty u lekarza.
Objawy i przyczyny
Pierwszymi sygnałami, że guzki krwawnicze przestają działać prawidłowo jest świąd w okolicach odbytu, bezbolesne krwawienia oraz uczucie niecałkowitego wypróżnienia. Później może pojawić się obrzęk, pieczenie i ból w okolicy odbytu. Dodatkowo skóra wokół ujścia odbytnicy jest bardzo wrażliwa, łatwo dochodzi tam do podrażnień, skaleczeń, np. podczas zabiegów higienicznych czy wypróżniania. Groźnym stanem jest wypadanie hemoroidów. Po wypróżnieniu stają się one wyczuwalne. Wraz z rozwojem choroby sytuacja ta ulega zdecydowanemu pogorszeniu. Zignorowane i nieleczone hemoroidy mogą powodować głębokie pęknięcia lub owrzodzenie śluzówki odbytnicy, w której w miarę upływu czasu może dojść do zapalenia.
Główne przyczyny powstawania hemoroidów to przede wszystkim:
- siedzący tryb życia i bardzo ograniczona aktywność fizyczna;
- praca wymagająca długotrwałego pozostawania bez ruchu w pozycji stojącej, siedzącej, kucznej lub związana z dużym wysiłkiem fizycznym;
- dziedziczna słabość naczyń żylnych;
- złe nawyki żywieniowe – dieta uboga w błonnik, pozbawiona warzyw i owoców, pełna produktów wysokoprzetworzonych, a także spożywanie zbyt małej ilości wody;
- długotrwałe i częste zaparcia;
- ciąża i poród (40% kobiet cierpi na hemoroidy po porodzie) – ucisk płodu na układ żylny, a także silne parcie podczas porodu sprzyja powstawaniu żylaków odbytu; mogą one samoistnie powrócić do poprzedniego stanu, często jednak wymagają leczenia;
- podeszły wiek (zanikają wówczas elementy elastyczne tkanki łącznej w warstwie podśluzowej odbytnicy);
- niedostateczna higiena okolicy odbytu;
- nadciśnienie tętnicze.
Wszystko zaczyna się od diety
Odpowiednio skomponowana dieta to kluczowy element zapobiegania dokuczliwym objawom towarzyszącym hemoroidom. Powinna zapewnić prawidłową konsystencję stolca, dzięki czemu nie będą pojawiać się problemy z wypróżnieniem. Duża ilość płynów również pozwoli utrzymać odpowiednią spoistość kału. Z kolei posiłki w rozsądnej ilości – najlepiej często i w mniejszych porcjach – zapewnią regularny, codzienny rytm wypróżnień. Kluczowym składnikiem diety zapobiegającej hemoroidom jest błonnik. Nadaje on stolcowi odpowiednio miękką konsystencję, wchłania i zatrzymuje wodę, dzięki czemu pozwala uniknąć problemów z zaparciami. Błonnik znajduje się wyłącznie w produktach pochodzenia roślinnego. Głównymi źródłami błonnika są niskoprzetworzone produkty zbożowe, m.in. otręby, pełnoziarniste pieczywo, kasze (np. gryczana, pęczak), brązowy lub dziki ryż oraz warzywa i owoce. Spośród warzyw największą zawartością błonnika odznaczają się warzywa kapustne, jak brukselka czy kapusta włoska oraz nasiona roślin strączkowych – fasola, groch, soja, ciecierzyca. Bogatym źródłem błonnika są także suszone owoce oraz owoce drobnopoestkowe (np. kiwi, maliny, porzeczki i truskawki). Należy jednak pamiętać, aby produkty zawierające duże ilości błonnika wprowadzać do diety stopniowo. W przeciwnym razie mogą powodować skutki uboczne, takie jak wzdęcia, biegunki czy ból brzucha.
Korzystne jest także wzbogacenie diety w fermentowane produkty mleczne (poprawiają perystaltykę jelit), takie jak jogurty naturalne, maślanki, zsiadłe mleko czy kefiry. Nie tylko zapewniają one dobrą konsystencję stolca i zawierają minerały, ale także kultury bakteryjne, wpływające pozytywnie na florę jelitową.
Podczas stosowania diety bogatej w błonnik należy zwiększyć ilość spożywanych napojów (min. 1,5–2 l płynów dziennie). Odpowiednie nawodnienie ogranicza również ryzyko zaparć. Szczególnie wskazana jest: woda mineralna, słaba herbata, herbata ziołowa poprawiająca procesy trawienia, ale nie o właściwościach przeczyszczających.
Higiena
W kontrolowaniu hemoroidów można uzyskać świetne rezultaty przestrzegając kilku podstawowych zasad higieny, do których należą m.in.:
- unikanie ocierania okolic odbytu; mikrouszkodzenia powoduje np. pocieranie skóry podczas oczyszczania papierem toaletowym czy osuszania okolic odbytu po myciu. Wielu osobom, które mają problem z podrażnieniami po wypróżnieniu pomaga zamiana papieru na wilgotne, łagodne chusteczki intymne lub specjalny mokry papier. Są nasączone łagodnymi, bezpiecznymi dla tych okolic substancjami nawilżającymi;
- unikanie przegrzewania okolic odbytu, np. rezygnacja z bielizny zbyt ciasnej, wykonanej ze sztucznych tkanin, nieprzepuszczającej powietrza;
- używanie odpowiednich kosmetyków; zwykłe mydła mogą wywołać alergię, nadmiernie wysuszać skórę, a nawet drobne podrażnienia to idealne miejsca do odczuwania świądu, pieczenia, nawet bólu.
Leczenie
W aptekach dostępne są bez recepty preparaty działające miejscowo, w postaci czopków, maści, kremów lub żeli proktologicznych, oddziałujących bezpośrednio na zmienioną chorobowo tkankę, które przynoszą niemalże natychmiastową ulgę. W skład preparatów doodbytniczych aplikowanych miejscowo wchodzą związki o działaniu ściągającym i antyseptycznym, znieczulającym, przeciwbólowym, przeciwświądowym, przeciwzapalnym oraz uszczelniające naczynia żylne. Ponadto stosuje się preparaty złożone, które zawierają wyciągi roślinne o działaniu ściągającym i przeciwkrwotocznym. Wysoką skuteczność w leczeniu choroby hemoroidalnej gwarantują środki oparte na kwasie hialuronowym, który występuje w dużych ilościach w macierzy pozakomórkowej, dzięki czemu jest on w stanie stworzyć optymalne mikrośrodowisko, wspomagające odbudowę tkanki. Ponadto olejek z drzewa herbacianego, dzięki właściwościom antyoksydacyjnym, wydłuża działanie kwasu hialuronowego, zmniejszając możliwość jego degradacji. Niezwykle wygodną postacią leku na hemoroidy jest żel. Jego lekka, świeża i delikatna formuła, oparta na naturalnych składnikach, zapewnia natychmiastowe uczucie komfortu oraz doskonałe właściwości lubrykacyjne. Tworzy niewidoczną powłokę, działającą jak bariera ochronna, przywraca właściwy poziom nawilżenia i elastyczność śluzówki odbytu, chroniąc ją w przypadku kontaktu z czynnikami drażniącymi. Zmniejsza uczucie tarcia przy wypróżnianiu, chroni przed podrażnieniami i przekrwieniem w okolicach odbytu, zapewniając natychmiastową ulgę. Zmniejsza i łagodzi ból oraz uczucie swędzenia i pieczenia.
