Jesień to czas spadających liści, chłodniejszych wieczorów i… wzmożonej zachorowalności na infekcje wirusowe. Dlatego w tym okresie warto szczególnie zadbać o zdrowie – zarówno swoje, jak i najbliższych.
Zmiana temperatury, krótsze dni oraz większa wilgotność sprzyjają rozprzestrzenianiu się wirusów, a nasza odporność często ulega osłabieniu. Dlaczego jesienią chorujemy częściej? Wraz z nadejściem chłodów przebywamy długo w zamkniętych pomieszczeniach – w pracy, szkole, w środkach transportu. Brak odpowiedniej wentylacji, bliski kontakt z innymi ludźmi i ograniczony dostęp do świeżego powietrza sprzyjają transmisji wirusów. Dodatkowo nagłe zmiany temperatury (np. wyjście z ciepłego mieszkania na zimne powietrze) mogą osłabiać mechanizmy obronne organizmu.
Najczęstsze choroby wirusowe jesienią
Jesienią organizm narażony jest na działanie wielu wirusów, które wywołują choroby o różnym stopniu nasilenia – od lekkiego przeziębienia po groźne infekcje układu oddechowego. Wczesne rozpoznanie objawów, odpowiednia profilaktyka oraz dbałość o odporność to najlepsze sposoby na ograniczenie ryzyka i łagodniejsze przejście przez sezon infekcyjny.
Przeziębienie – najczęstsza infekcja wirusowa
Przeziębienie to łagodna, ale powszechna infekcja górnych dróg oddechowych, wywoływana przez wiele różnych wirusów – najczęściej rhinowirusy, koronawirusy sezonowe i adenowirusy. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową (np. podczas kichania, kaszlu) lub przez kontakt z zanieczyszczonymi powierzchniami. Do typowych objawów przeziębienia należą:
- wodnisty katar i zatkany nos,
- drapanie lub ból gardła,
- kaszel (najczęściej suchy),
- kichanie,
- ogólne osłabienie i uczucie „rozbicia”,
- czasem stan podgorączkowy.
Przeziębienie zazwyczaj rozwija się powoli, a objawy utrzymują się od kilku dni do tygodnia. Choć jest infekcją łagodną i niegroźną dla zdrowych osób, może być bardzo uciążliwa, szczególnie jeśli powtarza się kilka razy w sezonie.
Nie istnieje skuteczne leczenie przyczynowe przeziębienia – stosuje się leczenie objawowe (nawadnianie, odpoczynek, środki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe, inhalacje).
Grypa – groźniejsza niż się wydaje
Grypa to poważna infekcja wirusowa wywoływana przez wirusy grypy typu A i B. Jest wysoce zakaźna i rozprzestrzenia się bardzo szybko, szczególnie w sezonie jesienno-zimowym. W odróżnieniu od przeziębienia, grypa pojawia się nagle i przebiega intensywnie. Charakterystyczne objawy grypy:
- wysoka gorączka (często powyżej 38–39°C),
- silne bóle mięśni i stawów,
- dreszcze, ból głowy,
- suchy, męczący kaszel,
- uczucie skrajnego zmęczenia,
- czasami nudności i wymioty (szczególnie u dzieci).
Grypa może prowadzić do poważnych powikłań, zwłaszcza u osób starszych, dzieci, kobiet w ciąży oraz osób z chorobami przewlekłymi (np. cukrzycą, astmą, chorobami serca). Do najgroźniejszych powikłań należą zapalenie płuc, zapalenie mięśnia sercowego, zaostrzenie przewlekłej choroby obturacyjnej płuc (POChP) czy bakteryjne nadkażenia dróg oddechowych.
Najlepszą ochroną przed grypą jest coroczne szczepienie. Warto je rozważyć szczególnie w grupach ryzyka.
RSV – cichy wróg najmłodszych i seniorów
RSV, czyli wirus syncytialny oddechowy, który na ogół powoduje łagodne infekcje przypominające przeziębienie. Jednak u niemowląt, małych dzieci, osób starszych i osób z obniżoną odpornością, może wywołać poważne choroby układu oddechowego. Typowe objawy infekcji RSV to między innymi:
- intensywny, uporczywy kaszel,
- trudności w oddychaniu, świszczący oddech,
- gorączka,
- katar i ból gardła,
- u niemowląt: problemy z karmieniem, duszność, bezdechy.
RSV jest główną przyczyną zapalenia oskrzelików i zapalenia płuc u niemowląt. Może również pogarszać stan zdrowia osób z chorobami układu oddechowego (np. astma, POChP) oraz prowadzić do hospitalizacji. Do zakażenia dochodzi przez kontakt z wydzieliną dróg oddechowych – wirus bardzo łatwo przenosi się w żłobkach, przedszkolach i w domach opieki.
Ochronę może stanowić szczepienie dla wybranych grup niemowląt (np. wcześniaków lub dzieci z chorobami serca), wprowadzane coraz częściej w ramach programów profilaktycznych.
Koronawirusy sezonowe – nadal warto zachować czujność
Choć pandemia COVID-19 została oficjalnie wygaszona, wirus SARS-CoV-2 nie zniknął. Obecnie funkcjonuje w środowisku jako wirus sezonowy, podobnie jak grypa, i regularnie wywołuje fale zachorowań – szczególnie jesienią i zimą. Objawy COVID-19 mogą obejmować:
- gorączkę,
- znaczne osłabienie,
- suchy kaszel,
- ból gardła i chrypkę,
- bóle mięśni i stawów,
- utratę smaku i/lub węchu (choć obecnie rzadziej),
- biegunkę, wymioty,
- w niektórych przypadkach: duszność, zapalenie płuc.
U większości osób COVID-19 przebiega łagodnie lub umiarkowanie. Jednak u osób starszych, z chorobami współistniejącymi lub obniżoną odpornością, może prowadzić do poważnych powikłań, hospitalizacji, a nawet śmierci.
Profilaktyka to szczepienia przypominające. Są dostępne dla osób z grup ryzyka oraz tych, które chcą zminimalizować ryzyko ciężkiego przebiegu choroby. Dodatkowo warto zachować podstawowe zasady higieny – mycie rąk, unikanie zatłoczonych miejsc w czasie wzrostu zachorowań, noszenie maseczek w placówkach medycznych oraz miejscach publicznych.
Jak się chronić przed infekcjami jesienią?
Zadbaj o odporność przez zdrową, zbilansowaną dietę bogatą w warzywa, owoce, produkty pełnoziarniste i witaminy (zwłaszcza D, C, A, E) oraz minerały (cynk, selen, magnez). W razie potrzeby uzupełniaj dietę suplementami diety z cynkiem, selenem i witaminą D3. Pij min. 2 litry wody dziennie, aby śluzówki pozostały nawilżone, co stanowi barierę dla patogenów. Regularnie uprawiaj umiarkowaną aktywność fizyczną i zapewnij organizmowi wystarczającą ilość snu (7–9 godz. dla dorosłych), ponieważ sen jest kluczowy dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Chroń się przed wirusami w otoczeniu – często myj ręce wodą z mydłem, aby pozbyć się drobnoustrojów. Regularnie wietrz pomieszczenia. Ubieraj się warstwowo, na tzw. „cebulkę” i koniecznie noś czapkę lub kaptur, ponieważ przez głowę ucieka najwięcej ciepła. Unikaj przegrzania, zarówno wychłodzenie, jak i przegrzanie organizmu sprzyjają rozwojowi infekcji, dlatego kontroluj temperaturę w domu i reaguj na zmiany pogody.
Jesień to czas zwiększonego ryzyka chorób wirusowych. Choć nie da się całkowicie wyeliminować zagrożenia, dzięki profilaktyce i świadomym wyborom możemy znacząco zmniejszyć ryzyko zachorowania. Dbanie o odporność, higienę i zdrowy tryb życia to najlepsza inwestycja w spokojną i zdrową jesień.
