Głos to narzędzie pracy dla wielu osób – np. nauczycieli, lektorów, śpiewaków, aktorów. Codzienne intensywne wykorzystywanie głosu wiąże się jednak z dużym obciążeniem dla strun głosowych i gardła. Dlatego regularne nawilżanie gardła ma kluczowe znaczenie dla utrzymania zdrowia narządu głosu i zapobiegania jego przeciążeniu.
Gardło pełni szczególną rolę jako naturalna, pierwsza linia ochrony organizmu. To właśnie tutaj dochodzi do bezpośredniego kontaktu z wdychanym powietrzem, które często zawiera zanieczyszczenia, alergeny, pyły czy wirusy. Dlatego tak ważna jest integralność śluzówek gardła oraz ich odpowiednie nawilżenie – to one warunkują skuteczne funkcjonowanie tej bariery ochronnej. W szczególności struny głosowe, jako delikatne i precyzyjne struktury, potrzebują właściwego nawodnienia do prawidłowego działania. Ich zdolność do swobodnego wibrowania i wydawania dźwięków zależy bezpośrednio od stanu śluzówki gardła i krtani. Gdy dochodzi do jej przesuszenia – np. w wyniku nadmiernego mówienia, suchego powietrza czy infekcji – śluzówka traci swoją elastyczność, co może prowadzić do wielu nieprzyjemnych objawów. Do najczęstszych symptomów przesuszenia i przeciążenia gardła należą:
- chrypka,
- uczucie suchości i drapania w gardle,
- zmęczenie głosu,
- ból przy mówieniu lub połykaniu,
- częsta potrzeba chrząkania lub odkasływania,
- uczucie „zacięcia się” głosu, a nawet jego całkowite zanikanie.
Aby zapobiegać tym dolegliwościom, kluczowe jest regularne nawilżanie gardła oraz odpowiednia higiena głosu – zwłaszcza u osób, które intensywnie korzystają z niego na co dzień. Długotrwałe ignorowanie objawów przesuszenia gardła może prowadzić do poważniejszych problemów, takich jak guzki głosowe, przewlekłe zapalenie krtani czy nawet trwałe uszkodzenie głosu.
Dlaczego gardło się przesusza?
Przesuszenie gardła to powszechny problem, który może mieć wiele przyczyn – zarówno zewnętrznych, jak i wewnętrznych. Choć często kojarzy się głównie z intensywnym mówieniem czy śpiewaniem, w rzeczywistości na ten stan wpływa znacznie więcej czynników.
Suche powietrze. Jedną z najczęstszych przyczyn przesuszenia gardła jest przebywanie w pomieszczeniach z suchym powietrzem – zwłaszcza zimą, gdy ogrzewanie dodatkowo obniża wilgotność, lub latem, przy intensywnym korzystaniu z klimatyzacji. Suche powietrze wysusza błony śluzowe gardła i krtani, pozbawiając je naturalnej warstwy ochronnej, co zwiększa podatność na podrażnienia i infekcje.
Niewystarczające nawodnienie organizmu. Odpowiedni poziom nawodnienia organizmu jest kluczowy dla utrzymania elastyczności i funkcji śluzówek. Gdy pijemy zbyt mało wody, zmniejsza się produkcja śliny, a gardło staje się suche i bardziej podatne na podrażnienia. To szczególnie istotne u osób starszych, które naturalnie odczuwają mniejsze pragnienie, a także u osób aktywnych fizycznie.
Palenie papierosów. Dym tytoniowy zawiera setki substancji drażniących, które uszkadzają błonę śluzową gardła i krtani, powodując jej przewlekłe przesuszenie i stan zapalny. Dodatkowo, palenie osłabia mechanizmy oczyszczania dróg oddechowych i hamuje produkcję śliny, co sprzyja utrzymywaniu się suchości i chrypki.
Oddychanie przez usta – zwłaszcza podczas snu lub przy niedrożności nosa – omija naturalny proces nawilżania i ogrzewania powietrza, który zachodzi w nosie. Powoduje to bezpośrednie wysuszanie gardła i jego większą podatność na podrażnienia oraz infekcje. Często towarzyszy temu poranne uczucie suchości, bólu gardła i chrapanie.
Stosowanie leków. Wiele powszechnie stosowanych może prowadzić do przesuszenia błon śluzowych. Należą do nich m.in.:
- leki przeciwhistaminowe (na alergię), które hamują produkcję wydzieliny,
- leki moczopędne, zwiększające utratę wody z organizmu,
- leki antydepresyjne i przeciwlękowe, wpływające na gospodarkę płynami w organizmie.
Choroby przewlekłe. Niektóre choroby ogólnoustrojowe znacząco wpływają na stan błon śluzowych, należą do nich m.in.:
- refluks żołądkowo-przełykowy (GERD) – cofanie się kwaśnej treści żołądkowej do przełyku i gardła może powodować ich podrażnienie i przesuszenie;
- cukrzyca – zaburzenia metaboliczne prowadzące do przewlekłego odwodnienia i mniejszej produkcji śliny;
- zespół Sjögrena – choroba autoimmunologiczna, w której dochodzi do znacznego uszkodzenia gruczołów ślinowych i łzowych, prowadząc do chronicznej suchości w ustach i gardle.
Nawilżenie i ochrona śluzówki gardła
Regularne nawilżanie śluzówki gardła to podstawowa metoda profilaktyki przeciążenia głosu. Dobrze nawilżona błona śluzowa działa jak naturalna bariera ochronna, zmniejszając tarcie podczas fonacji i chroniąc struny głosowe przed uszkodzeniami. Najważniejsze sposoby nawilżania gardła to:
- picie odpowiedniej ilości wody (minimum 1,5–2 litry dziennie),
- stosowanie nawilżaczy powietrza w pomieszczeniach,
- unikanie dymu tytoniowego i klimatyzacji,
- regularne przerwy w mówieniu,
- ssanie pastylek nawilżających.
Pastylki do ssania – skuteczna pomoc w codziennej profilaktyce
Pastylki do ssania są łatwo dostępnym, wygodnym i skutecznym sposobem na doraźne nawilżenie błony śluzowej gardła. Łagodzą objawy suchości gardła, chrypki i podrażnień. Dzięki starannie dobranym składnikom pochodzenia roślinnego działają kompleksowo: nawilżająco, ochronnie i kojąco, wspierają regenerację przesuszonej śluzówki gardła, przynosząc ulgę osobom narażonym na przeciążenia głosu oraz niekorzystne warunki środowiskowe. Ich działanie polega na pobudzeniu wydzielania śliny, która działa jak naturalny „film ochronny” na błonie śluzowej. Dzięki temu gardło zostaje nawilżone, a podrażnienia – złagodzone. Szczególnie polecane są pastylki zawierające naturalne składniki łagodzące, takie jak:
Porost islandzki – znany też jako płucnica islandzka, to naturalny środek stosowany od wieków na dolegliwości gardła i dróg oddechowych. Zawiera śluz roślinny oraz kwasy porostowe, które wspólnie zapewniają działania:
- łagodzące i osłaniające – śluzy tworzą warstwę ochronną na błonie śluzowej gardła, krtani i przełyku. To działa jak naturalny „film ochronny”, który zmniejsza ból, pieczenie i suchość w gardle;
- przeciwzapalne i antybakteryjne – kwasy porostowe mają łagodne działanie przeciwdrobnoustrojowe, co może pomóc w walce z infekcją;
- przeciwkaszlowe – szczególnie skuteczny przy suchym, drażniącym kaszlu – zmniejsza potrzebę kasłania przez nawilżenie gardła;
- wspomagające odporność – zawierają polisacharydy, które mogą wspierać układ odpornościowy w walce z infekcją.
Lipa – to jedno z najbardziej znanych ziół stosowanych tradycyjnie m.in. przy kaszlu i bólu gardła. Kwiaty lipy zawierają śluzy, które nawilżają błonę śluzową i łagodzą uczucie suchości oraz drapania. W kontekście leczenia gardła, najważniejsze jest jej działanie:
- przeciwzapalne i osłaniające – śluzy roślinne tworzą warstwę ochronną na błonie śluzowej gardła, co łagodzi ból wywołany podrażnieniem gardła;
- napotne – wspomaga organizm w walce z infekcjami, zwłaszcza w początkowej fazie przeziębienia;
- przeciwkaszlowe – łagodzi suchy kaszel dzięki działaniu powlekającemu i łagodzącemu;
- lekko uspokajające – lipa może mieć delikatne działanie uspokajające i nasenne, co pomaga w odpoczynku podczas choroby.
Malwa – zawiera śluzy roślinne, które tworzą na powierzchni błony śluzowej gardła ochronną warstwę. Łagodzi stany zapalne i uczucie drapania lub pieczenia w gardle.
Kwas hialuronowy – coraz częściej stosowany w nowoczesnych preparatach na ból, suchość czy podrażnienie gardła. Kwas hialuronowy ma silne właściwości higroskopijne – wiąże wodę, dzięki czemu intensywnie nawilża przesuszoną śluzówkę gardła. A nawilżona błona śluzowa jest mniej podatna na mikrourazy, infekcje i podrażnienia. Ponadto kwas hialuronowy:
- tworzy warstwę ochronną – po zastosowaniu (w sprayu, pastylce, żelu) tworzy cienki „film ochronny” na powierzchni gardła. Bariera ta chroni przed dalszym podrażnieniem (np. dymem, suchym powietrzem), zmniejsza kontakt z drobnoustrojami oraz ułatwia gojenie mikrouszkodzeń;
- łagodzi ból i uczucie drapania – przez redukcję tarcia i stanu zapalnego, zmniejsza dyskomfort, ból przy przełykaniu i uczucie „szorstkiego gardła”;
- wspomaga leczenie infekcji – nie działa przeciwbakteryjnie ani przeciwwirusowo, ale przyspiesza regenerację śluzówki, skracając czas trwania infekcji. Może być stosowany wspomagająco przy infekcjach wirusowych i bakteryjnych.
Pastylki do ssania są szczególnie polecany osobom, które na co dzień nadmiernie obciążają struny głosowe – nauczycielom, lektorom, śpiewakom, aktorom, przewodnikom turystycznym czy pracownikom call center. Pomagają utrzymać komfort mówienia przez cały dzień i zapobiegają przesuszeniu gardła. Niektóre pastylki są dostępne w wersji bez dodatku cukru, co czyni je bezpieczniejszymi dla osób z cukrzycą oraz tych, które chcą dbać o zdrowie jamy ustnej. Są łatwe do stosowania w każdej sytuacji – w pracy, w podróży czy w domu. Nie wymagają popijania wodą, dlatego można po nie sięgać zawsze, gdy pojawi się uczucie drapania, suchości lub dyskomfortu w gardle.
Przesuszenie gardła to złożony problem, który może być wywołany zarówno przez czynniki, jak i wewnętrzne. Niezależnie od przyczyny, kluczowe znaczenie ma profilaktyka: regularne nawilżanie, picie odpowiedniej ilości płynów, unikanie dymu tytoniowego oraz – w razie potrzeby – stosowanie preparatów wspomagających, takich jak nawilżające pastylki do ssania.
Izabela Kwiecińska
Źródła:
1. Studzińska-Sroka E., Bylka W. „Porost islandzki – związki czynne, aktywność biologiczna. Farm Przegl Nauk. 2010.
2. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29099738/ [dostęp: 4.09.2025].
3. Czajkowska D., Milner-Krawczyk M., Kazanecka M. „Kwas hialuronowy – charakterystyka, otrzymywanie i zastosowanie”, Biotechnol Food Sci 2011.
