Napadowy ból ucha

Otalgia to silne i napadowe bóle ucha, które pojawiają się i znikają w sposób nagły. Mają one ścisły związek z unerwieniem okolic ucha.

 

Na ból ucha szczególnie często cierpią małe dzieci, rzadziej dotyka to dorosłych. Nie zawsze jest oznaką stanu zapalnego w obrębie ucha. W sezonie jesienno-zimowym dolegliwości ucha są zwykle związane z wirusową infekcją górnych dróg oddechowych spowodowaną przeziębieniem lub grypą. Latem natomiast infekcjom ucha sprzyjają częste kąpiele w basenie jeziorze, morzu, nurkowanie, klimatyzacja w pracy lub w samochodzie. Ból ucha może się także pojawić po podróży samolotem, w wyniku obecności ciała obcego lub urazu. Ból ucha może być tępy, ostry, kłujący lub palący.

 

Ucho pływaka

Sezon letni sprzyja infekcjom ucha. Wynika to m.in. z pogody, w tym wilgotności i ciepła, a także zwiększonego udziału w sportach wodnych. Infekcje ucha są jednym z najczęstszych powodów wizyt u lekarza. Przykładowo 80% zachorowań na tzw. ucho pływaka, czyli ostre rozlane zapalenie ucha zewnętrznego, przypada właśnie na miesiące letnie. Często jest wywoływane przez wodę, która pozostaje w uchu po kąpieli i tworzy wilgotne środowisko, które wspomaga rozwój bakterii.

Ucho pływaka zwykle leczy się za pomocą kropli do uszu. Szybkie leczenie może pomóc w zapobieganiu powikłaniom i poważniejszym zakażeniom. Po każdym przebywaniu w wodzie należy osuszyć uszy. Jeśli często pływamy lub nurkujemy, a w dodatku mamy skłonność do infekcji ucha, warto użyć specjalnych zatyczek do uszu dla pływaków.

 

Owad w uchu

Częstą przyczyną bólu ucha, zwłaszcza u dzieci, jest obecność ciała obcego w przewodzie słuchowym zewnętrznym. Może to być np. pływający, chodzący lub latający owad czy mały przedmiot, które dziecko samo włożyło do ucha. Najczęściej usuwanymi przez laryngologów obiektami są koraliki, papier, ziarenka popcornu. Ciała obce zamykające przewód słuchowy powodują uczucie zatkania ucha, niedosłuch, szum w uchu.

Dostanie się do ucha owada jest bardzo nieprzyjemne, może powodować oprócz huku i bólu wywołanego przez uderzanie owada o błonę bębenkową, niekiedy zawroty głowy, a nawet wymioty spowodowane pobudzeniem gałęzi usznej nerwu błędnego unerwiającej przewód słuchowy zewnętrzny. Nie próbujmy usuwać ciała obcego we własnym zakresie, najlepiej od razu udać się do laryngologa lub do szpitala. Każde ciało obce w uchu powinno zostać usunięte jak najszybciej. W zależności od rodzaju i wielkości tkwiącego w uchu obiektu, są dwa sposoby pozbycia się problemu. Ciało obce można wypłukać (z wyjątkiem przedmiotów mogących pęcznieć pod wpływem wody, np. papieru, ziaren roślin), jeśli lekarz nie podejrzewa uszkodzenia błony bębenkowej albo usunąć pęsetą, kleszczykami, miękko zakończonym cewnikiem do odsysania, magnesem (przedmioty metalowe) tak, by nie spowodować głębszego wepchnięcia ciała obcego i uszkodzenia błonę bębenkowej. W niektórych przypadkach, aby usunąć ciało obce z przewodu słuchowego zewnętrznego, konieczne jest poddanie pacjenta sedacji (sedacja to uspokojenie pacjenta, złagodzenie napięcia i niepokoju dzięki obniżeniu aktywności układu nerwowego).

 

Zatkane uszy w samolocie

Normalnie ucho świetnie sobie radzi z utrzymywaniem stałego ciśnienia po obu stronach błony bębenkowej (pod warunkiem drożnej trąbki słuchowej). Ciśnienie wyrównuje np. przełknięcie śliny. Gwałtowne zmiany ciśnienia, m.in. podczas lotu samolotem, mogą jednak spowodować ból ucha i problemy ze słuchem.

Ryzyko urazu ciśnieniowego zwiększa dysfunkcja trąbki słuchowej wywołana infekcją górnych dróg oddechowych lub alergicznym nieżytem nosa. Unikajmy zatem podróżowania samolotem z infekcją dróg oddechowych, katarem.

Aby uniknąć problemów z uchem w samolocie:

• żuj gumę, ssij twarde cukierki, ziewaj i przełykaj ślinę podczas startu i lądowania,
• nie zasypiaj, gdy samolot schodzi do lądowania,
• weź głęboki oddech, zamknij nozdrza, a następnie delikatnie spróbuj wydmuchać powietrze z nosa (tzw. próba Valsalvy),
• unikaj podróży lotniczych i nurkowania, gdy cierpisz na przeziębienie, infekcję zatok lub masz objawy alergii.

 

Ból ucha a klimatyzacja

Niektóre osoby skarżą się na ból ucha, który pojawia się po narażeniu na zimne powietrze lub wiatr. Ból jest zazwyczaj opisywany jako ostry lub umiejscowiony głęboko w przewodzie słuchowym. Może jednak promieniować wokół ucha, a nawet poniżej ucha w gardle.

W nagłym obniżeniu temperatury otalgia może być spowodowana nadmierną reakcją nerwów czuciowych. Skóra przewodu słuchowego jest bardzo cienka, bez warstwy tłuszczowej, która izoluje zakończenia nerwowe od stymulacji zimnem.

Latem, przy zmianie temperatur, przeciągach i klimatyzacji, ale też wietrznej nadmorskiej pogodzie, nie trudno o ból ucha. Może go spowodować źle ustawiony nawiew w pracy, jazda samochodem lub pociągiem przy otwartym oknie. Ponadto wielkim błędem jest brak serwisowania klimatyzacji, co prowadzi do wdychania zanieczyszczeń i bytujących w niej drobnoustrojów.

Unikajmy przeciągów, gwałtownych zmian temperatury, dbajmy o to, aby strumień powietrza pochodzący z urządzeń wentylacji nie był skierowany bezpośrednio na stanowisko pracy, dbajmy o konserwację klimatyzacji.

 

Leczenie

W przypadku zapalenia ucha o leczeniu musi zadecydować lekarz, ponieważ terapia uzależniona jest od czynnika, który wywołał infekcję. Dlatego też zanim zostanie wdrożona odpowiednia terapia konieczne są badania bakteriologiczne, dermatologiczne oraz otolaryngologiczne. Jeżeli przyczyną infekcji są bakterie, stosuje się antybiotyki miejscowe (warunkiem jest drożność przewodu słuchowego). Długość terapii zależy od objawów oraz ogólnego stanu chorego. Aby zmniejszyć ból można również zastosować środki przeciwzapalne oraz przeciwbólowe dostępne w aptece bez recepty. Znacznie dłuższe jest leczenie infekcji spowodowanych przez grzyby. Polega na stosowaniu leków miejscowych, a w niektórych przypadkach wymaga również preparatów stosowanych doustnie. Podstawą jest oczyszczanie przez lekarza przewodu słuchowego zewnętrznego oraz stosowanie środków przeciwgrzybicznych. To, ile trwa zapalenia ucha zewnętrznego, zawsze uzależnione jest od przyczyny i ogólnego stanu osoby, u której zostało zdiagnozowane.

Leczenie polega również na systematycznej toalecie ucha wykonywanej przez laryngologa, który odsysa zalegającą treść ropną i zmienia opatrunki, unikaniu moczenia chorego ucha, stosowaniu leków przeciwbólowych, przeciwobrzękowych i przeciwzapalnych, unikaniu przeciągów, pływania, stosowaniu ciepłych okładów uśmierzających ból (np. poduszka elektryczna lub ciepły ręcznik). Krople do uszu mają za zadanie zmniejszyć obrzęk i złagodzić ból. Ponadto, rozgrzewają i zmiękczają, co prowadzi do zmniejszenia płynu i oczyszczenia uszu. Mogą być stosowane zapobiegawczo u osób szczególnie narażonych na częste infekcje zewnętrznego przewodu słuchowego (korzystających z kąpieli w basenach, po nurkowaniu, często zmieniających klimat, narażonych na przewiewy).